Versamelde gedigte

Uit drie wêrelddele

Van Uit drie wêrelddele is die volgende drukke geraadpleeg: eerste druk, Kaapstad, Nasionale Pers, 1923; derde druk, ibid., 1928; vierde druk, ibid., 1929; vyfde druk, ibid., 1930; sesde druk, ibid., 1933; sewende druk, ibid., 1934; en agtste druk, ibid., 1948.

In sy artikel ‘Chris Louis Leipoldt - my vriendskap en “samewerking” met hom’ (Die Huisgenoot, 9 Mei 1947; opgeneem in P.J. Nienaber se C. Louis Leipoldt, eensame veelsydige, Johannesburg, 1948) sê J.J. Smith die volgende: ‘By die eerste twee drukke van Uit drie wêrelddele (1923 en 1926) en by die eerste druk van Waar spoke speel (1927) het ek ook gehelp en allerlei wenke omtrent die taal en spelling kon gee. Hierdie twee werke is sonder naam by die drukkers ingelewer, en albei titels is deur my voorgestel en deur Leipoldt sonder die minste teenspraak aanvaar.’ In teenstelling tot die verskillende drukke van Oom Gert vertel en ander gedigte word Smith se aandeel aan die teksversorging nie telkens genoem nie. Slegs in die geval van die agtste druk (1948) verskyn die volgende nota voorin: ‘Hierdie uitgawe is in oorleg met prof. J.J. Smith sorgvuldig hersien.’ In 'n ongepubliseerde voorwoord in 'n uitgawe wat tans in besit van mev. J.J. Smith is en wat deur Smith onderteken en as ‘Kaapstad, 28 September 1928’ gedateer is, skryf hy die volgende:

‘Die eerste druk van Uit drie wêrelddele het in 1923 verskyn. Die tweede druk in 1926 was 'n letterlike herdruk van dieselfde setsel as dié vir die eerste druk gebruik. In hierdie eksemplaar (van die tweede druk - J.C.K.) word al die wysiginge en verbeteringe vir die druk (1928) aangedui. Al sodanige wysiginge en verbeteringe is deur prof. J.J. Smith aangebring, maar is aan dr. Leipoldt voorgelê en deur hom goedgekeur.

Die gedigte is almal geskrywe tussen 1912 en 1922, behalwe die “Voorspel vir 'n Afrikaanse heldedig” wat reeds omstreeks 1910 in Londen geskryf is.’

‘'n Voorspel vir 'n Afrikaanse heldedig’:

p. 129, vers 22: In die eerste ses drukke volg geen strofiese verdeling op hierdie reël nie. Vanaf die 7de druk word die strofiese verdeling ingevoeg

p. 129, vers 24: Eerste sewe drukke: ‘En langgesleepte skadu's oor die klei’

p. 129, vers 29: Eerste sewe drukke: ‘En snel sy soet, wit water te versuip’

p. 129, vers 35: Eerste sewe drukke: ‘En skaduend varkblomblare vir blafon’

p. 129, vers 45: Vanaf 3de druk: ‘Natuur’ met 'n hoofletter

p. 130, vers 17: Vanaf 3de druk: ‘Kruissterre’ met 'n hoofletter

p. 130, vers 25: Eerste sewe drukke: ‘awenture’

p. 130, vers 29: Strofiese verdeling ná hierdie reël in die 7de druk ingevoeg

p. 130, vers 42: Eerste sewe drukke: ‘Dáár op sy grafsteen lê hy afgebeel;’

[p. 535]

p. 130, vers 44: Eerste sewe drukke: ‘seemanskepter’

p. 130, vers 45: Eerste sewe drukke: ‘En onder skepter,’

p. 131, vers 15: Eerste sewe drukke: ‘'n Kunsmirakel in gesneë steen;’

p. 131, vers 20: Strofiese verdeling ná hierdie reël in die 7de druk ingevoeg

p. 131, vers 24: ‘ook’ in 3de druk bygevoeg

p. 131, vers 30: Eerste sewe drukke: ‘En blomdamask - satyn en silwerwerk -’

p. 131, vers 37: Strofiese verdeling ná hierdie reël in die 7de druk ingevoeg

p. 132, vers 22: Strofiese verdeling ná hierdie reël in die 7de druk ingevoeg

p. 132, vers 27: Eerste twee drukke: ‘Met heldemoed sy vaarpad het bereik.’; strofiese verdeling ná hierdie reël in die 7de druk ingevoeg

p. 132, vers 36: Eerste sewe drukke: ‘Van Saragossas seegras teen die strand’

p. 132, vers 38: Eerste twee drukke: ‘Vir ewig het laat rus!’; 3de tot 7de drukke: ‘Vir ewig kon laat rus!’; 8ste druk: ‘Vir ewig moes laat rus!’

