Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 2: Neder-Duitschland

Wat de Uursaak wöör, worum de lütje Swinegel an den Geist glövde.

As nu de lütje Swinegel sösz Jahr old worden wöör, seggde sien Vader: ‘Nu warret et awer Tied, mien Söhn, dat du in de School kummst un wat leernst!’ - Un dadrup güng sien Vader hin un köffde för em en Fibel, un denn sette he de Ledder an den Wiemen⁽¹⁾ un hale da de dickste Mettwust heraf. ‘So’ - sä he - ‘nu nimmst du de Fibel un de Wust un hullst di nich ünnerwegens up, dat du mit Steenen nah de Huusfinken smittst, un mit anneren solken Tiedverdriev, sondern geihst mi straks nah'r School, un wenn du rintrittst, givst du toerst dien Wust an den Schoolmester un sprickst: “De schickt ju mien Moder, un ick schull man seggen, se wöör good, denn se harr se süllvst stoppt; un mi schickt mien Vader, un ick wöör ook nich ganz dumm, un ji muggten nu ook sorgen, dat ick dägt⁽²⁾ wat leeren dähe!” - So, un nu putz di erst de Nähs', un du, Moder, wisch den Jungen mal mit'r Specksware⁽³⁾ öwer sien Schoh, damit he doch en betjen reputeerlich uutsüht - un denn gah!’

Swinegelsmoder dähe, wie ehr Mann seggde; denn steek se ehren Jungen noch'n dicket Botterbrod in de Tasch, un somit güng he.

‘Och,’ sä Swinegelsmoder, indem se em nahkeek, un dabi wischde se sick mit'r Schörte dorch de Oogen, as ob se weenen müszde, ‘da geiht he hin! 't is doch de wichtigste Gang in sienen Leben.’

‘Ja woll,’ sä Swinegelsvader, ‘un de tweete wichtigste is, wenn he hingeiht un sick 'ne Froo nimmt.’

‘Och Gott! wer weet, ob he man je so glücklich is, dat to erlewen!’ sä Swinegelsmoder.

‘Worüm dat nich?’ entgegnede ehr Mann, ‘ick heww noch keenen Swinegel kennt, de nich ook'n Froo kregen hett.’

Uennerdesz wöör de lütje Swinegel vör de School ankamen. Bange wöör he gar nich, awer he putze sick erst noch mal de Nähs', woruut man sehn kann, dat he all Nahgedanken harr, un denn besünn he sick noch mal up dat, wat em sien Vader upgewen harr an den Schoolmeester to

(1) Wieme, Latten, an der Decke befestigt, zum Aufheben und Trocknen der Würste.

(2) Dägt, tüchtig.

(3) Specksware, Speckschwarte.

[p. 149]

bestellen. Un damit faate he up de Dohrklink un maakde de Döhr up. As he nu awer rintrede un seeg de veelen Kinder, de em alle anstarrden, un den Schoolmester, de'n grooten Stock in'r Hand harr, da wörre he doch'n betjen verbiestert un he stötterde: ‘Gun Dag! Herr Schoolmester,’ wobi he em de Wust hingeew, ‘de schickt ju mien Moder, un de wöör' - nich ganz dumm, un mi schickt mien Vader, un ick wöör' - ook good, denn he harr mi - harr mi - sülvst stoppt.’

‘Is all good,’ füll em de Schoolmester in 't Woord, ‘verspräken is nich so slimm as verräken. Giv man de Wust her, sett di da ünnen up de Bank, un denn seh to, dat du in disser Stünn noch den grooten A in'n Kopp kriggst!’

As nu de Stünn to Enne wöör, fragde de Schoolmester: ‘Na, Hinnerk, wo is et mit den grooten A?’

‘Ick kann'n al,’ sä Hinnerk, ‘un den lütjen a kann ick ook all halw!’

‘Dat freut mi,’ sä de Schoolmester, ‘hewwt ji denn noch dägt Wüst?’

