|
| |
Tweede handeling.
CYPRIAEN komt met eenige Speel-luyden, voor de deur van ROZEMOND.
DE nacht, de bruyne nacht, beschaduwt berg, en boomen;
O nacht! gewenschte nacht, vreugd-voedster voor die geen,
Die met geruste slaep haer vreugde schept in 't droomen,
Daer ik hier voor haer deur op-offer mijn gebeên;
't Bedroefde hert vol pijn zoekt yets tot zijn vermaken;
De min, eylaes! de min mijn geest tot rijmen dreef,
Op hoop met vreugd mijn smert uw hertje mocht geraken,
Dies, op gevoysde maet, ik deze rijmpjes schreef,
| |
| |
Dees rijmpjes, die voor u, mijn Rozemond, met snaren,
En lieffelijk geluyd, al mijn bedroeft verdriet,
Al klagende met vreugd, mijn smert zullen verklaren;
Vang aen, en queelt met vreugd, de pijn die ik geniet.
Werd dit navolgende gezongen, en gespeeld.
I.
VLied heen, droeve zuchjes,
Na mijn Rozemond, wiens hertje brand (eylaes!) van zoete minne;
Worteld gy in 't hert, van mijn verliefde lieve moorderinne;
Droeve traentjes, mocht ik u mengen in haer bloed,
II.
Maer wat is 't (ô Goden!)
Of ik klachjes, traentjes, zuchjes, offer aen mijn Rozemonde,
| |
| |
Hebt haer in de min, met trouws beloften waerdiger verbonden;
Vliegt ten Hemel, droeve zuchjes, tuygd aen de Goôn,
Moet sterven duyzend doôn.
III.
Als ik, Rozemond, bedenk, hoe gy in lusjes van de minne,
Lipjes, borsjes, hertje, zieltje, ja u zelfs, aerds Goddinne;
Droeve gedachjes zullen mijn tuygen wat geschied,
Moet smooren in verdriet.
ROZEMOND uyt 't venster
't Is Cypriaen, ha! voedsteres mijns leven,
Gy hebt my met uw doent, oorzaek tot wraek gegeven,
Voldoet, Iufvrouw, het geen ik heb aen u verdiend,
't Zy wraek, 't zy wat het zy, al 't geen gy mijn verliend,
Vertoefd ik koom beneden.
Speel luyden u vertrekt.
Speel-luyden Binnen.
Bewegen u, dat gy in 't midden van de nacht,
Met vruchteloos gespel mijn hert te winnen tracht?
Iufvrouw het is de Liefd; Liefd doet my zulliks plegen.
Om uw hert tot liefde te bewegen.
Ia, tot liefd, ha! lieve Rozemond,
Op hoope dat uw slaef daer door beweging vond.
Indien ik na mijn wensch, u Cypriaen mocht loonen,
Een wreê beulinne toonen;
In plaets van Liefd, die gy u hier meê acht verdiend,
Soud u een wreede wraek tot looning zijn verliend.
Toond u, naer uw beliefd, zoo wreed als 't u behaegd,
Dood my, 't zal glory zijn, dat zoo een lieve Maegd
Een Minnaers Siele doet uyt 't lievend lichaem varen;
Ach! Rozemond, verkort, verkort mijns levens jaren,
Indien ik niet en mach genieten uwe min,
Gun dat ik van uw hand de dood ontfang, Godin;
Ik offer u met vreugd, om mijn ellend te korten,
Dit stale Lemmer, om 't getrouwe bloed te storten;
Ontfangt het, 't geen wel eer beschermer was van mijn,
Laet dat nu, Rozemond, uw wraeks voldoender zijn;
Laet dit zijns Meesters bloed uyt hert en aders zuygen,
Laet dit geveruwde stael met bloed mijn trouw getuygen;
| |
| |
Ik kniel, zie daer mijn Lief, en lever u dit swaerd.
Soo lieven dood acht ik u Cypriaen niet waerd,
Meer wreedheyd wil mijn wraek.
Lust uw wraek mijn te villen?
Voldoetze, graeg zal ik, wat gy wild, willig willen;
Is dat noch niet genoeg, zoo doet my deze smert,
Rukt levend uyt mijn lijf mijn op-geofferd hert;
Oft kapt van lit tot lit al mijn verliefde leden;
Ha! Rozemond, wat zal ik tot verzeekertheden
Van mijn getrouwe min meer toonen, als dat gy
Bereyd en willig ziet om uwe Liefde my.
Siet hier de plaets bereyd,
Daer 't lievend herte leyd,
Uw wreedheyd noem ik zoet,
Uw wraek-lustaen mijn minne.
