|
| |
Derde handeling.
IK dacht vast by mijn zelfs, alzoo ik herwaerts ging,
't Verloopen van de tijd veranderd alle ding;
Tot wat geluk (zoo 't scheen) had my de tijd verkoren;
Het geen de tijd my gaf, is door de tijd verlooren;
Waer was doch mijn gedacht? ha! doen ik heb versmaed
Een aengeboden gunst, om op te treên tot staet;
Waer waert gy domme geest, toen gy u liet ontvlieden
Die gunst die een Princes u gunstig quam aenbieden?
Wiens aengeboden dienst, en vriendelijke reên;
Ik tot belooning gaf een bot, en plompe neen;
Berouw, eyales! berouw, hoe plaegt gy mijn gedachten,
Die door 't geheugen, mijn verlooren luk betrachten;
't Geheugen, ach! Princes, herwenscht verloopen lust,
Mijn ongerust gemoed voed op versmade rust,
Mijn wensching is vergeefs, gelegentheyd verloopen,
Verzuymenis belet my eenig troost te hoopen;
Die kans is al verzien; ervarentheyd ons leerd,
Dat de verloopen tijd noyt wederom en keerd.
Doch Cicero zeyd recht, en 't mach ook wijsheyd heeten:
't Verloopen te herwenschen is maer tijd versleeten.
Onnut is 't dat ik klaeg van mijn verlooren luk,
Onnut is 't dat ik nu bewe en 't verlies met druk.
Cecilia uyt.
Daer komt zy zelver aen, hier moet ik noch wat wachten,
Om zien of ik ook kan yets van haer grond betrachten;
Ik schuyl my wat ter zy, hier onder 't schaeuw van 't groen,
Om zien wat dat Princes hier op het land wil doen.
Mijn hertje brand van zoete min
Zoo zeer, dat ik die hetten
Niet uyt mijn zieltje, nocht mijn zin,
In 't minste deel, kan zetten.
Ach roover! die mijn vryheyd steeld,
Gy maekt my een slavinne;
Ik ga, ik sta, gestadig speeld,
Uw heusheyd in mijn zinne.
| |
| |
Slavin, door will'ge slaverny,
Ben ik van liefdens wetten;
Ach Herder! ik kan uw waerdy
Niet uyt mijn zinnen zetten.
Hoe zoet is minne als men mind,
Daer ziel en zinnen neygen;
Als liefde haer genoeging vind,
Zoo krijgt men haest een eygen.
O sprakeloos geboomt! gy die mijn treurig klagen
Nu op een korten tijd gehoord hebt alle dagen;
Hoe zeer dat ik, eylaes! in liefde ben bestreên,
En tot de Echt verzocht, van Princen aengebeên;
Van Vorsten trouw geliefd, met smekende gebeden,
Die ik op hun verzoek steeds toonden tegenheden,
Mits ik Lands-douwe kies voor een vergulde troon,
En min de Herders staf, meer dan een Konings kroon;
Dies drijft de liefde my, verzeld met mijn gedachten,
Na 't gun de liefde my meer als het Hof doet achten;
Zoo dat ik (als verliefd) mijn vreugde zoek in 't woud,
Om dat mijn liefdens Zon hem daer verborgen houwd.
Ach boompjes! bloempjes, vee, en klaverrijke-weyden,
Vernieuwers van mijn vreugd, en zoete vrolijkheyden;
O! heugelijke plaets, waer mijn verliefde oog
Ziels voedzel uyt de deugd van eenen Herder toog;
Een Herder dien ik lief, en eeuwig liefd zal dragen,
Een Herder, die my doet van rechte liefde klagen.
Zacht zinnelooze Maegd, verkies zoo lichtlijk niet,
Want onbedachte liefd bracht meenig in 't verdriet;
Pleeg raed met achterdocht; wat zou my deze raden?
Mijn liefd te staken? neen! veel eer wil ik versmaden
Een Scepter, en een Kroon, ja Koninglijk bevel,
Eer ik mijn trouwe liefd uyt mijn gedachten stel;
Hoe! zal ik dan een stok, in plaets van Scepter, sweyen?
Verschoven in het veld, de slechte Schapen weyen?
