Uit Roemer Visscher's Brabbeling. Deel 2

[p. 55]

't Lof van de mutse.

aant.Nu wel op met vreuchden, ons kat heeft jongen,
Ick behoefde wel te wenschen om duysent tonghen,
Duysent pennen, en duysent verstanden wyselijck:
Want ick segh dat de Muts een soete neeringhe,
Teghen alle Philosophen meyningh en leeringhe,
Is wenschelijck, behaechelijck, goet en prysselijck.

Wech dan ghy Muse, ic wil van u niet zijn gehulpen,
Comt hier ghy aertige Meyskens, en jonge wulpen,
Helpt my 't lof van de Muts te deghen wicken,
Comt ghy speelluy die de Mutsdraghers verblijt,
Helpt oock ghy Schoenmakers, 't sal zijn u profijt:
Want de Mutse doet lopen veel schoenen aen sticken.

Comt spiegelblasers, cammesagers, huyve braysters,
Wel op couse-makers, snyders en linden naysters,
En ghy vinders van nieu fatsoen van cleeren,
Peerl-stickers, borduer- werckers, comt toch ghereet,
Passement-wevers, brenght al by dat ghy weet,
Om 't lof van de lofwaerdighe Muts te vermeeren.

Wat is de Mutse? Een begheerlijcke ghenegenheyt,
Met lust verblint, soeckende alle gheleghenheyt,
Om 't gebruyc van een waerde Vrouwe te verwerven,
Deur natuere beweghende de jonghe sinnen,
Tot het aengheboren werck, het spel van minnen,
Om verhoeden het menschelijck gheslachts verderven.

Nu is niemant ter Werelt soo mal of geck,

[p. 56]

 

Wetende dat het verderven sou wercken ghebreck,

 

Sal met vlijt om sulcx te beschutten trachten:

 

En elck weet dat de Werelt most vergaen,

 

Ten dede de Muts, die port het huwelijck aen:

30

Isse dan niet wenschelijck voor alle gheslachten?

 

 

 

Een die door gramschap een Mensch slaet doot,

 

Wort die niet gheacht voor een Moordenaar snoot?

 

En gestraft na de Wet met des scherprechters swaert?

 

De Mutse aensiende, de menschen verminderen,

35

Is begeerte om telen barvoete kinderen;

 

Contrary vant quaet, is dat niet prysens waert?

 

 

 

Iemant mocht segghen, prijst ghy de manieren,

 

Van de Mutsdraghers, die als ontsinnighe tieren,

 

Int spreken, int suchten, in hippelen of gaen,

40

Met ooch wincken, hant duwen, en cussen de clinck?

 

Jae men vint ter Werelt gheen soo sotten dinck,

 

Soot de Liefste gheboodt, het worde van hem gedaen.

 

 

 

Het middel en beginsel van al dat men doet,

 

Wort ghepresen om het eynde, soo dat is goet:

45

Want half ghedaen werck, toont men geen sotte Clercken:

 

Al sloven dan dees Vryers, die de Mutse draghen,

 

Dach en nacht als sotten om haer Lief te behaghen,

 

Ten houwelijck strecken al haer sotte wercken.

 

 

 

Nu is het houwelijck immer soo seer van noot,

50

Tot nootdruft des levens, als wijn, water en broot:

 

Ist dan niet recht dat men daer af lof en prijs seyt?

 

Prijst oock dan de Mutse, wantse stroyt het pat,

 

Al isser sotheyt mee vermenght, wat schaet doch dat?

 

Op bequame tijt sot zijn, is de meeste wijsheyt.

 

 

55

Alder wijsen wijsheyt is niet waert een boon,

 

Al haer wijsheyt maeckte niet een jonghe Soon,

[p. 57]

 

Dan dees bequame malheydt is alle wijsheydts Vader,

 

Hier uyt zijn ghesproten al dees groote cadetten,

 

Al die Aristoteles broeck opt swaere hooft setten,

60

Die des Muts werck laeckt, laeckt ons allegader.

 

 

 

Laetse praten datse willen, sy weten anders niet

 

Te segghen, dan dattet is een gheneughelijck verdriet,

 

Een verstandighe dwalingh, een rasende blyheyt,

 

Een hope vol sorghen, een lieflijcke vracht,

65

Een willighe slaverny, een goe wil sonder macht,

 

Een quellende vreucht, een ghevanghen vryheyt.

 

 

 

Van wit en swert menght de Schilder graeu,

 

Heet vermenght met cout wort van passen laeu,

 

Die noyt bitter en proefde, weet niet wat soet ‘is,

70

Edick en suycker gheeft een smakelijck suer,

 

Harde steen en weecke kalck maeckt een vaste muer:

 

Hieruyt sietmen dat de Muts niet quaet, dan goet’ is.

