Alle de brieven. Deel 2: 1676-1679

[p. 1]

Brieven 22-42.
Letters 22-42.

[p. 2]

Brief No. 22 [15].
21 April 1676.

Gericht aan: H. Oldenburg, Secretaris der Royal Society.

Manuscript: Onderteekende, eigenhandige brief te Londen, Royal Society, MS. 1847, L 1. 18. Zes foliobladzijden met vier teekeningen op één blad.

Gepubliceerd in:

Phil. Trans. Vol. XI. No. 127. July 18. London, 1676. Blz. 653-656. Met 4 figuren. (Engelsch extract.)

Collection académique. Partie étrangère. Tome II. Dijon et Auxerre, 1755. Blz. 434-437. (Fransch extract.)

Abhandl. z. Naturgesch., Physik und Oekonomie. (N.G. Leske.) I. 2. Leipzig, 1780. Blz. 109-111. (Duitsch extract.)

Korte inhoud:

Beschrijving van drie systemen van vaten in het hout van esschen en andere boomen; waarneming van levende diertjes in wijn; over kaneelbast en de wijze waarop deze het smaakzintuig prikkelt.

Opmerkingen:

De rand van de eerste bladzijde van het manuscript is beschadigd, waardoor hier en daar woorden op het einde van een regel zijn weggevallen.

Figuren:

Bij dezen brief behooren 4 teekeningen in potlood, met inkt bijgewerkt, op één bladzijde; zij stellen voor drie coupes van esschenhout en een azijnaaltje, in wijn gevonden. Deze figuren zijn in de Opuscula selecta Neerlandicorum de arte medica. IX (1930) afgedrukt bij den brief van 29 Mei 1676, aangezien Leeuwenhoeck in dien brief daarnaar verwijst.

[p. 3]

Letter No. 22 [15].
April 21st 1676.

Addressed to: H. Oldenburg, Secretary of the Royal Society.

Manuscript: Signed autograph; London, Royal Society, MS. 1847. L 1. 18. Six folio pages and four drawings on one page.

Published in:

Phil. Trans. Vol. XI. No. 127. July 18. London, 1676; pp. 653-656. With four figures. (English extract.)

Collection académique. Partie étrangère. Tome II. Dijon et Auxerre, 1755; pp. 434-437. (French translation of the Phil. Trans.)

Abhandl. z. Naturgesch., Physik und Oekonomie [N.G. Leske]. I, 2. Leipzig, 1780; pp. 109-111. (German translation of the Phil. Trans.)

Summary:

A description of three vascular systems in the wood of ashes and other trees. Observation of live animalcules in wine. Cinnamon-bark and the manner in which it affects the sense of taste.

Remarks:

The margin of the first leaf of the manuscript being damaged, a word at the end of a line has dropped out here and there.

Figures:

Four drawings in pencil, touched up with ink, on one leaf, go with this letter. They represent three slices of ash-wood and a vinegar-eel found in wine. These figures were printed with the letter of May 29th 1676 in Opuscula Selecta IX, 1930, Leeuwenhoeck mentioning them there.

[p. 4]

d'H^r H: Oldenburgh

Delff in Hollant den 21. April 167[6]

Mijn Heer.

Mijn Laesten aen UE^dt is geweest den 22^e Febr. waer in ick verhael mijne observatien en consideratien ontrent het hair, t Sal mij lieff sijn te verstaen, waer in ick met de Heer Hoock¹ verschil ofte overeen come, seder die tijt heb ick door handen vande Heer Constantijn Huijgens ontfangen eenige transactien, beneffens UE^dts aengenamen vanden 10^e. Feb^r. waer voor ick UE^dt ten hooghsten danckbaer ben, doch hadde wel gewenst, dat ick deselve had mogen betalen,² maer sulcx niet sijnde, blijve verplicht, en wensche occasie te hebben, UE^dt all...... weder eenigen dienst te connen doen, Mijn laeste vande tra[ns]actien is N^o 120. van welcke N^o ick drie distincte transactien³ [hebbe] en vande transactie N^o 117. daer heb ick maer het eerste bladt off vel [pa]pier van, en na dat ick bemerck is het selve 5. bladeren groot, ick...... de Heer Huijgens, die N^o 121. heeft en N^o 120. mancqueert, een van mij[......] N^o 120. mede delen,

⁺De Heer Constantijn Huijgens heeft mij laten sien de anatomie vande boomen bij de Heer Grew uijtgegeven,⁴ en verstont daer beneffens dat [de] Heer Grew, daer van seer geleerdelijck hadde gehandelt⁵, Doch ick [heb] mij meest moeten vermaken met de nette geteijckende figueren te [besien]. En alsoo ick in mijn missive vanden 15. Augustij 1673. heb geseijt, in verscheijde boomen twee derleij pori off vaten hadde ontdeck[t] daer beneffens mij jmaginerende, dat de materie tot groot mak[ingh] vande boom inde groote pori off vaten, wiert om hoogh ge[......] ende eenige kleijne delen daer van weder inde kleijne pori, die ben[eden] na de wortel gingh, ende dat alsoo een circulatie

1 Zie R. Hooke Micrographia (1667), blz. 156. Obs, XXXII en Scheme V. Hooke onderzocht ‘Hairs of my head, Horse-hairs, the Bristles of a Cat, the Indian Deer's Hair,’ etc. [S.]

2 Zie aant. 6 bij den brief van 22 Jan. 1676.

3 Dus: exemplaren. [M.]

+ Over den bouw van het hout mede naar aanleiding van het werk van Grew.

4 Zie N. Grew The Anatomy of Vegetables begun (1672), An Idea of a phytological History (1673) en The comparative Anatomy of Trunks (1675). [Sch.]

5 Gehandelt - er over geschreven.

[p. 5]

[Mr.H. Oldenburgh.