Zal ik een Herder dan verkiezen voor een Prins?
Soud dat mijn Vader wel gedogen? neen, geenzins;
Nochtans wil ik het Rijk veel liever noch verliezen,
Als haten hem, die 'k min, en dien ik haet verkiezen;
Dit oorzaekt my geween, en bitterlijke smert,
De oogen vol getraen, met zuchten in het hert;
De keurvorst van mijn ziel die ik heb uytverkoren,
Is van een kleyne staet, en lage stam geboren;
Hoe, staet het dan niet vry, dat hoogheyd zich verneêrd,
En uyt oprechte liefd de kleynigheyd begeerd?
| |
| |
Daer rijst de Zon mijns ziels, en dwingt my noch te veynzen,
Ik zal met deze brief ontdekken mijn gepeynzen;
Wel Herder Floriaen! ik wensch u goeden dag.
En ik u al het geen men yemant wenschen mach;
Verzelt met mijn gedachten!
Gedachten, die misschien op u geliefde voên.
Zoo acht ik Floriaen, dat dikwils d' uwe doen.
Hier denkt men om geen min; wy arme Herders knapen,
Zijn steeds bekommert, met veel zorgen, voor de schapen,
Om houden oog in 't zeyl (gelijk ons plicht gebied)
Of men de Wolf ook na de Schapen komen ziet.
De schapen die gy meend, dat acht ik zijn de Maegden,
Wiens zinnen dat uw liefd, wiens weêr-liefd u behaegden,
Dat gy bekommert zijt met zorge voor het Vee,
'k Versta alleenig uw getrouwe min daer meê.
Vergeef my dat Princes, 'k ben zoo gelukkig niet,
Dat my van eenig Maegd eenige gunst geschied;
Ook heb ik noch mijn tijd in 't minnen niet versleten.
Soo moet gy, Floriaen, dan op u zeggen, weten,
Dat gy niet oord'len meugt dat u geen gunst geschied,
Dan of gy't al schoon zegt, ik kan 't gelooven niet.
Het zeggen staet aen my, aen uw, Princes, 't gelooven.
Ik meen dat mijn geloof uw zeggen gaet te boven.
Dat niet uw kloekheyd my verwind in dit verschil,
Dewijle gy, Princes, uw tong hebt tot u wil;
Had my natuur begaefd met kunst van wel te spreken,
'k Verstouten my wel licht een Maegd om gunst te smeken,
'k Zoud smeken met gevry om lieve weder min,
Alwaerdige Princes, die, daer ik slaef van bin.
't En schort u daer niet aen, dies steld u door de reden
In alles vry vernoegd, en reedelijk te vreden;
't Is wonder Floriaen, ja wonder geeft het my,
Dat zoo een braven Held leefd zonder vryery;
Volmaekte schoonheyd, die uw jonge jeugd verçierd,
En lieftalige tong, met reden gemanierd,
Sijn machtig om een Maegd tot minnen te bewegen,
Indien gy, Floriaen, daer toe maer waert genegen.
Genegentheyd, Princes, is wel tot min gezind,
Maer, mits genegentheyd gelegentheyd niet vind,
Is mins begeert te niet; dies moet ik 't minnen staken,
Tot dat genegentheyd gelegentheyd kan raken;
En zoo ik eenig Maegd tot my geneygd, mocht zien,
'k Vertrouw dat ik haer zou mijn liefdens dienst aenbien.
| |
| |
Ik twijffel, Floriaen, of gy uw woord zoud houwen.
Mijn woord mijn zegel is, daer mach men op vertrouwen.
Wie al te licht vertrouwd, wel licht bedrogen werd.
Bedriegen kan hy niet die vroom is in zijn hert.
Eylaes! een vroom gemoed is heden quaed te vinden.
Princes, voor anderen kan ik my niet verbinden,
Ik spreek alleen voor 't mijn.
De woorden die zijn goed.
En 't hert niet minder, als 't de tonge spreken doet.
Waer 't zoo, ik zoud u licht dan vry wat toe vertrouwen.
Van mijn getrouwigheyd moogt gy u zeker houwen.
Wat zekerheyd kan ik van uw getrouwheyd zien?
Mijn tong getuygd het hert, ik spreek gelijk ik mien.