Mijn hertje, 't geen alreê
Uw will' ge slaef doet buygen;
Sijn Liefde, en zijn Trouw,
Getrouwelijk mach tuygen.
Sic daer, almogende Godin,
Mijn trouwe borst ontbloot, en stoot 'er vrylijk in.
Wel aen, houd daer; ô neen! legt daer vervloekte degen.
Heeft Rozemond berouw, van haer opzet gekregen?
U moorden? 't waer te wreed; neen, 'k wil my anders wreken.
Maer met dit swaerd de oogen u uytsteken.
Mijn oogen! waerom doch? ach! Rozemond, mijn oogen?
Om dat gy daer door hebt de Liefd in 't hert getogen.
Uw slaef gewillig is te doen 't geen u behaegd.
In plaets van wraek is 't Liefd, die Rozemonde draegt;
Mijn wraek dat is een kus, ô roover van mijn ziele!
Op wien Liefds keurig oogen krachteloos vervielen;
Wanneer uw zoet gespeld, en 't aengename Lied,
Op 't çierlijkste gerijmd, na bootsten uw verdriet;
O pijne vol van vreugd! ô vreugde vol van klachten!
Hoe waerdig doet gy mijn in 't hert die waerde achten;
Ach! als ik noch bedenk u Liedjen zoet van zin,
Zoo brand mijn hertje, (laes!) in vlamme van de min.
Veynsd Rozemond met mijn?
Het veynzen moet ik staken.
Zal Cypriaen (Iufvrouw!) dan aen zijn wensch geraken?
| |
| |
Spreekt op, en zegt uw wensch.
Ik wensch (mijn waerde Vrouw)
Te sterven van uw hand, tot teeken mijner trouw.
En kan uw trouw aen my geen ander teeken geven?
Het alder-zeekerst is, dat ik verlaet het leven.
Soud ik dan moorderin van uw getrouwheyd zijn,
Op dat daer door in mijn;
Mach blijken wien ik ben, en hoe dat ik beminne.
Waend Cypriaen, in mijn zoo wreeden hert te vinne?
Waend Cypriaen, dat ik een, die my zoo getrouw
Bemind, als een beulin van 't leven rooven zouw?
Waend Cypriaen, dat ik zoo godloos my wil toonen,
En uw getrouwigheyd zoo ondankbaerlijk loonen?
Ach! neen, mijn teêr gemoed is van een ander aerd,
Mijn voorstel was tot proef, ik acht uw trouw zoo waerd,
Dat ik tot loon van dien, indien gy most verliezen
Het leven, graeg de dood voor u wilde verkiezen.
O Goôn! ô goede Goôn! wat luk toond gy aen mijn?
Dat Rozemond mijn trouw haer dood acht waerd te zijn;
Iufvrouw, uw slaef die knield eerbiedig voor uw voeten,
De gantsche wereld zal die glory weten moeten,
Dat d' Amstel roemen mach van een Bataefsche Maegd,
Die om getrouwigheyd, getrouwe Liefde draegd;
Wat zeg ik? ik zeg recht, ten zy my het vertrouwen,
In Liefde niet bedriegt, mits in 't gemeen de Vrouwen
Te licht veranderen, het geen ik niet vertrouw
In Rozemond, die 'k voor standvast in Liefden houw;
Bataefsche Nimph, çieraed, en pronk van alle Maegden,
Ach! mocht het zijn verschoond, indien ik u yets vraegden?
Seer garen, mits ik u ook yets te vragen meen,
Dies vraegd 't geen u geliefd.
Op dat ik eerst op 't vragen,
Met antwoord mach voldoen, mijn Iufvrouws welbehagen;
Die, zoo zy op mijn vraeg met antwoord my voldeed,
Mocht oordeelen, dat ik tot voldoening gereed
Van hare vraeg zoud zijn, door haer voldoen verbonden;
Dies laet my tot voldoening d' eerste zijn bevonden,
Op dat mijn will'ge dienst aen Rozemond geschied,
En zy (in als wat zy gebied) my willig ziet.
Nu zal ik d' eerste zijn; mijn vrage die is deze,
Mach my de eer geschien het Liedjen eens te lezen,
Het geen gy, Cypriaen, deed speelen voor mijn deur,
Het Liedjen, waer door ik verwissel in mijn keur?
| |
| |
'k Min die ik heb gehaet, 'k haet hem die ik beminde,
Door 't zoet gevry, dat ik in uwe Rijmpjes vinde;
Ey! geef my 't Liedje doch, waer door mijn Zieltje leeft.