p. 133, vers 3: Eerste twee drukke: ‘Deur Meksiko en Peru het laat loop!’

p. 133, vers 7: Eerste twee drukke: ‘Waar die vaal water van die Tagus val,’

p. 133, vers 23: Eerste twee drukke: ‘Van die Atlanties' oseaan sy lied’

p. 133, vers 44: Strofiese verdeling na dié reël in die 7de druk ingevoeg

p. 133, vers 47: Eerste sewe drukke: ‘Om die nog onbetrapte suiderland.’

p. 134, vers 4: Eerste twee drukke: ‘wat teen gevaar en wrak’, vanaf 3de druk: ‘wat teen gevaar en ramp’

p. 134, vers 5: Eerste twee drukke: ‘en teen die voordermas’

p. 134, vers 9: Eerste twee drukke: ‘Druip slaap'rig’

p. 134, vers 16: Eerste twee drukke: ‘Verlate, slaap'rig, druip die vlag daarbo’; vanaf 8ste druk: ‘slaperig’; strofiese verdeling na dié reël in die 7de druk ingevoeg

p. 134, vers 21: Eerste sewe drukke: ‘'n Lisbons' kanonnier’; 8ste druk: ‘'n Lissabonse kanonnier’

p. 134, vers 37: Strofiese verdeling na dié reël in die 7de druk ingevoeg

p. 134, vers 43: Eerste sewe drukke: ‘En vul met môrewind.’

p. 134, vers 46: Strofiese verdeling na dié reël in die 7de druk ingevoeg.

p. 135, vers 11: Eerste sewe drukke: ‘die tronend' piek’

p. 135, vers 18: Eerste sewe drukke: ‘In oorlog omgaan en ontelb're smart’; 8ste druk: ‘Ten stryde uittrek en ontelb're smart’;

p. 135, vers 21: Eerste twee drukke: ‘Vlak oor die ewenaars onsigbre lyn;’

p. 135, vers 26: Eerste sewe drukke: ‘die modder paai.’

p. 135, vers 33: Eerste sewe drukke: ‘Die altyd-sidderend',’

p. 136, vers 21: Strofiese verdeling na dié reël in die 7de druk ingevoeg

p. 136, vers 33: Strofiese verdeling na dié reël in die 7de druk ingevoeg

p. 137, vers 9: Strofiese verdeling na dié reël in die 7de druk ingevoeg

p. 137, vers 48: Strofiese verdeling na dié reël in die 7de druk ingevoeg

p. 138, vers 14: Strofiese verdeling na dié reël in die 7de druk ingevoeg

p. 138, vers 18: Eerste sewe drukke: ‘Van sy storm-kragtig' skepter word ontroof!’; 8ste druk: ‘Van sy storm-kragtige septer word beroof!’

p. 138, vers 26: Strofiese verdeling na dié reël in die 7de druk ingevoeg

p. 138, vers 44: Eerste sewe drukke: ‘met voëlslym nog rooi’

p. 139, vers 40: Strofiese verdeling na dié reël in die 7de druk ingevoeg

‘Droom en doen’:

p. 140, vers 8: Eerste sewe drukke: ‘die wrede, ellendig' oorlogsdag’; 8ste druk: ‘die wrede, ellendige oorlogsdag.’

[p. 536]

p. 141, vers 4: Eerste sewe drukke: ‘Kan jy weeld'rig' weiland-gras verwag;’; 8ste druk: ‘Kan jy weeld'rige weiland-gras verwag:’

p. 141, vers 12: Eerste sewe drukke: ‘Goue lig wat helder op ons lag?’

p. 141, vers 36: Eerste sewe drukke: ‘staan vir ewig as weergelding wag.’; 8ste druk: ‘Staan vir ewig as vergelding wag.’