't Sijn woorden Floriaen, en woorden kunnen liegen.
Daer waerheyd blijkt, daer kunnen woorden niet bedriegen.
De waerheyd, Floriaen, gaet dikmaels maer in schijn.
Daer schijn van waerheyd is, daer kan geen waerheyd zijn.
Wat raed dan als de schijn de waerheyd wil vertoonen?
In deze zaek, Princes, zal ik mijn zelfs verschoonen;
Ik haet de dubbelheyd, en schuw bedriegery,
Vertrouwd Princes my niet? s' ontdek dan niet aen my,
Ik verg haer Hoogheyd niet dat zy my zal vertrouwen.
Ach! Floriaen, ik kan my langer niet onthouwen,
Want uw oprechtigheyd vertrouw ik zoo veel toe,
Dat gy 't verschoonen zult, is 't zaek dat ik misdoe;
Indien ik u ontdek mijn zin en welbehagen,
Mishagen s' u, ik bid, wild dan geen roem gaen dragen,
Dat gy een Konings kind tot liefden hebt bekoord,
Maer toon u heusch, gelijk een vromen toe behoord.
Princes, den Hemel zal eer op het aerdrijk dalen,
Eer ik u zoeken zoud met valscheyt t' achterhalen;
Eer zal het zee gediert zich nestelen in 't woud,
Eer ik u ontrouw ben in 't geen gy my vertrouwd;
Eer zal 't gevogelt zich geneeren in de stroomen;
Eer zalmen bergen zien veranderen in boomen;
Eer zalmen 't water zien veranderen in land;
De golven van de zee zien staen in lichte brand;
Eer zal de lucht in vuur, en 't vuur in lucht verkeeren,
Eer ik niet doen en zoud al wat gy moogt begeeren;
Al waer 't dat gy gebood my in mijn dood te gaen,
Soo zal 't om uwent wil, Princesse, zijn gedaen.
Onmogelijk dat ik mijn liefde kan verswijgen,
Mijn hallef doode ziel moet uyt u leven krijgen;
Gy zijt het Floriaen, gy zijt het die my doet
Versmaden Rijk, en Kroon, en minnen nae 't gemoed.
| |
| |
Florentius uyt.
Zie hier een Konings kind van liefden overwonnen,
Hoe zoud ik langer voor mijn Herder veynzen konnen?
Mijn Herder, dien ik min, en minnen zal zoo lang,
Tot dat ik Floriaen voor bruydegom ontfang.
Princes! Princes, wat 's dit? ik bid, wild overwegen
Wat swarigheyd dat hier voor u is in gelegen;
Ik bid, Princes! ib bid, zijt wijslijk onderrecht,
En dat gy doch dit stuk wat beter overlegt,
Op dat gy in liefds keur niet al te ver moogt dolen.
Ey Floriaen, laet my die zorge zijn bevolen;
Mishaegd mijn liefde u, de waerom my verklaerd.
Mishagen? neen Princes! ik kniel woor u ter aerd,
En acht tot dat geluk onwaerdig my te wezen.
Ontfangt dees Brief, daer in zult gy mijn meening lezen;
Mijn wil en ook mijn wensch zult gy uyt dien verstaen,
Vaer wel tot avond toe, vaer wel mijn Floriaen.
Binnen.
Vaer wel, Princes! Vaer wel, uw heusselijk gebieden,
Zal van uw Onderdaen goedwilliglijk geschieden.
Binnen.
Wat laet gy toe, ô God? ach Hemel! kan 't geschien.
Dat ik die trots en spijt moet met mijn oogen zien?
Fy u Cecilia, ik sweer het zal u rouwen,
Dat gy, ach! Konings kind, een Herder zoekt te trouwen;
Cecilia dus zot, dus geyl, dus heet, dus licht?
Is 't oog betoverd, oft begoogeld mijn gezicht?
Ik weet niet wat het is, 't veroorzaekt my veel klachten,
Ik twiste met mijn zelfs, ik kijf op mijn gedachten;
Is 't droom? is 't beuzeling? oft duyvels spokery?
Soud zy hem minnen? dat geloof is ver van my;
Gelooven moet ik immers 't gun mijn oogen zagen;
O Hemel! moet ik dan die smaed en spijt verdragen?