Delft in Holland, April 21st 1676.

Sir,

My last letter was that of Febr. 22nd, in which I told you about my observations and opinion concerning hair. I shall be glad to hear in what respect I differ from or agree with Mr. Hooke¹. Since then I have received through Mr. Constantine Huygens some of the Transactions, and your welcome letter of Febr. 10th. I thank you very much for it but could have wished to be allowed to pay for it². This not being the case I hope I shall be able to render you a service. My last Transaction is Nr. 120 of which I have three distinct transactions³ and Nr. 117 of which I have only the first leaf, while I find that there are five leaves. I (shall give) Mr. Huygens, who has Nr. 121 and wants Nr. 120, one of the copies of my Nr. 120.]

⁺Monsieur Constantin Hugens of Zulichem was pleased to shew me the [Anatomy of trees]⁴ written by Doctor Grew⁵, and told me, that he had very ingeniously^5a and learnedly discoursed upon that subject; though I, by reason of my unskillfulness in the English Tongue, could have little more than the contentment of viewing the elegant Cuts.

I have formerly written unto you, viz. in my Letter of August 15, 1673, that I had discovered in several Trees two sorts of vessels or pores, and did conceive, that the matter which serves for the increase of Trees was in the greater vessels sent upwards, and that some small particles did again descend in the smaller Vessels to the roots, whereby was maintained a Circulation also in Trees.

1 Cf. R. Hooke, Micrographia (1667), p. 156. Obs. XXXII and Scheme V. Hooke examined ‘Hairs of my head, Horse-hairs, the Bristles of a Cat, the Indian Deer's Hair’, etc. [S.]

2 See note 3 to the letter of Jan. 22nd 1676.

3 L. evidently means: copies. [Sw.]

+ The structure of wood, also in connexion with Grew's book.

4 In the Phil. Trans.: Comparative Anatomy of the Trunks of Plants. [Sw.]

5 Cf. N. Grew, The anatomy of vegetables begun. London, 1672. An idea of a phytological history. London, 1673, and The comparative anatomy of trunks. London, 1675. [Sch.]

5a Evidently ‘ingenious’ was inserted as a mark of courtesy towards Grew. [H.]

[p. 6]

inde boomen was, Maer alsoo ick uijt de figueren vande Heer Grew niet sien kan, d[at] dese twee derleij vaten in het hout bij deselve Heer sijn ontdec[kt] neem ick de vrijmoedicheijt, een afteijckeningh, van een achste d[eel] van een een jarige schuet, off spruijt, van een Esschen boom, [......] dwars af gesneden, UE^dt te laten toe comen, ende daer beneffens te seggen, dat ick boven⁶ de geseijde twederleij vaten, sedert...... geruijmen tijt Herwaerts, drie der leij vaten in het hout heb waergenomen, te weten, twee⁷ recht op gaende, ende de derde⁸ comende...... het midden ofte pit⁹, en gaende horisontael na de circumferentie, soo dat het gantsche hout, bij mij tot noch toe besichticht, niet en bes[taet] dan uijt holle pijpjens; de redenen dat ick 1/8 van een eenjarige schuet neem, is alleen, om dat het selve de minste tijt int teijckenen v...... De pijpjens of kleijne vaten waer uijt het vaste Hout bestaet, sij[n] op veel plaetsen soo helder als off het cristal was,¹⁰ en op andere plaetsen¹¹ jmagineer ick mij te sien, dat eens deels uijt seer kleijne g[lo]bule bestaen, de groote vaten, die bij de Heer Grew sijn geobserv[eert] en af gebeelt, die heb ick seer klaer konnen sien, dat uijt globule best[aen]

Dese groote vaten, sijn doorgaens versien, met vliesjens, die wanneermen deselve overlanghs doorsnijt, schuijns inde vaten kan sien leggen, die ick mij jmagineer dat klapvliesen sijn, dese driederleij vaten, heb ick niet alleen in Esschen Hout, maer heb die oock in Olm, Eijcken, Willigen, Sumach¹², Linden, Appel, Peer, Pruijm, Ocker nooten, Haselaer, etc. gesien, ende alle de vaten die de Heer Grew in Esschen Hout etc. heeft afgeteijckent, hoewel in grootheijt malcanderen seer verschillen, oordeel ick (onder het

6 Boven - behalve.

7 Nl. de vaten als het eene soort, de vezels met het houtparenchym als het andere soort. [Sch.]

8 De radiale celrijen uit de mergstralen, die L. aanziet voor vaten. [Sch.]

9 Pit - merg.

10 De libriformvezels, die in groote strengen bij elkaar liggen, hebben dikke, sterk lichtbrekende wanden. Grew had deze vezels nog niet onderscheiden. [Sch.]

11 Het houtparenchym met zijn rijken zetmeelinhoud. [Sch.]

12 Allerlei soorten van het geslacht Rhus (Fam. Anacardiaceae) worden wel ‘Sumac’ genoemd. Zij zijn afkomstig uit China, Japan, Noord-Amerika. In vroeger tijd werden de bladeren van Rhus Myrtifolia Monspeliaca (= Rhus Coriaria L.) volgens Valmont de Bomare (Algemeen en beredenerent woordenboek der natuurlijke historie (1767-1770), dl. II. blz. 612) gebruikt als looier-sumac, een looimiddel. C.A.J.A. Oudemans (Handleiding tot de Pharmacognosie (1880) blz. 445) zegt, dat bladsteelgallen van Rhus semialata Murr. en Rhus Japonica Buch. hiertoe gebruikt werden. [S.]