‘Ja, wi hewwt noch den ganzen Wiemen vull!’

‘So? - Na, denn grööt dien Vader und Moder van mi, un segg jüm, ick harr seggd: uut di schull woll wat warden, du wöörst noch lange de dümmste nich!’

En halwet Jahr mugg ungefehr vergaen sien, un et harr sick wörklich uutwieset, dat de lütje Swinegel nich de dümmste in de School wöör, denn he seet nu nich mehr ünnen up siener Bank, sondern he wöör ünnerdesz de drüttste van baben worden.

Da trede eenes Morgens, as eben de Gesang uutsungen wöör, womit jeden Morgen de Schoolstünn anfüng, un et nu eben in de School wedder ganz still worden wöör, de Schoolmester midden in de Schoolstuv, hoostede dreemal un speede denn risch vör sick dahl, wat he jedes Mal dähe, wenn he jüm wat besonders to seggen harre, un denn spröök he:

‘Nu heww ick ju erst noch ganz wat Wichtiges antozeigen, ji Jungens und Deerns altohoop! Morgen also kummt de Zupperdent⁽¹⁾ uut'r Stadt un hult hier bi mi Schoolvisitahtschoon at. He will sick nämlich öwertügen, wat ji leeret hewwt. Ick mutt ju also denn de Hauptstück uut'n Katechism affragen und he hört to. Darüm will ick dat nu vandage en betjen mit ju döhrnehmen, un paszt mi nu good upp, denn morgen fröh, wenn de Zupperdent rinkummt, frag ick ju eben so un ganz nah der Reeg, wie ick nu dohn will!’

Un damit güng de Schoolmester an all de Banken van de Jungens un Deerns hindahl un leggde jedwedem siene Frag' vör, un wenn se de Antwoord drup nich wuszden, den sä he se jüm, un vermahnde jedweden, dat se sick dat fast inprägen schullen, damit se vör den Zuperdenten good antwoorden künnen und em dorch ehre Dummheit keene Schand' maaken dähen. As he nu an de letzte Jungens-Bank kööm, wo de lütjesten drup seeten, un wo Hinnerk Swinegel de drüttste van baben wöor, da sä de Schoolmester to jüm: ‘Na, för ju dröv⁽²⁾ ick dat Ecksamen woll nich to

(1) Zupperdent, Superintendent, Inspector.

(2) Dröv, darf.

[p. 150]

swaar maaken, denn ji sünd de lütjesten un noch'n betjen dummerhaftig. Darüm awer paszt mi recht up un market ju de Autwoorden, de ick ju jetzt in 't Muul stäken will, damit ji se mi morgen jüst so wedder gewt, un mi ook keen Schand' maakt! - Also,’ wende sick nu de Schoolmester an den ersten Jungen un spröök:

‘Also, wenn ick di nu morgen frag': Sage mir, glaubst du an Gott den Vater? - wat antwoordst du denn?’

De eerste Jung' aberst sweeg still un keek den Schoolmester starr an.

‘Ja! antwoordst du denn, du Schaapskopp,’ schreede em de Schoolmester an, ‘un wieder sprickst du nicks. Mark di dat!’

Un dadrup wende sick de Schoolmester an den tweeten Jungen en spröök:

‘Un wenn ick di nu frag': Sage mir, glaubst du an Gott den Sohn? - wat antwoordst du denn?’

De tweete Jung' aberst sweeg ook still un keek den Schoolmester starr an.

‘Ja! antwoordst du denn, du Schaapskopp,’ schreede da ook dissen de Schoolmester an, ‘un wieder sprickst du nicks. Mark di dat!’

Un dadrup wende sick de Schoolmester an den dritten Jungen, wat Hinnerk Swinegel wöör, un spröök:

‘Un wenn ick di nu frag': Sage mir, glaubst du an Gott den Geist? - wat antwoordst du denn?’

‘Ja!’ schreede da Hinnerk Swinegel, un so luut, dat n't⁽¹⁾ buuten vör der Döhr harr hören kunnt.