't Waer my te zeer getrotst; ha! edel Konings kind,
Dat gy een boer, een boer meer als een Prins bemind,
Dat ongelijk en zal geen Prinslijk hert gedogen,
Is anders mijnen haet niet minder als 't vermogen.
Binnen,
Droeve ziel! beween uw druk,
Klaeg de Goôn uw ongeluk,
Al uw ramp, en al uw lijen,
Al uw quelling al uw smert,
Al de droefheyd van uw hert,
Al uw ongelukkig strijen.
Hemel-voogd, die 't al gebied,
En verborgen dingen ziet,
Herte-kenner aller menschen;
| |
| |
Gun, in alles wat gy voegd,
Mijn wil met uw wil vernoegd,
Wat u wille wil te wenschen.
Valt mijn lijden my wat swaer,
Is mijn zieltje vol gevaer,
Angst, en vrees, door val der zonden;
't Berouw in my, weet gy, is groot,
En wild niet, Heer! des zondaers dood,
Als 't hert berouwig werd bevonden.
Met walging ik de zonden haet,
En al haer lusten boos, en quaed,
De ziel tot groote schaden;
Dewijl zy niet dan strikken zijn,
Waer in men door een schoone schijn,
Kan werden listelijk verraden.
De wereld is gelijk een klip,
Den mensch niet anders als een schip,
Gedreven door de woeste winden;
Het schip drijft daer de wind het trekt,
De klip met water overdekt,
Schip, en schipper doet verslinden.
Zoo gaet het leyder! met den mensch,
Die al zijn lust heeft na zijn wensch,
Veel prijkel loopt zijn ziel te wonden;
Zijn wellust, ach! dat is zijn wind,
Die drijft hem, daer hy 't prijkel vind,
Op klippen, welke zijn de zonden.
Den mensch, die door 't geluk verhoogd,
En het verandren niet beoogd,
Maer op 't geluk steld zijn betrouwen;
Treft hem daer na de tegenspoed,
Terstond ontvalt hem al de moet,
Hy kan in ramp geen mate houwen.
't Zy het geluk den mensch verheft,
Het zy de tegenspoed hem treft,
Hy toond in beyd vaek vreemde kuren;
Verkeerd het luk, dan is 't, wel hoe!
In weelde zijnde, zie wel toe,
Licht draeyd het rad van avonturen.
Hier ben ik by de plaets, en arme Cel, alwaer
Gerust, en Godlijk leefd dien ouden Kluyzenaer;
Wiens oeffening, en lust, is vasten en gebeden,
Wiens rijkdom is de deugd, in kleynheyd wel te vreden;
| |
| |
Wiens huys-raed is een boek, waer in hy daeglijks leeft,
Tot troost van zijn gemoed, en wellust voor de geest;
O geestelijk vermaek! uw vreugd gaet ver te boven
De wellust die men vind in Koninglijke Hoven;
O wel beraden man! geruste Eremijt,
Die hier in eenzaemheyd, met God, uw leven slijt,
En eyndigd in de deugd den loop van uwe dagen,
Om zoo uw ziel aen God ten Hemel op te dragen.
Waer zijdy, Godes vrund? koom, Vader! voor den dag;
Ik wensch u al het geen, men yemand wenschen mach.
God loon u wensching, en wil u voor onheyl hoeden.
Ik bid u, Vader, houd mijn stoutigheyd ten goeden.
Wat stoutigheyd hebt gy, Me Iufvrouw, my betoond?
'k Sprak gaerne yets met u, dies bid ik, my verschoond.
Ik zoud u, Vader, yetswat vragen.
Hoe moet die mensch zich dragen,
Die, door berouw van zond, zoo grooten droefheyd maekt,
Dat hy (door droefheyd) tot wanhoop (by na) geraekt?