[p. 7]

But not finding by the Figures of Dr. Grew, that he hath discover'd those two sorts of Vessels in the wooddy part, I here take the liberty of sending you [a drawing of] the Eight part of the transverse Slice of an Ash-sprig of a years growth; and shall withall acquaint you, that besides those two sorts of Vessels in wood, I [long since] have discover'd a third sort; these two⁶ going directly upward, and this third⁷ issuing out of the middle or the pith, going horizontally to the circumference: So that the whole body of Wood hitherto viewed by me, consists of nothing but of small hollow pipes. [The reason why I take the eighth part of a one year old sprig is simply that it takes the shortest time drawing.]

These pipes, out of which the firm wood is made up, are in many places as clear as crystal⁸, and in other places⁹, methinks, I see them to consist in part, of small globuls. The great Vessels, observ'd and [drawn]¹⁰ by Dr. Grew, were seen by me very manifestly to consist of small globuls. These great Vessels are generally furnish't with small membranes, which being cut through, may be seen to lye obliquely in the Vessels; and these I conceive to be valves.

These three sorts of Vessels then, I have observ'd not only in Ash-wood, but also in Elme, Oak, Willow, Shumaok¹¹, Lime-tree, Apple, Pear, Plum, Walnut, Hasel-tree &c. And all the Vessels, which Dr. Grew hath represented in Ash and other wood, though they differ from one another in bigness, yet, under favour, I take them to be of one sort. And though I

6 One sort being the vessels, the other sort the fibres with wood parenchyma. [Sch.]

7 The radial cell-rows of medullary rays, which L. takes to be vessels. [Sch.]

8 The libriform fibres, lying close together in large strands, have thick, refractive walls. Grew had not yet recognized these fibres. [Sch.]

9 The wood parenchyma with its store of starch. [Sch.]

10 The text in the Phil. Trans. has the obsolete word: expressed. [Sw.]

11 Sumach. Various species of the genus Rhus (order Anacardiaceae) are often called sumac(h). They are natives of China, Japan and North-America. Formerly the leaves of Rhus Myrtifolia Monspeliaca (= Rhus Coriaria L.) were used for tanning (Valmont de Bomare, Algemeen en beredenerent woordenboek der natuurlijke historie (1767-1770), vol. II; p. 612). C.A.J.A. Oudemans (Handleiding tot de pharmacognosie. 2nd ed., 1880; p. 445) says that galls gathered from the stalks of Rhus semialata Murr. and Rhus Japonica Buch. were used for this purpose. [S.]

[p. 8]

wel nemen,) dat een der leij¹³ vaten sijn, en gelijck ick eenige observatien heb, die ick alleen voor mij selven behoude, soo kan ick dit gesicht, van drie derleij pori of vaten, mede delen, gelijck ick oock aen verscheijde Heeren Liefhebberen, die de curiuesheijt gehadt hebben, van mij te comen besoecken,¹⁴ heb getoont, en daer beneffens na mijn vermogen gedemonstreert, hoe de boomen, en planten, in hooghte, en dickte, toe nemen, doch twijffel niet off de Heer Grew, heeft hier soo geleert van geschreven, dat het niet nodich is daer ijets van te seggen.

⁺fig: 1. AB. is een vande groote pori ofte vaten uijt een eenjarich schuetge van een Esschen boom, over langhs van het tackje, midden door de pori gesneden, welck vatge ofte pori doorgaens bestaet uijt heldere globule,¹⁵ inde welcke men seer klaer de schuijnse vliesjens¹⁶ sien kan, die bij mij klapvliesen sijn genoemt, welcke vliesjens, met haer bovenste deel, niet een ende deselve wegh leggen gestreckt, maer deselve leggen twee sijts¹⁷ met haer bovenste eijnde gestreckt, te weten tegen malcanderen aen, als CC. en DD. en soo wij stellen, dat dese groote vaten, haer wijte, off hollicheden, soo groot sijn als een hair van ons Hooft, soo mogen wij seggen, dat de hollicheden vande kleijne vaten, wel 25. mael kleijnder sijn, als een hair van ons hooft, Dat dese groote vaten uijt globule bestaen, dat heb ick niet alleen in Esschen hout ontdeckt, maer oock in Ocker-nooten, Haselaer, Appel, Peer, Pruijm, etc.

⁺fig: 2. AB. vertoonen eenige kleijne vaten die het vaste hout uijtmaken, dicht aende bast over langhs af gesneden, insgelijckx van een eenjarich Esschen Hout, tusschen welckers pijpjens de vaten comen, die haer begin uijt het pit, vande plant off struijck hebben, en die ick mij jmagineer met meerder vaten worden vermeerdert, tsij uijt de groote off kleijne vaten,¹⁸ die recht opgaen, dese vaten

13 Een der leij - Zie aant. 39 bij den brief van 14 Aug. 1675.

14 Liefhebberen, die de curiuesheijt gehadt hebben, van mij te comen besoecken - liefhebbers der wetenschap, die er plezier in hadden mij te bezoeken. [M.]

+ fig. I. 1.

15 De stippels in de wanden. [Sch.]

16 De tusschenschotten. [Sch.]

17 De tusschenschotten in de vaten hellen naar verschillende richtingen. [Sch.]

+ fig. I. 2.

18 ⁺L.'s meening, dat de celrijen der mergstralen uit opgaande vaten ontstaan, is onjuist; zie ook den brief van 12 Jan. 1680. In werkelijkheid vindt de vermeerdering der celrijen in het cambium plaats. [Sch.]

+ afb. 3.

[p. 9]

have some Observations which I keep yet to myself, yet this which concerns the three sorts of pores or Vessels I am willing to communicate unto you, as I also have shew'd them here to divers curious persons that were pleased to visit me; to whom I have also made it out, as well as I could, how Trees and other Plants do grow in height and thickness, of which I doubt not but Dr. Grew hath written so learnedly that I shall not need to discourse of it here.

