Het naembouck van 1562

Tweede druk van het Nederlands-Frans woordenboek

[p. 1]

Woordenboek

[p. 3]

[p. 5]

aant. Den Drucker wenscht allen goedwillighen Lesers ende Beminders der Vlaemscher ofte Nederduytscher ende Fransoyscher talen / in de zelue alle voorderinghe / verstand ende eeuwigh profijt.

NAER dien wy (beminde Leser) ouer langhen tijd ghehoort, verstaen ende alzo wel door tghetughe van vele, als door onzen eighen aerbeid ende experientie ghenough vernomen hebben ende te vollen verzekert zijn van den oorbore, profitelicheit ende groot gherieue van desen bouke. Bouen dien ooc, dat den eersten druk (by wilent Ioos Lambrecht binnen deser stede gheprentt) alreede van ouer veel jaren ghefailliert, niet vindelik ende zeer ghesocht is gheweest: zo zijn wy hendelinghe van den zinne gheworden om den zeluen wederomme te drucken ende int licht te bringhene. Eensdeels, op dat ghy daer door in beide de talen zoudt moghen beholpen ende ghevoordert wesen: ende ooc ten anderen, op dat den aerbeid ende eerste voortbringhen van den voornomden Autheur, niet teenemale [do]ot ende in een duyster ondankbaerheit en zoude begrauen bliuen, die hy ons zo goed[jon]stelicken ende zeer ghewillighlicken heeft laten ter bate commen, zo ic wel weet.

Dus dan (beminde Leser) int zelue voornemen voort ghevaren zijnde, zo en hebben wy [da]ertoe gheenen cost, ia onzen eighen aerbeid nocht ooc dien van onze goede vrienden [g]eensins ghespaert. bekennende dattet gheen werk en is van eens mans doen, zo v.L. ooc wel [gh]evroeden can: nocht ooc dat nemmermeer in zijn gheheele ofte volmaekt en magh worden, dan door de neerstigheit ende becommernisse int lesen, schryuen ende vlytigh opteekenen van veel studiëuse Gheesten, die ons ooc in desen haerlieder aerbeyd zeer mildelicken daertoe gheschoncken hebben. Dit zelfde zal v.L. wel bliken, als ghi d'aude copie teghen dese teghenwoordighe begheert te verlikene: want wy die (by middel alsbouen) van ontallike veel woorden ende vocablen, zeer ghemeerdert ende grooteliken vermenighfuldicht hebben. Biddende v.L. al tselue in danke te willen nemen ende de fauten goetwillichlicken te verdraghen (indien daer eenighe zijn) bedinkende

[p. 6]

datter niet volmaekt en is dan God alleene, dien sy lof altijd, ende v. in alles profijt ende voorderinghe tsijnder eeren. Vale.

Noteeert ten eersten.

Daer ghy vindt in een woordt zomtijds twee / drye / of vier vocalen staende tsamen by een / ende dat de zelue in tspellen of int uutspreken d'een van den anderen moeten ghedeelt wesen / zo vindt ghy telken op de vocale / die van den anderen voorgaenden moet ghespleten ende ghescheeden wezen / twee stipkins staende aldus - / zo wel in tvlaemsche / als in twalsche. Exempel int walsche Poësië, Veuë, Pouöir, Joyëux. &ç. Exempel in tvlaemsche Memorië / Moeyë / Rouäensch / etc. Ende daer ghy vindt twee of dry vocalen tsamen staende / zonder dese twee voornomde stipkins / dat beteekendt dat de zelfde vocalen metter voorgaende ofte naervolghender consonante / ja zomtijds alleen / maer een sillebe en maken. Exempel in twalsche metten consonanten / Mien, Saouller, Agenouiller, Beau, Coeur, Vieillard, Dieu, Oeul, of oeil. Zonder consonante Ouy. In tvlaemsche / Reeustroo / Maeyken / Schaeylge. & ç.

Ten tweesten.

Daer ghy vindt desen accentus acutus ´ dats te zegghen / scherpen of stiuen opgangh van voyze / op eenighe vocale staende / dat beteekent dat de zelue moet stijf wtghesproken werden / zo wel in tvlaemsche als in twalsche. Exempel in twalsche / Enuíë, Iournéë, Venúë. In tvlaemsche / Gemíterd / Beuélen / Recommandéren / Belfden / Bévaerd / etc.

Ten derden.

Daer ghy vindt dezen accentus grauis ` contrarië van den voorzeyden accentus acutus / staende op a alleene aldus à / dat beteekent tot: ende als ghy vind op a alleene aldus á den accent accuut / oft een a zonder accent / dat beteekend altijds heeft. Exempel van à / à moy, tot my / à tort, tot of by onrechte. Exempel van á, Il á tort, hy heeft onrecht / Il me l'á dict, hy heuet my gheseyt. Item ghy zult vinden a ghespelt aldus / là, om te onderscheeden la, zonder accent / ende à met eenen accent. La zonder accent beteekend de / feminin pronom. Exempel / Ie cognois bien la dame, Ic ken de vrau wel. Ende là met accent grauis beteekent / daer / aduerbe local. Il est venu là, hy is daer ghecommen. Le voylà, zieten daer.

Ten vierden.

Daer ghy vind dit teexkin aldus ' ghenaemt Apostrophus, staende bou[en] an eenighe consonante / alzo wel in tvlaemsche als in twalsche dat staet in d[e] plaetse van een ghebroken vocale / die men niet en verluudt noch uut en spreekt / in thende van een woord / als tnauol-

[p. 7]

ghende woord met een vocale beghindt. Exempel / Trent'ans, Dertigh jaer / Qu'en auez vous à faire, Wat hebdiër mede te doene. In tvlaemsche / D'audst'oorconde.

Ten vijfsten.

Daer ghy vindt deze ụ of dese û, die is altijds consonante / dats medeludende metter vocale daer ze voren staet. Ende daer ghy vind dese u of u, die es altijds vocale / zo wel in tvlaemsche als in twalsche. Exempel in twalsche / Morûe, ou Morûeau, Snotte, Moruë Ghesauten cabelliau / tonvisch / of aberdaen. Resûer, Rasen / suffen. Couûer, Broeden. Couûrir, Decken. Mouûoir, Roeren. Int vlaemsche / Bévaerd / Bouụe / Afvilen / Bevonden / Vervullen.

Ten zesten.

Daer ghy vind int vlaemsche / desen diphtongus ae of ę / dat is een tweevocale oft een sillebe ghemaekt van a ende e / de welke luudt int uutspreken noch a noch e / maer half a half e. Exempel / aerdbezië / Eerwaerdigh / Bęrkenhaut.

Item / daer ghy vindt een z / dat beteekent zoukt ofte ziet. Ende daer ghy vint een b aldus ƀ. dat beteekent beter / ofte het naervolghende woordt beter ende behoorliker ghespelt te zyne dan tghene dat daer vooren staet.

Nota

Deze ordonnantie van den a b c / hebben wy ghevolght int uutstellen van onzen vlaemschen Namen of woorden / elck neme daer op zijn maerck int zoucken van zulx als hy vinden wilt. A b c d e ae f g h i ij k l m n o p q r s t u v w x y z.