‘Op die slagveld’:

p. 145, vers 21: Eerste twee drukke: ‘silwer-groen en blou’; vanaf 3de druk: ‘silwer, groen en blou’

‘Trou’:

p. 146, vers 1: Eerste sewe drukke: ‘Ek dra geen krip en kromband om my arm’

‘Vooruitsig’:

p. 147, vers 2: Eerste sewe drukke: ‘'n Magtig' ringmuur’; 8ste druk: ‘'n Magtige ringmuur’

‘Hoop’:

p. 147, vers 14: Eerste sewe drukke: ‘In dodes-angs’

‘Skeiding’:

p. 148, vers 4: Eerste twee drukke: ‘Waaruit geen mens nog troos nog tyding kry,’; vanaf 3de druk gewysig

p. 148, vers 14: Eerste sewe drukke: ‘Met dankbaarheid wat elke droef betaal.’

‘Die aakligste’:

p. 149, vers 9: Eerste twee drukke: ‘Ek al die dag en jammer al my tyd.’

‘Aan 'n korrespondent’:

p. 151, vers 29: Eerste twee drukke: ‘Geen woord het ek om prys te gee of blaam;’

p. 152, vers 4: Eerste twee drukke: ‘Vir vryheid het verpand,’

‘Salmon van As’:

p. 152, vers 2: Eerste sewe drukke: ‘Hier in die kleihard' sand,’; 8ste druk: ‘Hier in die kleiharde sand,’

p. 152, vers 7: Eerste sewe drukke: ‘Op 'n koppie wat kyk na die wes toe,’

‘Die verlate plaas’:

p. 154, vers 42: Eerste sewe drukke: ‘Ontroof van sy weelde,’; 8ste druk: ‘Beroof van sy weelde,’

p. 155, vers 10: Eerste ses drukke: ‘ruïene’; 7de ‘ruïne’; 8ste ‘ruïnes’

p. 155, vers 27: Eerste sewe drukke: ‘In skowwe wat skurf is en grof;’

p. 155, vers 43: Eerste twee drukke: ‘Maar handel as aartsvyand voort,’

p. 156, vers 5-8: Eerste twee drukke:

‘Geen heil het die dag vantevore
Gebring, en vandag gee geen heel;
Geen redding uit daglig gebore
Kom val hom ten deel.’;

3de tot 7de druk:

‘Geen heil het die dag vantevore

[p. 537]

 

Gebring, en vandag gee geen troos;

 

Geen redding uit daglig gebore

 

Kom hier hom verpoos.’

‘Die spoke’:

p. 158, vers 12: Eerste sewe drukke: ‘Al eeuelank vergaan,’; 8ste druk: ‘Al eeue lang vergaan.’

‘Die koorsman’:

p. 160, vers 4: Eerste ses drukke: ‘Roekeloos, rusievol’; 7de druk: ‘Roekloos, rusie-vol’

‘Van Noodt se laaste aand’:

Titel: In die eerste sewe drukke word die goewerneur se naam as ‘Van Noot’ gespel, terwyl dit in die 8ste druk na ‘Van Noodt’ verander is. Hierdie wysiging geld vir alle gevalle waar die naam in die gedig voorkom. Die naam van die seun, Gysbreg, is in die 8ste druk na Gysbert verander.

p. 161, vers 2: Eerste sewe drukke: ‘Met donserig' geur van duisend soorte dons -’; 8ste druk: ‘Met donsegeur van duisend soort dons -’

p. 161, vers 6: Eerste drie drukke: ‘Iets om te skat, iets om deur slyk te gaan’

p. 161, vers 15: Eerste twee drukke: ‘gulsig vir genot,’

p. 161, vers 16: Eerste twee drukke: ‘gulsig vir gesag;’

p. 161, vers 28: Eerste sewe: ‘eind'lik' wraak’; 8ste druk: ‘eind'like wraak’

p. 162, vers 25: Eerste twee drukke: ‘Waarteen sy hoop moes slinger en verspat.’