‘Recht, mein Sohn, Bravo!’ sä de Schoolmester; ‘seht ji woll, de lütje is klööker as ji beiden grooten Bengels, un he warret gewiss morgen sien Antwoord nich schuldig bliewen.’

Am annern Morgen güng et nu ganz wi de Schoolmester et Dages vörher mit siene Schoolkinder inexerceert harr. De meisten van jüm antwoorden good, un de Supperdent schiene drüm ook so wiet tofreden. As nu awer de Schoolmester toletzt an de ünnerste Bank kööm, wo de lütjesten Jungens drup seeten, da nöhm de Saak doch'n annern Verloop, as he sick dacht harr.

As nämlich de Schoolmester an disse Bank antrede un fragde den ersten Jungen:

‘Sage mîr, glaubst du an Gott den Vater?’ da antwoorde em de Jung': ‘Ja!’ un de Schoolmester sä drup: ‘Bravo! Sehr gut geantwortet!’

As nu awer de Schoolmester den tweeten Jungen fragde:

‘Sage mir, glaubst du an Gott den Sohn?’ da antwoorde disse: ‘Nä!’

De dat seggde, dat wöör awer Hinnerk Swinegel. De tweete Jung' wöör nämlich dissen Morgen etwas to laat nah'r School kamen, as de annern Kinder all alle da wöören, un so kööm et denn, dat Hinnerk Swinegel jetzt up den tweeten Platz seet, un de tweete Jung' up den drütten Platz, up den Swinegel sienen.

As nu Hinnerk Swinegel up den Schoolmester sien Frag' mit ‘Nä’ antwoorde, wunnere de sick nich wenig, keek em scharp an un spröök:

(1) Dat n't, dasz man es.

[p. 151]

‘Besinne dich und höre recht zu, was ich frage. Also ich frage dich nochmals: Sage mir, glaubst du an Gott den Sohn?’

‘Nä!’ antwoorde Hinnerk Swinegel ganz patzig⁽¹⁾.

Nu füng awer de Zupperdent sülvst an, sick to verwunnern, un spröök to den Schoolmester: ‘Das ist aber sehr sonderbar, mein Lieber. Erlauben Sie, dasz ich den Knaben selbst einmal frage.’ Un dadrup wende de Zupperdent sick gegen Hinnerk Swinegel un spröök:

‘Was ist denn aber der Grund, mein Kleiner? - Glaubst du wirklich nicht an Gott den Sohn?’

‘Nä!’ antwoorde em drup Hinnerk Swinegel, ‘nä, da glövt de anner Jung' an. Ik glöv an den Geist!’

Da dreihe sick de Zupperdent nah den Schoolmester rüm un sä, wobi he sick kuum dat Lachen verbieten kunn: ‘Sie haben Ihre Zöglinge gut einexercirt, mein Lieber, nur dasz dieselben, wie ich sehe, heute nicht alle auf demselben Platze sitzen wie gestern. - Im Uebrigen bin ich doch so ziemlich mit Ihnen und Ihrer Schule zufrieden.’ - Un damit güng de Zupperdent.

De Schoolmester awer spröök, as nu de Kinder uut'r Schoole ruut wöören, wo he noch'n Oogenblick drin torügge bleew, ganz nahdenklich vör sick, wobi he den Kopp schüddelde: ‘wat'r doch licht för'n Mallöhr uut entstahn kann, wenn man⁽²⁾ so een Swinegel nich up der rechten Stäe sitt!’ -

Harre de Schoolmester in uhsen Dagen lewet un sehn, wat da Allens för Swinegels oft in höchsten Aemtern un Posten up der unrechten Stäe sittet, un wat dadorch Allens för Mallöhr entsteiht - denn wörre he sienen Kopp woll noch mehr schüddelt hebben.

Willem Schröder.

(1) Patzig, unverschämt, keck.

(2) Man, nur.