⁺Fig. 1. A B is one of the great pores or Vessels of an Ash twig of one years growth, cut longways the little twigg, through the middle of the pores; which Vessel consists of transparent globuls¹², where-in you may plainly see the small oblique membrans¹³ by me cal'd valves, which membrans do not ly with their upper part extended one and the same way, but they lye so as that two sides of them with their upper end reach towards one another¹⁴, as CC. and DD. And if we suppose, that the hollowness of these greater Vessels is as large as a hair of ones head, we may then very well say, that the hollowness of the small ones is at least 25 times smaller than such a hair. That these [great] Vessels consist of globuls, I have not only seen in Ash-wood, but also in Walnut, Hasel, Apple, Pear and Plum-trees &c.

⁺Fig. 2. A B exhibits some of the small Vessels that make up the firm wood, cutt off close to the Bark longways, likewise of an Ash of one years growth, between the pipes of which these Vessels are found; which have their rise out of the pith of the plant or twig, and are, as I conceive, increased by more Vessels, either out of the great or small Vessels¹⁵ that go directly upwards. Of

+ fig. I. 1.

12 The pits in the walls. [Sch.]

13 The partition walls. [Sch.]

14 The partition walls in the vessels incline in various directions. [Sch.]

+ fig. I. 2.

15 ⁺L's opinion that the cell-rows of the medullary rays originate from ascending vessels is incorrect; cf. the letter of January 12th 1680. The increase of the cell-rows actually takes place in the cambium. [Sch.]

+ ill. 3.

[p. 10]

leggen 8. 10. à. 12. bij den anderen¹⁹, langhwerpich als tusschen de voorverhaelde pijpjens als CD. in gedrongen, in gedaente van een wevers spoel,²⁰ leggende deselve op eenige plaetsen onordentelijck dicht bij den anderen, en op andere plaetsen, weder wat wijder verspreijt,

ABCD. is de bast vande struijck, die ick alleen met linien heb omtrecken laten, uijt oirsaeck dat tegenwoordich²¹ de wasdom inde plant is, waer door de bast sijn wesen, die deselve inde winter heeft verandert; en bij aldien men een partinente²² afteijckeningh, daer van begeerde te maken, soo behoordemen de bast om de 14. dagen inde Soomer, soo langh daer wasdom in hout is, die te observeren. dit soude men met hout oock connen doen.

⁺fig: 3. AHHDEGF. is een achtste deel van het Hout van een jarige²³ Spruijt Esschen Hout, over dwars afgesneden, in het welcke men comt te sien, dat²⁴ uijt geen vaste delen en is te samen geseth, dan uijt groote vaten, die malcanderen in groote veel verschillen, ende die niet off selden volcomen ront sijn, en die bij het pit op eenige plaetsen irregulier bij den anderen sijn, ende de rest van het hout sijn ongeloofflijck veel cleijne vaten, off pori,

GH. sijn vaten die uijt het pit haer begin hebben, ende tot inde circumferentie van het Hout eijndigen, te weten als inden boom geen wasdom is, Dese vaten en sietmen, in het over dwars snijden van het Hout, niet altijts dat uijt G. haer begin hebben, ende aende circumferentie H. eijndigen, omme redenen, datmen het lichaem, dat dese vaten bevat, van haer begin aen G, niet ijuijst, doorgaens²⁵ in het snijden met het mes, het midden vande selve behout, Maer op de eene plaets, salmen fig: 2. ontrent C. desselffs scharpe punct door snijden, en op een andere plaets het selffde in het midden, als D. alwaer het dicksts is, ende dus comt het te gebueren, datmen de vaten in het oogh, uijt G. haer begin siet hebben, en tusschen G. en H. siet tot niet loopen, ende weder dat deselve int

19 Bij den anderen - bij elkaar.

20 De mergstraal in zijn geheel, waarvoor L. geen term bezit, wordt hier naar zijn vorm voortreffelijk beschreven. [Sch.]

21 Tegenwoordich - op het oogenblik.

22 Partinent - tot in alle onderdeelen nauwkeurig.

+ fig. I. 3.

23 Jarig - één jaar oud.

24 Dat - dat 't.

25 Doorgaens - altijd.

[p. 11]

these Vessels there lie 8. 10. or 12. together, crowded-in longways between the aforesaid pipes, as at C and D, in the manner of a Weavers-shuttle¹⁶, lying in some places irregularly, the one close by the other, and in other places somewhat more dispersed.

Fig. 3. A B C D is the Bark of the Twig, which I have only represented with bare lines, because that now the plant is growing, whereby the Bark is changed from what it is in Winter. And if one would give a pertinent and exact delineation thereof, it would be requisite to observe it [every fortnight]^16a whilst it is growing. And this might likewise be done with the Wood.

⁺AHHDEGF is the Eighth part of the Wood of an Ash twig, one year old, cutt transversly; wherein you may see, that it is [made up of no other firm or close parts but]¹⁷ of great Vessels, which yet differ much among themselves in bigness, and which are not at all, or seldom, perfectly round, standing also near the pith in some places irregular by one another; and the rest of the Wood being an infinite number of little Vessels or pores.

GH, are Vessels having their origin from the Pith, and terminating in the circumference of the Woody part, I mean, when the Tree is not growing. These Vessels may not always be seen, in a transverse Cut, to have their rise out of G, and to end in the circumference H, because that in the dissection made with the knife you do not throughout keep just the middle of the body that [holds]¹⁸ these Vessels, from the place of the very beginning of them, but in one place, as about C in Fig. 2, you will cut through¹⁹ its sharp point, and in another place the same will pass [through]²⁰ its middle, as at D, where it is thickest; and so it comes to pass, that your eye sees these Vessels to have their beginning out of G, and run between G and H into nothing, and again, that the same do seem to have their beginning in the middle,

16 The medullary ray, for which L. had no term, is excellently described here as regards its form. [Sch.]

16a Phil. Trans.: a fortnight together. [Sw.]