Soo ver en moet den mensch zich zelven niet verloopen,
Dat hy uyt droefheyd zoud van Gods genaed wanhopen;
God wil berouw, doch geen die meerder zonden teeld,
Maer God wil zulk berouw, 't welk zondens wonden heeld;
En dat berouw bestaet in Goddelijke vruchten,
't welk is berouw, gemengd met tranen, en met zuchten,
Leedwezen over't geen waer in men heeft misdaen,
Dus verde moet de ziel in rouw der zonden gaen;
Wie verder gaet die doold, en raekt in meerder dwalen,
Gods goedheyd (in 't berouw) steld voor de zondaer palen,
Dat hy niet verder gaet als God aen hem gebied,
Mismoedig zijn, dat is het recht berouwen niet,
Maer 't neemt berouw eweg; dit is oprecht berouwen;
Dat men leedwezen toond, met vast elijk betrouwen
Op Gods genadigheyd, wiens goedheyd is zoo groot,
Dat hy bekeering wil, en niet des zondaers dood;
Geen zonden, 't zy hoe grof van 't zondig hert bedreven,
Sy worden by den Heer vergeten, en vergeven;
Vergeven, om dies wil dat Christus heeft betaeld,
En aller zondaers last op zijnen hals gehaeld;
Hy wil, dat niemant zy om zonden uytgestoten;
Mits hy zijn dierbaer bloed aen 't Kruys heeft uytgegoten;
En met zijn dood verlost het zondige geslacht,
Het welke door zijn dood in 't leven werd gebracht,
Wanneer den mensch gedenkt op Christi dood, en sterven,
Met vast besluyt, voortaen de zond te willen derven,
| |
| |
Dit is 't dat God vereyscht, hier kan men meê voldoen.
O Godlijk onder-recht! om 't hert met troost te voên;
Hoe zalig is die les, die gy my hebt gegeven;
Hoe zalig, Vader! slijt gy hier u sterflijk leven;
Hoe wel gerust zijt gy, die d' aerdsche lust versmaed,
En noyt boven natuur de lust te boven gaet;
Hoe zalig leefd gy van de menschen afgescheyden,
Daer geen bedriegers u tot quaed doen aen en leyden;
Daer geen gelegentheyd tot zonden u bekoord,
Daer gy noyt ydelheyd, oft geyle reden hoord.
Ach! had ik zoo geleefd, zoo had ik niet gevonden,
Dien schender, die my heeft gebracht tot vuyle zonden;
Verleyd, onteerd, geschend, op eeden van zijn trouw,
O Goddeloos bedrog! bewezen aen een Vrouw.
Ik bortel traen op traen, eylaes! uyt deze oogen,
Om dat Florentius, den Prius, my heeft bedroogen;
En is met zijn bedrog Diana nu ontvlucht,
Die om haer eere schreyd, en om haer kuysheyd zucht.
Ach Vader! 'k ben gezind mijn vyand na te gaen,
In onbekende schijn by hem te onderstaen,
Of ik, door mijn beleyd, hem niet en zal bewegen,
Tot waer berouw, van 't gun hy heeft bestaen te plegen;
Dies ik op u verzoek, dat gy my doch vergund,
Een zaek, waer meê gy my ten hoogsten dienen kunt.
Waer ik u dienst kan doen zult gy my willig vinden.
'k Zal my met dankbaerheyt weêr in uw dienst verbinden.
'k Doe gaerne t' uwen dienst, Jufvrouw! wat ik vermach.
't Is dienstig om zijn quaed te brengen aen den dag.
Zeg my uw wil, die 'k met de mijne wil vereenen.
Wild gy my deze kap, Heer Kluyzenaer, wat leenen?
't Zy dees, oft diergelijk,
Wel Vader, 'k neemze aen,
En zal in Kluyznaers schijn na 't Hof van Grieken gaen,
Om onbekend den Prins Florentius te spreken,
Die onderstond aen my zijn eed, en trouw te breken;
Ik zal (in dezen schijn) hem raken in het hert,
En melden hem mijn leed, en onverdiende smert;
'k Zal ongeval, noch smaed, nocht ramp, nocht onheyl vreezen,
Het zy hoe God het voegd, ik zal hem dankbaer wezen.
Wanneer mijn ziel op God een vast vertrouwen zet,
En hy mijn helper is, wie is'er die my let?
Uw hoop, en uw geloof, uw Goddelijke reden,
Getuygen, dat gy zijt vol deugd, en goede zeden;
Het is een deugdzaem hert, dat als het onrecht lijd,
Zich op een vaste hoop, van Godes hulp, verblijd;
| |
| |
't Geloof in u is groot, op God staet u vertrouwen;
Ja ik verwonder my, dat gy, ô aerdsche Vrouwe!
