Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 2: Neder-Duitschland

Wo unse Vöörvaaren 't maakd hebben⁽⁶⁾.

Dat hedd vöör 'n paar dusend Jahren so nüüt⁽⁷⁾ un moj in Oostvräsland nich uutsähn, un unse Vöörvaaren hebben 't so komioude⁽⁸⁾ un makkelk nich hadd as wie, höör Kindskinner. Waar nu düchtige Vrüchte up 't Land wassen, waar nu dä Wind döör dä knurrige Aeken⁽⁹⁾ piept, of dä Störmwind höör drioud⁽¹⁰⁾, dä Takken oftioubreken, waar nu dä Buur mit sien Familie unner'n seker Dack in d' Kraakstioul⁽¹¹⁾ bi d' warm Vüürheerd sitt un d' Langwiele döör olle Vertellszels verdrivt, daar hef vöör 'n paar Dusend Jahren d' Säe⁽¹²⁾ gaan un wied naa 't Land herinbulgd⁽¹³⁾, daar

(6) ‘Wenn daar 'n iou steit, dann miout elk häl radd dä drä Letters nananner seggen. Häl genau ist 't dann noch nich, man d'r scheeld ook nich vööle an. 'k Hebb' mie d' Kopp d'r bolle bie terbroken, man 'k kunn gien beter Budel d'r vöör bedenken. De mästen schrieven der 'n o vöör, man dat is man vöör 'n paar Steën recht. Dat iou is in 't Platdüütse 'n Letter, dä am Enne noch van 't olle Düütse heerkummd. Up änige Steën seggen d' Lü ok au of öi d'rvöör, man daar vind m' dann weer in anner Woorden dat iou. - In öi is 't ö kört uuttiouspreken und dann in 't i overtiouhalen, dat 't äns wod. - Dat ä is lang tiou lesen, wenn 't ook tion Anfang enkeld steit, un miout absluut gien e wesen. - Dat ng proot wie düchtig döör d' Nöse, as d' Franzosen, mitunner as nk.’ (Der Verfasser.)

(7) Nüüt, nett.

(8) Komioude, commode, wohnlich.

(9) Aeken, Eichen.

(10) Drioud, dräut, Holl. dreigt.

(11) Kraakstioul, Lehnstuhl.

(12) Säe, See, das Meer.

(13) Herinbulgd, hineingewogt.

[p. 30]

harr'n d' Lü domaals mit Schepen varen kunnd, wenn s' Lüst hadd harren. Unse olle Grootollen kennden nicks van 'n moj dicht Huus uut Stänen, sä kennden nich dä Stadt mit höör Palleisen un höör bunte Winkels, sä kennden nich unse Klär un unse Dracht, un unse Spiese un unse Riekdoom. Höör Husen stunnen up d' Högten in 't Land, un waar dä nich wassen, daar tortden⁽¹⁾ sä mit höör unbehülpsame Geräskup⁽²⁾ äne tiourecht un binanner. Harren sä disse Högte hoog genug, dann wudd uut 'n paar Palen un Reit un Jil⁽³⁾ 'n Hütte d'rup sett'd, waar gien Venster of Müre an tiou vinnen was. So völe Umstenne⁽⁴⁾ kunnen s' sück daarmit nich maaken, denn wo gaue kunn der 'n Störm komen un weien de Bratze⁽⁵⁾ weer over d' Kopp? Un dann harr d' Meite⁽⁶⁾ um'sunst west. D' Störm hedd d'r domaals häl anners inpuusd as nu. Vööle van disse Hövelngs⁽⁷⁾ sünd noch tiou sähn, un wenn m' Lüst hedd tiou puren⁽⁸⁾, dann kann m' gaue 'n paar Knaken⁽⁹⁾ d'rin vinnen. Unse Vöörvaaren hebben wahrschienelk höör Doden gliek bi Huus begraven. Man wat Bunken sünd dat! n' Lenn-Bunke⁽¹⁰⁾ is bol'⁽¹¹⁾ so lang as äne van unse Bäne⁽¹²⁾. Tiouwielen vind m' ook Kruken mit Aske un anner Prülleräe. Sä hebben mitunner d' Doden ook verbrannd, as wie daaruut sähnt köönt. -

Man wat hebben s' nu eten? Vööle Korn kunnen së nich bauen, wiel't Land bie elke Vliout unner Water stund un d' Bulg d'rover schlioug. Högstens kunn 'n häl bitje up d' Hövelngs wassen, man lang nich genug. Völe Väe kunnen s' ook nich hollen, wiel d' Weide fehlde. Schippvaart un Hannel kenn'den sä nich. Sä mussen sück also anners helpen, sä mussen wat tiou eten söiken, wat 't Water, d' Säe, höör leverde, un dat wassen - Visken.