+ fig. I. 3.

17 Phil. Trans.: not made up wholly of firm or close parts, but partly too. [Sw.]

18 Phil. Trans.: takes hold of. [Sw.]

19 The Phil. Trans. add: with. [Sw.]

20 The Phil. Trans. read ‘with’ instead of ‘through’. [Sw.]

[p. 12]

midden, haer begin schijnen te hebben, en hoe langer hoe breder worden, tot dat deselve comen te eijndigen in H.²⁶

I.I. Sijn de seer kleijne vaten datmen voor het vaste Hout rekent, en die wel vereijsschen netter²⁷ geteijckent te sijn, maer de volmaecktheijt en geschickte ordre²⁸, soo als dese vaten bij den anderen leggen, en sullen noijt menschen handen, (beelt ick mij in) connen nateijckenen.

EKF. is het pit vande Spruijt, die insgelijcx niet na te teijckenen en sijn, om dat deselve bestaen uijt blaesjens die 6. 7. à. 8. sijden hebben, en seer curiues met haer sijden tegen malcanderen leggen, in eenige van dese blaesjens heb ick seer kleijne doncker achtige globule gesien, en ten waer dat ick de globule²⁹ klaerder int pit van eenich ander hout hadde ontdeckt, het soude mij onmogelijck sijn geweest, deselve in dit pit waer te nemen, ende dat omme de kleijnheijt vande selve deeltgens.

Mijn versoeck is, off UE^dt de goet heijt gelieft te hebben om desen te communiceren aende Heer Grew, en³⁰ off deselve Heer niet nevens mij gesien heeft, dat de groote vaten off pori, die inde figueren vande Heer Grew sijn geteijckent niet³⁰ uijt globule bestaen, als fig: 1. AB. als mede dat inde selve schuijnse vliesjens leggen, die bij mij clapvliesen sijn genoemt, Als CC. DD. als mede of de delen van het hout, die dese groote vaten als omvangen, niet alle seer kleijne vaten off pori sijn, als oock mede, off de striemen³¹ fig: 3. die met GH. sijn aengewesen, die uijt het pit comen, en horisontael na de circumferentie gaen, mede niet alle uijt vaten, off pori en bestaen, en in fig: 2. die over langhs het hout sijn afgesneden, en tusschen de geseijde vaten door loopen als CD. het welck ick met verlangen door een letterken van UE^dt off anders door de Heer Grew, soo deselve Heer die goetheijt mocht hebben, sal te gemoet sien. gelieft de Heer Grew van mijnent wegen gedienstel. te groeten.

26 Het is juist, dat de mergstralen, door hun geringe hoogte (zie fig. I. 2) op dwarse doorsneden licht onvolledig worden getroffen, zoodat ze dan in de doorsnede slechts over een deel van hun radiale uitgestrektheid te zien komen. Bovendien neemt echter het aantal mergstralen in het hout naar buiten toe, zooals al in L.'s fig. 3 te zien is, en zooals hij later beschrijft (zie den brief van 12 Jan. 1680). Deze vermeerdering geschiedt door vorming van nieuwe mergstralen in het cambium. [Sch.]

27 Netter - nauwkeuriger, precieser.

28 Geschickte ordre - regelmatige rijen.

29 Het zetmeel. [Sch.]

30 Na ‘en’ voege men in ‘te vragen’. De zin wordt duidelijk, indien men ‘niet’ schrapt. [M.]

30 Na ‘en’ voege men in ‘te vragen’. De zin wordt duidelijk, indien men ‘niet’ schrapt. [M.]

31 Striemen - strepen.

[p. 13]

and become still broader and broader, untill they end in H²¹.

I.I. Are the very small Vessels that are counted to be the firm Wood, and which require indeed to be [drawn more accurately]^21a; but to express them in their natural perfection and order, just as they lye by one another, in my opinion, can never be done by the hand of Man.

EKF Is the Pith of the twig, which likewise cannot be imitated by art, forasmuch as it consists of Vesicles or bladders that have 6. 7 or 8 sides, and lye most curiously with their sides to one another. In some of which bladders I have seen [very] small darkish globuls; and if I had not in some other Wood more plainly discovered these globuls²², it would have been impossible for me to have observ'd them in this Pith by reason of their extraordinary smallness.

I beg your favour, Sir, to communicate this to Dr. Grew, with my service to him, and to inquire of him, whether he hath seen as well as I, whether the great Vessels or pores, that are exprest by him in his figures, do not consist of globuls, as in Fig. 1. AB; as also that in the same do lye oblique membranes or films, by me call'd valves, as CC. DD; again, whether the particles of the Wood, which encompass the great Vessels, be not all of them very small Vessels or pores; lastly, whether the strokes, which in Fig. 3. are denoted by GH, coming out of the pith, and running horizontally to the circumference, do not also all of them consist of Vessels or pores; as these also, which in Fig. 2. are cut off [from the wood lengthwise]²³, and run through the said Vessels, as CD? An answer to which particulars I should be very glad to receive from the said Doctor. [Pray, give my respectful compliments to Mr. Grew.]

21 It is quite correct that, owing to their inconsiderable height, the medullary rays (see fig. I. 2) are apt to be incompletely touched in transverse section. The result will then be that the section shows only part of their radial extent. Moreover, the number of medullary rays in wood increases towards the exterior, as can be seen already in L's fig. 3, and as he describes afterwards (see the letter of January 12th 1680). This increase is owing to the formation of new medullary rays in the cambium. [Sch.]

21a Phil. Trans.: more curiously designed. [Sw.]