 

 

 

Godt Almachtich, Schepper aller dinghen,

 

Heeft deur natuere daer toe willen dringhen,

75

Doe hy Eva schiep om te wesen Adams maet,

 

Segghende dat het leven sou wesen vol rouwen,

 

Sonder het gheselschap van waerde Vrouwen,

 

Dus moet de Muts goet zijn, of werckt Godt quaet?

 

 

 

Daer en boven heeft hy geboden datmen sal begeven,

80

Vader en Moeder, en het lieve Wijf aencleven,

 

Om te wassen en de Werelt te vermenichvuldighen,

 

Seght nu ghy neuswyse soo ghy leght in de loech,

 

Is dese reden u noch niet crachtich ghenoech?

 

Om al de sotheyt van de Muts-draghers te ontschuldighen?

 

 

85

Is waer het segghen van veel cloecke verstanden,

 

Om het ghemeene spreecwoort in verscheyden landen,

 

Dat God noch de natuere geen dingh maeckt om sus,

[p. 58]

 

Waer toe dienen ons dan de prickelende leden?

 

Waer toe zijn nut der vrouwen aentreckende seden?

90

Waer toe is dan ghevonden die lieflicken Cus?

 

 

 

Om de mensch te steken als een paert met sporen?

 

Om ons sonder ghebruyck tot lust te becoren?

 

Of om 't Paes-bort te cussen inde Kercke?

 

Neen seker, sy doen ons inwendich vermaen,

95

Dat wy moeten als ons ouders hebben ghedaen,

 

Ons pont niet begraven, maer stellen te wercke.

 

 

 

'T welck gheschiet doort houwelijck dat Godt ghebenedijt,

 

Dat sonder de Mutse niet waert is een mijt:

 

Want sonder Liefden machmen houden gheen goedt huys,

100

En de Mutse is eensdeels der Liefden fondament,

 

Als die Liefs ooghen op Liefs ghebreken verblent,

 

'T fondament gheschaert, deuch 't bouwen niet een cruys.

 

 

 

Ghy sult niet meenen als 't houwelijck is geknocht,

 

Dat de Muts dan zijn heylich avondt heeft volwrocht,

105

Als niet meer nut de ghehoude persoonen:

 

Neen, neen: Want als de Muts verliest zijn cracht,

 

Soo comt terstont twist ende tweedracht,

 

En vercieren de hoofden met doorne croonen.

 

 

 

Daer de Mutse deur verachtingh is versleten,

110

Comt Suermuyl en Pruyler dick ten eten,

 

En Crackeelken loopt over het huys en bast:

 

Maer daerse altijt blijft in eenen doen,

 

Ist soete Lief comt te bed en gheeft my een soen,

 

In hoe langh hebt ghy mijn borsten niet ghetast?

 

 

115

Soo veel de deucht beter is, dan archeyt listich,

 

Passeert dees vreed makende sotheyt de wijsheyt twistich,

 

Is de menschen oock veel nutter en bequamer,

 

De eenvoudighe vrede maeckt rijck en overvloedich:

[p. 59]

 

Twistende Wijsheyt maeckt de swaerden bloedich:

120

Welck behoort ons dan te zijn aenghenamer?

 

 

 

Tis niet ghenoech dat wy hebben bewesen,

 

Dat de Mutse goet is en waerdich ghepresen:

 

Maer willen oock met exempelen verclaren,

 

Datse de vreese verjaecht van Hel, Duyvel en doot:

125

Datse Wijsheyt verleent, en hulp ter noot,

 

Is ghevende al haer trouwe dienaren.

 

 

 

De Mutse deed Jacob dienen trouwelijck,

 

Seven Jaer om te cryghen ten houwelijck,

 

Sijn Ooms dochter Ragel, de jonghste gheboren,

130

Maer Lea hem toe ghestopt zijnde door bedroch,

 

Liet hem niet verdrieten om te dienen noch,

 

Seven Jaer, om te cryghen zijn uytvercoren.

 

 

 

Ist waer dat van Amadis is gheschreven?

 

Welcke feyten van wapenen zijn door hem bedreven?

135

Om Oriane zijn Lief te dienen en behaghen?

 

Hoe menichmael zijn lijf in perijckel ghestelt?

 

Om haer te verlossen of beschermen voor ghewelt,

 

Ten exempel van alle Eelmans die de Mutse draghen.