Niet tegenstaende het niets deftigs by hem heeft,
Geef ik het Rozemond, 't is slecht van stijl, en reden.
Het zy dan hoe het zy, 't steld mijn begeert te vreden.
Ontfangt het Rozemond, ontfangt het waerde Vrouw;
Oogd niet op 't nietig rijm, maer acht 'et door de trouw;
Die 't zelfde my (uyt Liefd tot Rozemond) deed schrijven,
Wiens will'ge slaef ik ben, en eeuwig hoop te blijven.
Uw Geestigheyd, uw deugd, ach! heusche Cypriaen,
Die hebben my (op 't hoogst) in mijn begeert voldaen,
Zoo 't u believen zy, laet ons wat t' zamen wandelen;
'k Heb yets geheyms met u in stilligheyd te handelen.
Binnen.
Ach! waer 't my niet geschied; ik had het noyt gedacht,
Dat zoete Liefde was van zulk een wreede kracht;
Dat ik mijn Rozemond, door jalouzy verstoorde,
Was oorzaek dat zy na mijn smeeking niet en hoorde;
Dat ik mijn Rozemond zoo dwarssen antwoord gaf,
Als zy my vleyde, ach! dat werkt mijn eygen straf;
Waer waren, Raniclis, doch uw gedacht, en zinnen?
Hoe quaemt gy dus verdoold tot nadeel van uw minne?
Dat gy uw aerdsch Godin, aendeed jalours verdriet,
En haer, oy me! aen mijn onwaerdig smeken liet;
O spijt! ô na berouw! ô knaging van leedwezen!
Vervloekte jalouzy, uyt u is dit gerezen;
Ik die by Rozemond zoo waerdig placht te zijn,
Sy die haer Liefdens dienst zoo dienstelijk aen mijn,
Aen mijnte toonen placht, is nu mijn Vyandinne,
Ia toond my wreede straf, en wraek, in plaets van minne;
Ach! Rozemond, schoon gy uw Liefde trekt van mijn,
Soo zult gy noch mijn Lief, mijn Siels voogdesse zijn;
Ik zal (zoo lang mijn Ziel zal in dit lichaem woonen)
U alle Liefd, en dienst eerbiedelijk betoonen;
Ik zal mijn Rozemond (zoo lang ik leef) getrouw
Beminnen, haer alleen verkiezen tot mijn Vrouw.
Wat middel zal ik best gebruyken in mijn minne?
Om Rozemond (eylaes!) de neyging mijner zinne
T' ontdekken; ach! hoe zal ik dit best leggen an,
Dat ik als (onbekend) haer zomtijds spreken kan,
In vreemd gewaed? hoe doch wil ik my gaen verkleeden?
In boere schijn, en dat om veel verscheyde reeden,
| |
| |
Die 'k daer toe noodig acht, dit is de rechte vond,
Te spreeken met mijn Lief, en waerde Rozemond,
Ha Hemel! gun aen mijn, dat ik mijn zoo mach dragen,
In deze schijn, dat ik mijn Iufvrouw mach behagen;
Ey Goden! door uw macht, my zoo veel gunst verleend,
Dat Raniclis doch met zijn Rozemond vereend;
Cupido, God der min, ô Venus! Liefd Godinne,
Toond uwe gunst aen mijn, ik bid u laet mijn minne,
Laet mijn gewonde hert, mijn lijf, mijn ziel, en bloed,
U zijn een offerhand; ik open mijn gemoed,
En geef u al de grond van mijne min te kennen;
Laet ik my door uw gunst, mijn leven lang gewennen,
Ten dienste van mijn Lief, ter Liefd van Rozemond;
Ha! Rozemond, mijn Lief, mijn Zieltjen is gewond,
Mijn hertje blaekt, en brand, 't gedacht en zinnen haeken,
Dat ik op 't spoedigst my verkleed, en vaerdig maeke,
Om in een Boere schijn te spreeken haer die 'k min,
En toonen onbekend de neyging van mijn zin.
Binnen.
RANICLIS uyt in boere gewaed.
Gaet Boere kleeding kiezen;
Die 'k ben wil ik niet zijn,
Maer (laes!) door deze schijn
Mijn eygen zelfs verliezen.
Wat doet de Liefd niet al,
Liefds lieve kueren speelen?
O Liefd! uw list is vreemt,
En acht het voor geen steelen.
Staet Liefde 't steelen vry?
Liefds dievery te plegen;
Mijn hert (met min gewond)
Bin.