22 The starch. [Sch.]

23 Phil. Trans.: along the Wood. [Sw.]

[p. 14]

⁺Ick heb tegenwoordich France wijn³² die voorleden jaer is gewassen, en die seer delicaet van smaeck is, Het vat daer dese wijn in is, was seer goet, en daer worde een weijnich lucht op gehangen³³ eer de wijn daer in gedaen wiert, want ick het vol maken heb bij gewoont, en heb oock nader hant noch een weijnich lucht op deselve wijn gehangen, om dat ick beducht was, dat deselve in arbeijt soude raken³⁴, in welcke wijn, ick verscheijde malen heb ontdeckt levende diertgens,³⁵ in gedaente als kleijne⁺ aeltgens, als Fig: 4. AB. hebbende voor aent hooft een ront bochje, als een halve maentge, sonder dat ick aent voorste gedeelte vant lichaem ijets anders conde bekennen, en had geen ander wesen als off het crisstal hadde geweest, maer een weijnich verder na het midden, daer bestont het gantsche lichaem, uijt geen andere deelen dan globule, dese globule conde ick seer klaer bekennen, en het achterste gedeelte van het lichaem, was weder seer klaer en helder, lopende de staert ongelooflijck spits toe, Dese diertgens heb ick wel een maent langh levendich in een weijnich wijn op mijn comptoir gehouden. Deselve diertgens hoewel sij een groote bewegingh hadden, soo en vorderde sij nochtans niet veel wegh³⁶, gelijck ick aen andere diertgens wel heb gesien, de oorsaeck hier van beelde ick mij in, was, om dat deselve met geen Vinnetgens off beentgens en waren versien, dese diertgens sijn wat langer naer advenant haer dickte, dan het geteijckent is,

⁺Ick heb onder anderen geobserveert de caneel, die ick de buijtenste harde schors heb af genomen, ende deselve dus observerende, heb ick ontdeckt seer veel lange figuertgens,³⁷ die

+ Beschrijving van ‘aeltgens’ in Franschen wijn.

32 L. is eerst 15 Aug. 1679 aangesteld als ‘wijnroeier’ (= ijker), maar had, naar uit het volgende blijkt, reeds veel eerder connecties met wijn- en azijnhandelaren. [S.]

33 Het vat was seer goet - d.w.z. het was schimmel- en bacteriënvrij. [Fe.]
Voor de uitdrukking ‘lucht op den wijn hangen’ zie aant. 38 bij den brief van 29 Mei 1676.

34 In arbeijt raken - gaan gisten.

35 Waarschijnlijk heeft L. hier een azijnaaltje (Turbatrix aceti O.F. Müller) gezien, dat in den wijn was, doordat het vat vroeger azijn bevatte. In ieder geval moet de wijn geïnfecteerd zijn geweest, daar er normaliter geen azijnaaltjes in voorkomen. [S.S.]
⁺De beschrijving van den lichaamsbouw slaat wel op den voor- en einddarm + staart (die er ‘seer klaer en helder, als off het crisstal hadde geweest’ uitzien) en op den middendarm, welke uit ‘globule’ bestaat. [I.]

+ afb. 1.

+ fig. I. 4.

36 Sij vorderde niet veel wegh - zij legden slechts een kleinen afstand af, zij kwamen maar weinig vooruit. [M.]

+ Kaneel.

37 ⁺De bastvezels. [Sch.]

+ afb. 2.

[p. 15]

⁺I have now some French Wine²⁴ of the growth of the year past, which hath a very delicate taste. [The cask containing this wine was very good²⁵, and before pouring the wine into it, it was matched (for I attended the filling), and afterwards also I fumigated it with some brimstone²⁶ suspended above the wine, being afraid that it might begin to ferment.]²⁷ In this Wine I have divers times observed small living Creatures²⁸, shaped like little⁺ Eels, as appears in Fig. 4. A B, having on their forehead a round convexity like a crescent, without having any thing else, that I could see, on the forepart of their body, and that part looked no otherwise than crystal; but towards its middle it was made up of nothing but globuls, which I could very plainly discern; and the hinderpart of the body of these little Animals appeared as clear and transparent as the fore-part, and running to a very sharp tayl. These creatures I have kept in my Study for a whole month swimming in Wine. And though they move strongly, yet they make but little way [unlike what I noticed in other cases], whereof the cause may be, that they are quite destitute of [fins and] leggs. [As compared with their thickness, these animalcules are a little longer than they have been figured. I have also⁺ observed cinnamon, taking off the outer hard bark. Inspecting it, I discovered numerous long figures²⁹ which, through my micro-

+ ‘Little eels’ in French wine.

24 L. was not appointed as gauger till August 15th 1679, but as appears from what follows had connexions with wine- and vinegar-merchants long before that date. [S.]

25 What L. means is that there were no traces of mould or of bacteria. [Fe.]

26 See note 19 to the letter of May 29th 1676 for the fumigation of the cask.

27 In the Phil. Trans. this passage reads: The Vessel, wherein this Wine is, was very good and sweet when the Wine was put in, and a coarse linnen Cloath dipt in melted Brimstone and kindled had been hung over the Vessel before it was filled. [Sw.]

28 In all probability L. saw a vinegar-eel (Turbatrix aceti O.F. Müller), which had got into the wine owing to the fact that the cask had contained vinegar. In any case the wine must have been infected as wine does not normally contain vinegar-eels. [S.S.]
⁺The description of the form applies to the foregut and hindgut plus tail (that are ‘clear and transparent’ and look ‘no otherwise than cristal’) and to the midgut (‘made up of nothing but globuls’). [I.]

+ ill. 1.

+ fig. I. 4.

+ Cinnamon.

29 ⁺The bast-fibres. [Sch.]

+ ill. 2.