p. 162, vers 30-31: Eerste twee drukke: ‘'n Krygsgerig; die heemraad as 'n man / Was enig vir Van Noot, het “dood” gestem,’

p. 162, vers 33: Eerste sewe drukke: ‘weergelding’; 8ste druk: ‘vergelding’

p. 163, vers 8: Eerste twee drukke: ‘Gebêre, tot die tyd as ek hom weer’

p. 163, vers 12: Eerste twee drukke: ‘'n Klonkie beetgeneem om my te lei’

p. 163, vers 28: Eerste sewe drukke: ‘Daarbuite op die galg!’

p. 163, vers 29: Eerste sewe drukke: ‘terug’; 8ste druk: ‘t'rug’

p. 164, vers 27: Eerste sewe drukke: ‘jarelang’; 8ste druk: ‘jare lang’

‘By die vlei’:

p. 164, vers 4: Eerste sewe drukke: ‘skuldeloos'’

p. 164, vers 6: Eerste sewe drukke: ‘Skaduryk'’; 8ste druk: ‘Skaduryke’

p. 164, vers 16: Eerste twee drukke: ‘begerig vir slaap’

p. 165, vers 33: In die eerste sewe drukke was hierdie vers deel van die vorige strofe, klaarblyklik 'n setfout wat eers in die 8ste druk raakgesien is

p. 165, vers 43: Eerste twee drukke: ‘Teenhou’

p. 167, vers 1: Eerste sewe drukke: ‘verspot’; 8ste druk: ‘bespot’

p. 167, vers 20: Eerste sewe drukke: ‘Vir jou erfreg’

p. 167, vers 21: Eerste sewe drukke: ‘In gebed aan’

p. 167, vers 29: Eerste sewe drukke: ‘dit's myne’;

p. 168, vers 8: Eerste sewe drukke: ‘In 'n worstelend' probeerslag’; 8ste druk: ‘In 'n worst'lende probeerslag’

p. 168, vers 16: Eerste twee drukke: ‘En dis smaragblou waar die seewind waai;’

‘Die man met die helm’:

p. 168, vers 7: Eerste twee drukke: ‘Waardeur die son val op my bleek gesig’

[p. 538]

p. 168, vers 12: Eerste sewe: ‘brokkelig' roem’; 8ste druk: ‘brok'lige roem’

p. 169, vers 37: Eerste sewe drukke: ‘luist'ryk'’ 8ste druk: ‘Luist'ryke’

p. 169, vers 40: Eerste sewe drukke: ‘Wat rondom is of wees sal, aan te gryp -’; 8ste druk: ‘Wat rondom is of sal wees, aan te gryp -’

p. 170, vers 7: Eerste sewe drukke: ‘standvastig op sy sy’

p. 170, vers 28: Eerste sewe drukke: ‘Gekrans’; 8ste druk: ‘Bekrans’

p. 170, vers 30: Eerste sewe drukke: ‘Wat ope oor 'n stille woesteny’

p. 170, vers 42, Eerste sewe drukke: ‘Onmenslik' dinge; 8ste druk: ‘Onmenslike dinge’

p. 170, vers 45: Eerste twee drukke: ‘gierig vir die val’

p. 171, vers 25: Eerste sewe drukke: ‘skadu's op die linkerkant’

p. 171, vers 26: Eerste sewe drukke: ‘En op die regter’

p. 171, vers 29: Eerste sewe drukke: ‘aaklig' winterwee’; 8ste druk: ‘aaklige winterwee’

p. 171, vers 37: Eerste sewe drukke: ‘daagliks' môrewerk’; 8ste druk: ‘daaglikse môrewerk’

p. 172, vers 9: Eerste sewe drukke: ‘tingerig' rokie’; 8ste druk: ‘ting'rige rokie’

p. 172, vers 21: Eerste sewe drukke: ‘liewe arme’

p. 172, vers 26: Eerste sewe drukke: ‘op sy tyd weer t'rug;’; 8ste druk: ‘op sy tyd terug;’

p. 172, vers 34: Eerste twee drukke: ‘Waarvan die wonder wêreldbol te skou,’; 3de tot 7de druk: ‘Vanwaar die wonder wêreldbol te skou,’;

p. 173, vers 2: Eerste sewe drukke: ‘aaklig-angstig' sabel’; 8ste druk: ‘aakligangstige sabel’

p. 173, vers 7: Eerste sewe drukke: ‘veragtelik'’; 8ste druk: ‘veragt'like’

p. 173, vers 21: Eerste sewe drukke: ‘mislik'’; 8ste druk: ‘mislike’

‘Emmahaven’:

p. 175, vers 8: Eerste sewe drukke: ‘owermot’ (setfout?)