Nu mijn Lief een ander vrijd
Heb ik reden om te klagen,
'k Ben mijn rust, en vryheyt quijt,
Treurende slijt ik mijn dagen;
Cypriaen, hoe komt het by,
Dat g' uw Liefde trekt van my?
Is den Hemel dan zoo wreed?
Zijn de Goden my zoo tegen?
'k Zal tot teeken van mijn leed,
Storten brakke tranens regen,
Nu dat Celestyn verliest,
Raniclis uyt.
Cypriaen die 'n ander kiest.
Is u Liefd zoo haest vergeten?
Denkt gy nu niet langeraen
Al de tijd, die wy versleten
Hebben menig nacht aen nacht,
In Vryagie, door gebracht
In veel duyzend zoete lusjes,
Steld gy 't alles uyt uw zin,
Denkt gy niet meer op de kusjes?
Op de lonkjes, op 't gevry;
Wat Iufvrouw zien ik daer, in onbekende kleeden?
Zal ik vrymoedelijk wat nader tot haer treeden?
| |
| |
En onderstaen of ik ook yets vernemen ken,
Waer door zy twijfflen mocht of ik Raniclis ben;
Voor uw beleefde groet, en onverdiende eer.
Iufvrouw; uw heusch gemoed geeft door de tong te kennen,
Dat zich de Steêluy meer tot goede zeden wennen,
Als 't grove Boere volk, oft slecht gemeene lien,
Die zelden wy zoo heusch geliik de Rijke zien.
Uw woorden zijn getuyg van goed verstand, en reeden.
Maer niet geacht, Iufvrouw; want huydendaegs de kleeden
Meer eer verdienen, als de wijste Man zijn reên;
Ik ben een Boer gelijk de Huysluy in 't gemeen,
Van oordeel weynig, en in kennis onervaren,
Slecht van verstand, ten aenzien wy de jaren
Ons levens meest besteên, in woel'ge slaverny,
En dagelijkze plicht, 't geen is Land-bouwery.
Uw redeneering my zeer goed gevallen teeld,
Hoe lukkig heeft het luk haer gaven u gedeeld!
Dat gy na rust en lust met arbeyd slijt uw dagen,
En 't werk niet swaerder neemt, als zelfs het welbehagen
Men ziet vaek hoe verkeerd
Dat meenig oordeeld, daer hy dikmaels ongeleerd
En niet ervaren is, van 't geen hy derft uytspreeken;
Iufvrouw, 't Land leven heeft al meê zoo veel gebreeken,
Van zinne quelling, hertzeer, en ook droeve strijd,
Vol zorg, volkommer ook, en noch zoo veel dat gy 't
Op 't duyzenst niet en zoud bedenken, nocht vermoeden;
Ben ik wat plomp, ey! houd mijn Boersheyd wat te goede.
Neen Huysman, 't geen gy spreekt is redelijk, en wel,
Ia, zoo dat ik in 't minst my daer niet tegen stel.
'k Wensch my de last uw 's ampts (hoe swaer die zy) te dragen,
En dat ik eens mocht zijn van 't lastig juk ontslagen,
't Geen my dit herte drukt.
Hoe Iufvrouw, deerd u yet?
Eylaes! een overgroot verdriet.
Hoe kan 't verdriet u, Iufvrou, quellen.
Ach! Huysman, ik en kan u d' oorspronk niet vertellen.
Hoe na is 't Liefd, Iufvrouw, die u dus treuren doet?
't Is Liefd, eylaes! 't is Liefd, wiens bittre quel ik moet
Verlichten door de tong, en melden door het spreeken,
Vermits het klagen schijnt de droefheyd wat te breeken,
Wanneer men onbeschroomd, 't herts grond te kennen geeft.
't Is wonder, Iufvrouw, dat gy om de Liefde leefd
In zulk een quelling, 'k bid dat gy my doch verklaerd,
Op wat manier gy zijt uyt Liefde dus beswaerd.
| |
| |
Ach! Huysman, als ik maer in mijn gedachten krijge,
De tijd mijns vryery, onmog'lijk dat ik swijge,
Van al de zoete vreugd dien ik uyt Liefd genoot,
Als mijn geliefde my zijn trouwe dienst aenbood;
Noyt gaf hy my een kus, noyt drukten hy mijn handen,
Oft zeyde, Lief, dit zijn de ketenen, en banden,
Waer mede ik mijn Ziel, aen uwe Zieltje bind,
Dat u tot in de uur mijns doods getrouw bemind;
Eylaes! hoe meenig nacht in dezer wijs versseten,
En nu, och arm! en nu onwaerdelijk vergeten
Word ik van hem; die my zoo vaek zijn trouwe swoor,
Vergeet zijn Liefd, en steld mijn Liefde gantsch te loor;
O droefheyd! al te droef, ô lijden! niet om lijden,
Ach! dat de dood de draed mijns levens afwoud snijden,
En zenden my te graef, zoo waer mijn quel gedaen.
