Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 2: Neder-Duitschland

De arme Joost un Greetje.

Joost un sien Greetje, arm in Good,

Man riek in Kindergaven,

Satt'n upp een Avend wall-gemood

Mit'n Bietje sück to laven.

[p. 9]

 

Se sprakken van 't bekrumpen Deel,

 

Bi so vöel leeve Kinder,

 

Un dat, wenn 't Dutzend wurde heel,

 

Elks porsje wurde minder.

 

 

 

Se stendden⁽¹⁾, süchtten hen un weer,

 

Un kunden 't neet uutfinden: -

 

Wenn 't Huusgesinn noch jümmer⁽²⁾ mehr

 

An Kinder sullde winnen! -

 

 

 

‘Dann is der oock geen Raad mehr vöer,’

 

Seggt Joost, - ‘alleen 't Schoflikken⁽³⁾

 

Hollt uns de Maanders neet van d' Döer,

 

Dat will ick di wall wikken’⁽⁴⁾.

 

 

 

‘Wat Raad nu dann, mien leeve Joost?’

 

Vragt Greetje - heel verlegen; -

 

‘Sünn wi eerst heelundall⁽⁵⁾ verwoost⁽⁶⁾,

 

Waar dann wat heergekregen?’

 

 

 

Mit eenmahl kloppt well⁽⁷⁾ an de Döer,

 

De⁽⁸⁾ will Baas Joost ins spreken,

 

Un seggt heel früntelick an höer:

 

‘Se muchten d' Lamp' ansteeken.’

 

 

 

't Was 'n rike Heer, heel wiet van hier,

 

Dat kunn man gliecks⁽⁹⁾ wall marken:

 

He was so deftig un so swier⁽¹⁰⁾,

 

In all sien Doon un Warken.

 

 

 

Tien Jahr hadd' he all mit sien Frau

 

In Leefd' un Trau versleeten,

 

Un noch was hum vöer all sien Trau'

 

Geen Kindje togemeeten⁽¹¹⁾.

 

 

 

He wull döer ander Middel reis,

 

't Si nah' of wiet vernehmen:

 

Of 't hier of daar neet Lüden gaf,

 

De sück wall wull'n bequemen,

 

 

 

Een Kindje an hum oftestaan

 

Vöer Geld un goode Woorden,

 

All musst' he dann oock so wiet gaan,

 

Heel in gansch frömmde Oorden;

(1) Stendden, Ned. steunden.

(2) Jümmer, immer.

(3) Schoflikken, schuhflicken.

(4) Wikken, prophezeien.

(5) Heelundall, Ned. heel en(d) al.

(6) Verwoost, heruntergekommen, verarmt.

(7) Well, Einer; eigentl. Wer, Jemand, (Ned. wat anstatt iets).

(8) De, Ned. die.

(9) Gliecks, gleich.

(10) Swier, Ned. zwierig.

(11) Togemeeten, hescheert, zugemessen.

[p. 10]

 

So kwam he dann bi Joost sien Döer,

 

Upp goode Mannens Raaden;

 

Un fund' vöerwahr hier good wat vöer⁽¹⁾

 

Van de Schoflickers Saaden.

 

 

 

‘Segg Joost’ - soo sprack he, - ‘'k hebb' wall höert,

 

Dat Ji in 't Vleesch bin segend⁽²⁾,

 

Un dat het oock wall reis geböert,

 

Dat Kummer Ju bejegent.

 

 

 

Seggt an, will Ji mi wall ofstaan -

 

Mit alle Pretensionen

 

Een Kind? - de Köes' mag Ju tostaan⁽³⁾,

 

Vöer mi blifft dann 't Belohnen.

 

 

 

Dit Lohn sall seker neet gering

 

Un unbedüdend wesen,

 

So dat daardöer Ju grote Kring

 

Mit eenmaal wordt genesen⁽⁴⁾!’

 

 

 

Nu spannde Joost de Ohren regt,

 

Un dee dit Greet vertellen⁽⁵⁾,

 

He wünskt dat Greetje oock man⁽⁶⁾ seggt:

 

Dat sall uns weer herstellen!

 

 

 

‘Vivat!’ seggt Greet, ‘de Tied is daar,

 

Dat wi mit ruhmer Handen,

 

Bedeelen könen unse Schaar,

 

Vöer 't Spöelen⁽⁷⁾ van höer Tanden.’

 

 

 

Nu wennt sück Joost weer to de Heer,

 

Un deit hum früntelk fragen⁽⁸⁾:

 

Of 't Antwoord upp sien Frage weer

 

Hum mörgen kunn behagen?

 

 

 

De Heer begrippt dann oock heel good,

 

Hiermit to vree to wesen; -

 

Denn, 't handelt neet so ligt um 't Blood,

 

Dat hadd' he wall al lesen.

(1) Fund' vöer, fand vor.

(2) Segend, Ned. gezegend.

(3) De Köes mag Ju tostaan, Ned. de keuze mag aan jon staan.

(4) Genesen, geholfen; vergl. die Bedentung im Mnl.

(5) Dee vertellen, Ned. vertelde, letterlijk deed vertellen.

(6) Man, nur.

(7) Spöelen, Ned. spelen.

(8) Deit fragen, Ned. vraagt; letterl. doet vragen.

[p. 11]

 

Daarupp verlett de Heer höer dann,

 

Dat Antwoord oftowachten,

 

Un deit, döer Mitleed angedaan,

 

Höer Leed noch eerst versachten.