[p. 16]

ontrent de dickte door mijn microscope haer vertoonde, als het opperste off dunste van een rogge stroohalm, en ontrent de lenghte van 5. duijm, lopende, ontrent 1. duijm van beijde haer eijnden seer piramidaels toe, deselve hadden doorgaens een gedaente, als off het krisstal hadde geweest, uijtgesondert eenige weijnige, inde welcke ick noch eenige deeltgens conde bekennen, als mede sach ick op veel plaetsen, tusschen de geseijde pijpjens, bij den anderen leggen, jrreguliere figuertgens bestaende uijt same gevoeghde seer kleijne globule eenige van die uijt den roode,³⁸ andere uijt den geluwe³⁹ van couluer, dese bij malcanderen leggende deeltgens siende, jmagineerde ick mij, dat uijt een olij-achtige, off suijcker-achtige⁴⁰ Materie bestonden, Dese twee derleij figueren inde caneel ontdeckt hebbende, beelde ick⁺ mij in, dat dit de oorsaeck was, dat wij twe derleij smaeck⁴¹ inde Kaneel waernemen, namentlijck een scharpe smaeck, die niet onaengenaem en is, en dus veroorsaeckt wort⁴², de pijpjens waer uijt de caneel tenmeerendeel bestaet, op onse tonge comende, en connen de globule van onse tonge niet quetsen, of in onse tonge indringen, omme redenen, dat de puncten vande pijpjens, hoe scharp deselve oock sijn, aenstonts in dickte, naer advenant haer scharpte toenemen, als bij exempel, men neemt een groote naeij-naelde ofte spelt, ende deselve settende, sachtelijck op de rugh van ons hant, dese spelt en sal ons hant geen smart aenbrengen, om dat haer puncten hoe scharp die oock geslepen off gevijlt sijn, aenstonts in dickte toenemen, en daerom in onse huijt niet indringen, die ick vergelijck, bij de punctgens vande caneel pijpjens, maer laten wij in tegendeel, nemen het bladt van een barnnetel, en met ons hant daer maer sachtelijck tegen aenraken, soo sullen de angels ofte steeckels vande selve, om dat die seer scharp sijn, en seer langhsaem in dickte toe nemen, in onse huijt indringen, ende deselve niet alleen comen te quetsen, maer veeltijts daer in ontstucken comen te breecken, waer door onse huijt met bobbels comt op te loopen; De deeltgens die uijt globule

38 De oliecellen. [Sch.]

39 De slijmcellen. [Sch.]
Uijt den roode, enz. - roodachtig, enz. Geluwe - geel. Zie verder aant. 70 bij den brief van 7 Sept. 1674. [M.]

40 Suijcker-achtig - strooperig.

+ Ontstaan van den smaak van kaneel.

41 De opvatting van L., dat de oliecellen den aangenamen smaak veroorzaken is juist; dat de vezels den scherpen smaak geven, echter niet. [Sch.]

42 Na ‘wort’ denke men een dubbelpunt. Vgl. voor de volgende passage den brief van 14 Aug. 1675. [M.]

[p. 17]

scope, showed approximately the thickness of the topmost or thinnest part of a halm of rye-straw. They appeared to be about five inches long, tapering pyramidally at both ends over a length of about one inch. Mostly they looked like crystal, except a few in which I could discern a few particles. In many places, in between these little pipes, lying close together, I saw irregular figures consisting of extremely small globules, some reddish³⁰, others yellowish³¹, lying close together. Seeing these particles, one close to the other, I imagined, they would consist of an oily or syrupy matter. Having discovered these two different figures in cinnamon,⁺ I thought this might be the cause of our experiencing two different tastes³² in it, that is to say a pungent taste which is not unpleasant and is caused in the following manner³³. The little pipes, which constitute the main part of cinnamon, coming in contact with our tongue, cannot injure its globules or enter it because the points of these pipes, however sharp they may be, soon become thick in comparison with their pointedness. Take, for instance, a knitting-needle or a pin and put it softly on the back of your hand: they will cause no pain in your hand because their points, however sharp they have been ground or filed, rapidly increase in thickness and so cannot penetrate into your hand. These I compare with the points of the cinnamon pipes. If on the contrary we take a nettle-leaf and touch it only slightly with our hand, its stings which are very sharp, and slowly increase in thickness, will enter our skin, and not only injure it, but mostly breaking into pieces cause our skin to swell and form lumps. The parts which consist of globules and

30 The oil-cells. [Sch.]

31 The mucilage-cells. [Sch.]

+ The taste of cinnamon: its origin.

32 L's idea that the oil-cells cause the pleasant taste, is correct; not so his supposition that the fibres cause the pungent taste. [Sch.]

33 Cf. the letter of August 14th 1675.

[p. 18]

bestaen, en met striems gewijse deeltgens⁴³ door de pijpjens loopen, en die ick geseijt heb, mij te jmaginere, dat uijt olij off suijckerachtige delen bestaen, als die op onse tonge comen haer ontdoen⁴⁴, gelijck ick voor desen geseijt heb, dat de suijcker doet, die sich ontdaen hebbende, om desselffs sachte en effen delen, hoe kleijn wij deselve oock stellen, alle figuer connen aennemen, en voor alle andere harde figueren haer oock comen te buijgen, dat de deelen van onse tonge aengenaem is; De meer genoemde caneel pijpjens, om dat haer scharpicheijt, aenstonts in dickte toe nemen, comen de deelen van onse tonge maer te kittelen, sonder dat die in de tonge connen indringen, dese geseijde kittelingh⁴⁵, en versachtingh, moet te samen, een groote aengenaemheijt op meest alle tongen veroorsaecken, ende dus onder verbeteringh twee derleij smaeck inde caneel. Ick heb de caneel eenige dagen in water te weeck geleijt, omme te remarqueren off de geseijde pijpjens, niet uijt soutachtige delen en soude bestaen, die haer int water soude comen te ontdoen⁴⁴, Maer siende dat deselve in haer wesen bleven, heb ick de caneel eenige dagen in brandewijn geleijt, ende doen weder observerende, heb ick insgelijcx gesien, dat de pijpjens in haer geheel gebleven waren, en dat het niet vreemt is, dat de caneel die men met menichte in wijn te weeck leijt, om ijpocras⁴⁶