 

 

 

Orpheus heeft niet ghevreest te gaen inde Hel,

140

Om zijn Lief te lossen met zijn snaren spel,

 

Ut Plutoos handen, diese hem had ontschaeckt;

 

Leander en dochtet gheen arbeyt te wesen,

 

Alle avont te swemmen nae de Liefste ghepresen,

 

Door de Zee Hellesponte heel Moeder naeckt.

 

 

145

Pelops heeft Hippodame, van gierigher aert,

 

Met gulden Appelen ghetoeft den snellen vaert,

 

Dies hy haer tot prijs met loopen heeft ghewonnen.

 

Acontius desghelijcx met listighe treecken,

 

Sijn Lief het woort van trou dede spreken:

[p. 60]

150

Door de Muts is menich stout en listich feyt begonnen.

 

 

 

De Mutse heeft Chymons verstant verweckt,

 

Die te voren als een plompaert worde begeckt,

 

Soo haest hy Ifigene had sien slapen int groen:

 

Dies hy veel wijsheyts leerde in corte tijt,

155

Hanterende Boecken, wapenen, en 't Hof met vlijt:

 

Want lust maeckt arbeyt licht, en doet wel spoen.

 

 

 

De Godt Iupiter deedse veranderen in een Stier,

 

In een Swaen, in een Arent, en menich ander dier,

 

Inde ghedaente van Amphitreon ginckse hem stellen,

160

Mercurium constse met een Bocx huyt bedecken,

 

Apollo het wesen van een Herder aentrecken,

 

En noch veel meer, dat te langh is om vertellen.

 

 

 

By de menschen schijntse niet soo crachtich te zijn,

 

Al maecktse altemet, tis onder menschelijck schijn,

165

Een Bock sonder hoornen, een Esel sonder staert,

 

Dan sy kan veranderen uyter maten wel,

 

Een swarte huyt in een schoon blanck vel,

 

En maecken van een graeuwe, een schoone swarte baert.

 

 

 

Tibullus Propertius met gulden tonghen,

170

Hebben veel schoone vaersen door de Muts ghesonghen,

 

Die waerdich zijn met gouden letteren te schryven:

 

Ovidius draghende de Mutse goede jonste,

 

Heeft daer door gheschreven der minnen conste,

 

Dies zijn naem in eeuwighe ghedachtenis sal blyven.

 

 

175

O lofwaerdighe Mutse, oorsprongh alder deucht,

 

Ghy hout de ellendighe Werelt in ghestadige vreucht,

 

Ghy verjaecht kyvage hateringh en tweedracht mede,

 

Als de Vorsten 't Lant bedurven hebben met Oorloch verwoet,

 

Ghy maeckt door een huwelijck al de saeck haest goet,

180

En brenght deur u goetheyt weder pays en vrede.

[p. 61]

 

Ghy maeckt den jonghelingh die u draecht,

 

Stout, sterck, cloeckmoedich, en onversaecht,

 

Ter wapen vroom, luchtich, en rat ter hant,

 

Ghy leert hem dichten Refereynen Rondelen,

185

Minne-brieven, Balladen, Liedekens en spelen:

 

Ghy scherpt de sinnen, en oeffent het verstant.

 

 

 

Ghy leert slaen op Herpen, Chyters en Luyten,

 

Blasen op Cromhorens, Schalmeyen en Fluyten,

 

Daer toe de Musijcke op de mate singhen,

190

Een allemande dansen voor de vuyst,

 

Een passemede treen op de passen juyst,

 

Lustighe spronghen inde galjaerde springhen.

 

 

 

Den Vrecken doet ghy spelen de gilde,

 

Een tamme Voghel verandert ghy in een wilde,

195

Een aertich geest maeckt ghy haest van een molick,

 

Den slaperighen Luyaert cont ghy houden wacker,

 

Van een slordigert maeckt ghy wel Jan de Backer,

 

Den swaermoedighen peynser doet ghy singhen vrolijck.

 

 

 

Ghy zijt de Vryers by nacht een lantaern,

200

Een uyrwerck dat de Vrysters doet wachten gaern,

 

En een oorsaeck om lachen voor de Kanne-kijckers,

 

Een renten daer hen de Coppelaers op generen,

 

Een recept om des nyders hert te verteren:

 

Matery om dichten voor de Rethorijckers.

 

 

205

Om de Cramers niet te slachten, die achter land loopen,

 

Haer waer seer prysende, diese willen vercoopen,

 

So heb ic dit hier by te laten ghedacht:

 

Want het brillen vercoopen ben ick al moe

 

Sonder ghelt, en gheven de huyskens toe:

210

Kijckt door de vingher, bid ick, gheen fauten acht:

 

Hier hebt ghy 't eynt Lief, maer niet daer gy na wacht.