 

 

 

He drückt - heel unbemarkbaar sacht -

 

Uns' Joost een Stück in 't Handje; -

 

Greet, de 't van veeren sücht, de lacht

 

Un knickoogt an höer Manntje.

 

 

 

Nu gingen Joost un Greetje dann

 

Gelieks an 't overleggen,

 

Wat se wall an de goode Mann

 

Upp mörgen wullden seggen.

 

 

 

‘Man leeve Mann, - wat meenst' dann wall,

 

Wat Kind sulv'⁽¹⁾ hum dann geven? -

 

Mi dünkt uns' Lammert.’ - ‘Heh! jowall!’

 

Seggt Joost, - un spreckt höer tegen.

 

 

 

‘Man laat uns nehmen 't grote Wicht⁽²⁾,

 

Dat kann mi heel nich schelen:

 

Se kösst man Geld un deent uns nicks, -

 

Dat kannst du neet verhëhlen.’ -

 

 

 

‘Nee Joost, dat geit nu gar neet an;

 

Dat grootste Wicht sull'k missen?

 

Daar 'k nu eerst Deenst van hebben kann?

 

Kumm, dat will 'k anders slissen:

 

 

 

Sta leever to, dat w' unse Jan

 

De grote Heer mitgeven,

 

Daar weet uns' Huushold'n nicks neet van,

 

Un köen wi buten leven.’

 

 

 

‘Jowall, proostmaaltied⁽³⁾! dat soo neet;

 

Uns' Jan moot bi mi bliven:

 

De arbeidt, flickt un kennt al 't Neet⁽⁴⁾

 

An alle Schonengliven⁽⁵⁾.’

 

 

 

‘Daar hesst du oock wall regt, mien Kind,

 

Uns' Jan köen w' neet untbeeren;

 

Ick bin vullkomen soo gesinnt,

 

De Tied sall uns 't noch lehren. -

(1) Sulv', zusammen gezogen aus sullen wi, sollen wir.

(2) Grote Wicht, das älteste Mädchen.

(3) Proostmaaltied, prosit Mahlzeit, Ned. wel bekome 't je.

(4) Neet, das Zusammennieten, mittels Nicten an einander heften.

(5) Schonengliven, schoengleuven.

[p. 12]

 

't Was beter dann dat Wilhelm ging,

 

De is van Aart wat moodig;

 

Uns' Huus is hum doch to gering,

 

- Misschien geit hum 't vöerspoodig.’ -

 

 

 

‘Mien leeve Wicht, ick sta verstellt!

 

De knappste van uns' Kinder

 

Willt' ofstaan vöer een handvull Geld?! -

 

Nee, dann hebb' wi se minder.

 

 

 

Dan laat du unse Anna gaan,

 

De het 't Bedenst noch nödig⁽¹⁾;

 

Se will oock toch neet good verstaan,

 

Un is van Aart wat sprödig.’

 

 

 

‘Waar denkst du hen! - mien Mooders Naam

 

Sull ick so man hengeven? -

 

Dat was vöer mi jo eene Blaam,

 

De mit mi ging döer 't Leven!

 

 

 

Man as 't toch eene wesen moot,

 

Dan laat het Jochem wesen:

 

Dat is een Junge wal-gemood,

 

Un kann oock al wat lesen.’

 

 

 

‘Jüst, um dat he al lesen kann,

 

Kummt he mi mooi to stade;

 

He schrifft mien' Arbeit altied an,

 

Dan lied' wi oock geen' Schade.

 

 

 

Man Stientje, - neel - dat kann haast neet: -

 

Dat is mien Süsters Name;

 

'k Wull anders seggen: de nimm Greet,

 

As 'k mi neet vöer höer schame.’

 

 

 

‘Nee! Stientje de geit neet van mi,

 

De is mi suurder worden,

 

As d' andern all', beloof ick di,

 

Un daar kann neet van worden!

 

 

 

Nehm Albert dann, de Rusebuss⁽²⁾,

 

De kann uns 't minste lohnen

 

Un kunn, as 't oock ins wesen muss,

 

Wall 't meeste noch vertonen.’

(1) De het 't Bedenst nog nödig, die hat noch Bedienung, Hülfe nöthig.

(2) Rusebuss, Lärmmacher, von rusebusen, Ned. roezemoezen, lärmen.

[p. 13]

 

‘Wat, Albert sull ick nooit weer sehn,

 

Un so man laten driven?

 

Van d' heele Bodel sull mi geen'

 

An 't Harte so vöel griven.

 

 

 

Man Greetje, de uns so vöel köst,

 

An Krankheit un an Quälen,

 

De sliet wi noch upp 't allerbest,

 

Un kann uns 't minste scheelen.’

 

 

 

‘Fui! - schaam di Joost, ho maggst du 't wall

 

Upp dine Lippen nehmen?

 

Dat lüttje, kranke Greetje sall

 

To 't Reisen sück bequemen?

 

 

 

Dann segg' 'k vöel eer, dat Hinderk sück

 

In d' Frömmde 't best kunn schicken:

 

De weet noch van geen schware Drück

 

Un oock van geen Schoflickken.’

 

 

 

‘Nee! nee! dat Kind geit neet van hier,

 

Dat kon 'k jo nooit vergeten!

 

Un wenn du di besinnest schier,

 

Dann hett dien Woord di speten.’

 

 

 

‘Nu hebb' wi jo man eene meer,

 

Van unse groot Getalle!

 

Kumm an! - segg' du man an de Heer:

 

He kriggt geen een van alle!’

 

 

 

Emden.

 

W......n.