Iufvrouw! mijn deerd uw quel, dan doch gy moet verstaen,
Dat gy de Goôn misdoet, met onverduldig spreken.
Misdoen ik, om dat ik wensch 't eynde mijns gebreken?
Neen, maer om dat gy wenscht te zijn uyt uw verdriet,
Door 't sterven, welk gebrek men in veel menschen ziet;
Wanneer de Godheyd haer om beter schijnt te plagen,
De swakke mensch terstond wenscht om het eynd zijns dagen;
Soo hy na wensch niet werd van zijne plaeg bevrijd,
Wenscht hy, gelijk als gy, dat hem de dood af snijd
De draed zijns levens loop; ô ongodzalig wenschen!
En zijn de Goden niet beheerschers van de menschen?
Beschikken zy 't niet al wat dat den Mensch geschied?
En of gy duystmael wenscht te sterven, 't baet u niet;
Ten aenzien, gy niet kund voor dat de Goden willen,
Dies is het best zich met der Goden schik te stillen,
Tot dat haer Mogendheyd een uytkomst ons verleen;
Dies bid ik, Iufvrouw! steld door reden u te vreên,
En zegt my wien het is die Iufvrouw zoo beminde,
't Geviel wel licht dat ik voor u kost hulpe vinden;
Vertrouwd my als een Vrund, en geeft my te verstaen,
Hoe men dees Iongman noemd.
't Is Cypriaen, eylaes! wiens Liefd ik heb genooten,
Maer nu een ander vrijd, en heeft voor vast beslooten
Met haer te treên in d' Echt.
Met wie doch is 't verbond?
Mijn beyde wel bekend, maer hebt gy van haer trouwen
Die zal ik by mijn houwen;
Doch zoo veel moet ik u ontdekken, waer door gy
Sult speuren Cypriaens en Rozemonds gevry;
| |
| |
Zy is wel eer geliefd van eener die met reden
Zijn afscheyd nam van haer, dooreen'ge tegenheden,
Die hem ontmoeten, na hy haer lang had gevrijd,
Zoo dat dees Cypriaen, eens op een zeeker tijd,
De eer van Rozemond verzocht, by haer te wezen,
't Geen Raniclis aen zag; waer uyt dat is gerezen
Een haet, (door jalouzy) waer meed hy oorzaek gaf,
Dat Rozemond haer Liefd van Raniclis trok af;
Want zoo was die genaemd.
Wat brengt de vlugge tijd ons al veranderingen,
Wat zietmen langer niet door tijds, en toe-vals schik!
Dien Raniclis, van wien gy zeggen wild, ben ik;
Wy beyde met een wond gepijnigd.
Och ja! tot ramp gebooren,
Wat doet de Liefd niet al! gy in dit Boeren kleed,
Segt om wat reden gy (ach Raniclis!) dit deed?
Met vruchtelooze list noch stellen om te minnen?
Uw Lief die is getroud, uw Lief die heeft de mijn,
En Rozemond die zal een anders Vrouwe zijn.
De hoop (ach! Celestyn) mijn trouwe Liefd toezeyd,
Hoe dat de Liefde noch zal onder dit beleyd
Yets vruchtbaers werken; dies ik voor mijn heb genomen,
In deze schijn noch eens by Rozemond te komen;
Om hier door te verspien, en wel te onderstaen,
Of Rozemond getrouwd is, met uw Cypriaen;
Genomen ik bevind de zaek alzoo gelegen,
Soo is 'er evenwel noch goede middel tegen,
Indien gy neffens my, wild volgen mijnen raed,
En kleeden u als ik, in onbekend gewaed,
Om zoo by Rozemond met listelijke trekken,
De trouw van Cypriaen, aen u gedaen, 't ontdekken;
Waer door dat Rozemond gewis, door dit geval,
Haer Liefd van Cypriaen verzeeker trekken zal;
Te meer als gy u kleed in Herderinne kleede,
En haer ontdekt op wat manier, en door wat rede
Hy trouws belofte brak; zy zal bespeuren, dat
Hy u, uyt geyle lust, beloofd te trouwen had;
En voorders wat daer by meer boord, de tijd zal leeren,
Wanneer gy by haer zijt in Herderinne kleeren;
't Werd licht verschoond, mits Liefd het al te boven gaet.
Binn.
|
|
Auteursrechtvrij