Man wo disse Dären tiou kriegen? So licht läten sä sück nich vangen. Unse olle Vöörvaaren wüssen Raad. Rund um höör Hövelngs wussen Rüsken⁽¹³⁾ in Overvlioud un wenn s' dröge wassen, wassen sä recht taaj. Daarvan knüppden sä sück Netten tiouhoop'⁽¹⁴⁾ un vungen daarin höör Visken. Man nu kann elk wal denken, dat disse Netten man blood vöör d' dicke Visken berekend wassen, d' lütjen giengen d'r döör. n' Gedälte dervan wudden vut⁽¹⁵⁾ upeten un 't overge Posje⁽¹⁶⁾ dröögden sä in d' Sünne, daarmit s' ook in 'n Tied wat harren, wenn sä nicks vungen. Mitunner hebben s' ook wal n' Säehund of ander Dären vangen un eten. Un dä Vellen van disse Dären bruukden s' as Klär.

Kofje un Thee kennden unse Ollen ook nich; wenn s' Döst harren, drunken sä Regenwater, dat sä in Kulen un Dobben⁽¹⁷⁾ upvungen. Wenn sä 'n Vüür anböiten⁽¹⁸⁾ wullen, dann bruukden sä daar dröög Täk⁽¹⁹⁾ tiou, wat van 't Water anspöild was. - 't Is wahr, unse Vöörvaaren harren

(1) Tortden, von torren, ziehen, schleppen, zerren.

(2) Geräskup, Geräthschaft.

(3) Reit un Jil, Rohr (Holl. riet) und Schilf.

(4) Umstenne, Umstände.

(5) Bratze, Bratzen, ein baufälliges Haus.

(6) Meite, Mühe, Holl. moeite.

(7) Hövelngs, Hügel, Holl. heuvels.

(8) Puren, stockern, stochern, graben, Holl. porren.

(9) Knaken, Knochen.

(10) Lenn-Bunke, Lendenknochen, Holl. bonk.

(11) Boll' (auch bold), bald; hier: beinahe.

(12) Bäne, Beine.

(13) Rüsken, Holl. russchen, biezen.

(14) Tionhoop', zusammen.

(15) Vut, sofort.

(16) Posje, Portion.

(17) Dobben, Gruben.

(18) Anböiten, anlegen, Holl. aanboeten.

(19) Täk, vom Meere ans Ufer geworfene Sachen, als Schilf, Seegras, u.s.w.

[p. 31]

'n häl bedröivd Levend. Was 't Vliout, dan keken höör Hütten en Hövelngs änzeln⁽¹⁾ tiou 't Water uut, und rund herum' bruusde dat bulgende Water, un kwamm dä Ebbe, dann wudd' d' Grund wal drööge, man 't sagg uut, as wenn wie nu d' Säe lösscheppden un keken darin, of wenn wie an 't Watt staan un sähn upd' Mudder 'n häl bült Krabben un Mussels herumkrupen un krabbeln.

Man bie alle höör Aelend wassen unse Vöörvaren riesig starke Lü. Wenn s' uns, höör Nakomels, saggen, dann seën s' seker: ‘Wat sünd ji doch Knirpszen bie uns!’ Un wenn s' unse Huus un Hof besaggen, un unse ganze Budel, wat wullen s' dann vöör Ogen maken! Dan seen sä uns: Wat wej⁽²⁾ ji daar alle mit aanvangen?

So saggd vöör 'n paar Dusend Jahren bie d' Oostvräsen an d' Noordsäestrand uut. -

(Steenfelde.)

(1) Aenzeln, einzeln.

(2) Wej, will.