43 Met striems gewijse deeltgens - als reepen, banden. Thans zou men zeggen ‘laagsgewijs’. [M.]

44 Haer ontdoen - oplossen.

45 Kittelingh - streeling.

44 Haer ontdoen - oplossen.

46 De Hypocras of kaneelwijn, ook ‘Bruidstranen’ genoemd, werd o.a. gedronken bij bruiloften. Vgl. G.D.J. Schotel Het Oud-Hollandsch Huisgezin der 17e eeuw (z.j.) blz. 242. De bereiding was als volgt:
‘Hypocras, hoe men die maaken zal.
Neemt tot 4 ponden fransche wijn, dog men moet van de beste en zwaarste wijn nemen; 12 loot kaneel, die eerst geproeft moet worden, ofze wel sterk en goed is, ook moeten de kaneelstokken eerst afgedroogt worden, om alle mufheid weg te nemen; kneust die dan aan stukken; en doet 'er dan bij een half loot kruidnagelen, twe en een half pond witte poeijer suiker; drie of vier lepels zoete room: Men laat dit 12 of 14 dagen van te vooren staan trekken, en alle dagen eens omgeroert, en dan in een karsaalje zak die zo gemaakt is, dat ze van onderen puntig toeloopt, gedaan; dog die zak moet men eerst in 'twater laten opkoken, dat ze digt is: de wijn daar in gegooten zijnde, laat men daar door lekken; ...... en men laat ze in een groote fles lekken daar een tregter op staat, en dan giet men dezelve op flessen.’ Zie: De Volmaakte Hollandsche Keukenmeid. Agtste Verbeterde Druk. Te Amsterdam, Bij Steven van Esveldt. z.j.
(Karsaalje is een soort wollen stof, die o.a. gebruikt werd voor onderrokken en gordijnen.) [M.]

[p. 19]

run in lines³⁴ through the pipes, and which I suppose, as I have said, to consist of oily or syrupy particles will melt when coming in contact with our tongue as sugar does. As I have said before, when sugar melts, its soft and smooth parts, however small we take them to be, can assume all possible forms and bend before any hard object, thus, producing a pleasant sensation in the parts of our tongue. The before-mentioned cinnamon-pipes, because their sharp parts rapidly increase in thickness, only tickle the parts of our tongue without being able to penetrate. This tickling and softening must cause, each of them, a pleasant sensation in most tongues, whence I conclude, under correction, that there are two sorts of taste in cinnamon. I left the cinnamon soaking in water for a few days, in order to find out whether these pipes might not consist of saline particles, melting in water. But seeing that they remained intact, I put the cinnamon in brandy for a few days, and again found that the pipes had remained entire. I now saw that it is not strange that cinnamon which is soaked in wine in fairly large quantities when making hippocras³⁵, retains much of its

34 Like strips: in layers. [Sw.]

35 Hippocras, a cordial drink made of wine flavoured with spices, drunk on festive occasions, such as bridals. According to an old Dutch cookery book (De volmaakte Hollandsche keukenmeid. 8e verb. druk. Amsterdam, w.y.) it was made as follows: Take four pounds of excellent, heavy French wine. Also two ounces of cinnamon. First try the cinnamon and wipe the sticks quite dry to take away any mustiness. Bruise it. Add three drachms of cloves; two and a half pounds of powdered white sugar; three or four spoonfuls of sweet cream. Let this draw for twelve or fourteen days, stirring it daily. Then strain it through a pointed kersey bag, which should be boiled in order to close the pores. Allow it to drip through a funnel into a large bottle. Afterwards pour it into smaller bottles. (Kersey is a kind of coarse cloth, used i.a. for petticoats and curtains.) [M.]

[p. 20]

daer van te lecken⁴⁷, noch veel van sijn kracht behout, ende dat de wijn weijnich kracht vande caneel aenneemt, ende meest maer een aengename guer tot de wijn overgaet.

Mijn Heer dit is t geringe dat ick UE^dt voor dees tijt heb goet gedacht mede te delen, Mijn seriues versoeck is off UE^dt mij gelieft te adviseren⁴⁸ vanden ontfangh van desen, als mede vanden ontfangh van mijn jonghst voorgaende missive, afbreeckende sal ick onder des naer presentatie van mijn geringen dienst blijven

Mijn Heer.

UE^dts ten Hooghsts Verplichten Dienaer

Antonj Leeuwenhoeck

[Resp. le 4 May. 1676.⁴⁹]

47 Lecken - klaren, filtreeren.

48 Adviseren - berichten.

49 Deze woorden zijn met een andere hand - waarschijnlijk door den Secretaris der Royal Society - geschreven. [M.]

[p. 21]

strength after filtering, and the wine absorbs very little of the strength of cinnamon, only a pleasant smell passing into the claret.

This, Sir, is what little I thought fit to tell you on this occasion. I kindly request you to inform me of the receipt of this and of my former letter. Offering you my slight service I remain

Your obliged Servant

Antonj Leeuwenhoeck.]

[Resp. 1e 4 May. 1676.]³⁶

36 These words are in a different hand and were probably written by the Secretary of the Royal Society. [M.]

+ afb. 3.

+ ill. 3.

+ afb. 1.

+ afb. 2.

+ ill. 1.

+ ill. 2.