In dit u ongeval, uw zelver troost door reên,
En met de wille Gods uw wille steld te vreên;
Uw werken die zijn goed, beleyd met Godes vreezen,
En wie dat zoo begint, zal God behulpzaem wezen;
Maer, wie met domme kracht op eygen wijs heyd leund,
Met ingenomen haet op felle wraek-lust steund,
Die doold, al waent hy't niet.
't Is, Vader, recht gesproken,
Wie God de wraek beveeld, die vind zich best gewroken.
Gelukkig is dien mensch, die zoo op God betrouwd.
Gelukkig is hy die zich van de menschen houd,
En niet en acht noch pracht, nocht wereltsche çieraden,
Nocht steund op 's menschen hulp, maer al op Gods genaden;
Gy, die uw jaren kort, en die uw dagen slijt,
Uw Schepper te geval, de menschen tot een spijt;
Die in de wellust, laes! het weelig vleesch zoo streelen,
Dat zy haer ziel, daer door, de rechte lust ontsteelen;
Gy, die tot drank en spijs van 's levens onderhoud,
De geur'ge kruydjes keurt, uyt dit begraesde woud,
In schrale water-beek uw drooge tong doet laven;
Ach Vader! dat aen my, aen my God zoo veel gave,
Dat ik zoo leven kost gelijk gy, Vader, doet,
Soo (dunkt my) dat ik zoud gerust zijn van gemoed.
Wie rust inwendig zoekt, die moet inwendig strijden;
Wie leefd 'er zoo gerust, die niet en heeft te lijden?
Daer is geen staet op aerd die ruste geven kan,
Want yeder staet die brengt zijn eigen onrust an;
Geen staet (het zy hoe 't zy) doet yemant rustig leven;
Geen staet kan aen den mensch volkomen ruste geven;
Geen mensch ('t zy in wat staet) kan leven zoo volmaekt,
Dat een volmaekte rust in zijn gemoed geraekt.
Iuffrouw, daer is een kap, al isse kleyn van waerden,
Gy moetze niet na waerd, maer na de gunst aenvaerden,
'k Gaf beter, zoo 'k ze had.
't Is meer dan ik kan loonen,
En met gelegentheyd zal ik u, Vader, toonen,
Wat aengename dienst dat my van u geschied,
Ik toon een dankbaer hert.
'd Algever mildelijk, uw goedheyd wil beloonen.
Zeer noodig zal dit zijn, om aen den den Prins te toonen.
Geeft haer een Doods-hoofd.
Doe het oopen, en beziet,
Hoe dat dit aerdsche vleesch verdwijnt tot stof en niet.
Een spiegel, om t'aenschouwen,
Hoe weynig dat een mensch op 't leven mach vertrouwen;
| |
| |
Een boek, waer in men leerd, hoe 't met de menschen gaet,
Een middel, waer door 't hert berouw krijgt van zijn quaed;
Draeg dit met u, Mevrouw, en steld het hem voor oogen,
Die u onteerd heeft, en door valsch beleyd bedroogen;
Het kan u dienstig zijn in dit uw ongeval,
Licht het inwendig hem zijn schuld getuygen zal.
O! Goddelijk bestier, en middel uytgevonden,
Om 's menschen herte af te trekken van de zonden;
O raed, ô wijzen raed! ô middel wel bedacht!
God loon u, Vader! die door u betoond zijn macht;
In deze kap gekleed zal ik ten Hove treden.
Bedek met deze kap uw Vrouwelijke leden.
Wie zoud vermoeden, als dat ik Diana ben?
Onmogelijk, dat yemant nu Diana ken.
Dees middel is bequaem, om tot uw wensch te raken,
God wil uw voorstel een gelukkig eynde maken.
Die wil u, in deze schijn,
| |
| |
Behoeden, en voortaen in als uw hulper zijn;
En in uw voorneem een getrouw bezorgerwezen,
Vertrouw op God, zoo staet u geen gevaer te vrezen.
Binnen,
|
|
Auteursrechtvrij