‘Aan die ketting’:

p. 176, vers 3: Eerste sewe drukke: ‘nuttig' werk, belangrik' werk;’; 8ste druk: ‘nuttige werk, belangrike werk;’

‘Die oerbos’:

p. 177, vers 7: Eerste twee drukke: ‘dors vir water,’

‘Padang’:

p. 177, vers 6-7: Eerste twee drukke: ‘Want as jy net 'n blaartjie aanraak, gril / Die hele helling van die berge deur,’; vanaf 3de druk: ‘Want as jy net 'n blaartjie aanraak, tril't / Die hele helling van die berge op,’

‘Krakatau’:

p. 179, vers 2: Eerste twee drukke: ‘van wasem as 'n kroon’

p. 179, vers 6: Eerste twee drukke: ‘En afval as 'n skadu!’

p. 179, vers 8: Eerste sewe drukke: ‘almagtig'’; 8ste druk: ‘almagtige’

p. 179, vers 12: Eerste sewe drukke: ‘wasier’; 8ste druk: ‘visier’

‘Dipa Negara’:

p. 180, vers 1: Eerste sewe drukke: ‘manlik'’; 8ste druk: ‘manlike’

[p. 539]

p. 180, vers 2: Eerste sewe drukke: ‘moedig'’; 8ste druk: ‘moedige’

‘Die doerian’:

p. 180, vers 2: Eerste sewe drukke: ‘steeklig'’; 8ste druk: ‘steeklige’

‘Boroboedoer’:

p. 181, vers 32: Eerste sewe drukke: ‘senuagtig'’; 8ste druk: ‘senuagtige’

p. 181, vers 35: Eerste sewe drukke: ‘priesterlik'’; 8ste druk: ‘priesterlike’ (dieselfde wysiging ook met ‘ongestoord'’ in vers 39)

p. 182, vers 4: Eerste sewe drukke: ‘Tussen wank'lend' grond en swankend' maan,’; 8ste druk: ‘Tussen wank'lende grond en wiss'lende maan’ (In sy eksemplaar het prof. Smith ‘swankend'’ na ‘swewend’ verander, maar dit daarna doodgekrap.)

p. 182, vers 14: Eerste sewe drukke: ‘mondig'’; 8ste druk: ‘mondige’ (ook twee keer met ‘eindloos'’ in vers 18)

‘Reisigers’:

p. 185, vers 12: Eerste sewe drukke: ‘En ons reis oos-toe, onder die maan!’; 8ste druk (vgl. ook Die Brandwag, Oktober 1918): ‘En óns reis oos toe, sonder 'n maan!’

‘Die beste’:

p. 187, vers 25: Al agt drukke: ‘Het jy 'n vrind, jou grootste las nou?’ In die 1925-uitgawe van Uitgesoekte gedigte vir Jong Suid-Afrika het Leipoldt egter reeds hierdie fout raakgesien en ‘vrind’ na ‘vyand’ verander.

‘Daar is 'n blommetjie wat groei’:

p. 190, vers 3: Eerste twee drukke: ‘Sy blompies hemelsblou die bloei’; vanaf 3de druk: aksentteken op ‘die’ bygevoeg

p. 190, vers 7: Eerste sewe drukke: ‘Wat met sy nederig' blompies roem’; 8ste druk: ‘Wat needrig in sy bloeisels roem’

p. 190, vers 21-22: Eerste sewe drukke: ‘Son-vrindjie, as die ou gevreet / Van wêreld-waarheid om my swig,’

‘Die reën is weg; oor al die bossies stroom’:

p. 191, vers 8: Eerste sewe drukke: ‘En rooivlerk-spreeus kraai in die priëel’; 8ste druk: ‘En rooivlerk-spreeus lawaai in die prieel’

p. 191, vers 11: Eerste sewe drukke: ‘ooit as hy,’; 8ste druk: ‘ooit dan hy,’

‘By Mouille-punt, daar waar die lighuis staan’:

p. 191, vers 9: Eerste sewe drukke: ‘Dit wit-gemaanhaard' golwe’; 8ste druk: ‘Die spierwit-maanhaar-golwe’

‘Groenspaan op 'n koper-oulap’:

p. 193, vers 5: Eerste sewe drukke: ‘Harder, hoër dan dit algar’; 8ste druk: ‘Harder, hoër as dit alles,’

‘Ek het 'n ster sien skiet’:

p. 194, vers 10: Eerste sewe drukke: ‘veelbelowend'’; 8ste druk: ‘veelbelowende’

[p. 540]

‘Hul sê die stryd is stryd verniet’:

p. 197, vers 14-15: Eerste twee drukke: ‘Gewas met waas van perlemoen / En smaraggroen.’; vanaf 3de druk: ‘Oortrek met waas van perlemoen / En donkergroen.’

‘Grysaard, ek vra jou’:

p. 198, vers 18: Eerste sewe drukke: ‘lewelank’; 8ste druk: ‘lewe lang’

‘Die westerson, in wilde vlam’:

p. 199, vers 8: Eerste sewe drukke: ‘magtig'’; 8ste druk: ‘magtige’

‘Jaloers is die winde’:

p. 199, vers 5: Eerste sewe drukke: ‘vurig:’; 8ste druk: ‘vuurge’

‘Oupa is oud’:

p. 199, vers 6: Strofiese verdeling na dié reël vanaf 3de druk ingevoeg

‘Outa Adam en ek’:

p. 201, vers 1: Eerste sewe drukke: ‘gisteraand’; 8ste druk: ‘gist'raand’

‘Gemmer-geur in die tuin’:

p. 201, vers 1: Eerste twee drukke: ‘en die mirre van minjoenet’

p. 201, vers 3: Eerste twee drukke: ‘wat bewe en bruis van pret’

p. 201, vers 10: Eerste twee drukke: ‘Kort op die minjoenet’

‘Diep water omring met palmiet’:

p. 202, vers 18: Eerste sewe drukke: ‘Kronkelend'’; 8ste druk: ‘Kronk'lende’

p. 202, vers 30: Eerste twee drukke: ‘die son het gesoen,’

p. 202, vers 31: Eerste twee drukke: ‘die groot wit seëvoëls het gelok’

‘Daar's nog die lang rooi wapad’:

p. 206, vers 3: Eerste sewe drukke: ‘stof(f)'rig'’; 8ste druk: ‘stof'rige’

‘Boggom en Voertsek’:

p. 208, vers 10: Eerste twee drukke: ‘Waar die Hantamwêreld strek.’; vanaf 3de druk: ‘Waar die Hantamland hom strek.’

p. 208, vers 11: Eerste twee drukke: ‘Daar's niks dan die storie om oor te erwe,’

‘'n Krans-omringde seekoegat’:

p. 209, vers 11: Eerste twee drukke: ‘Met water-diamante uitgepryk,’

p. 209, vers 18: Eerste twee drukke: ‘Om groen en blomme op te gaar.’

‘Waar die koue noordpool-naarheid’:

p. 211, vers 3: Eerste sewe drukke: ‘skitterende’; 8ste druk: ‘skit'rende’

‘Ek het 'n mannetjie van potklei gemaak’:

p. 213, vers 4: Eerste sewe drukke: ‘slaperig’; 8ste druk: ‘slaaprig’

‘In 'n gat daar onder die sukkeldoring’:

p. 214, vers 7: Eerste twee drukke: ‘skemeraande’; vanaf 3de ‘skemeraand’

[p. 541]

‘Grysblou bulte’:

p. 215, vers 10: Eerste twee drukke: ‘Met sy liefde lank verwaarloos’; vanaf 3de druk: ‘Met sy liefde lang verwaarloos’

p. 215, vers 12: Eerste twee drukke: ‘Grimmig vir skuldvergelding’; vanaf 3de druk: ‘Grimmend om skuldvergelding’