|
| |
| |
| |
De Deugt verzoet,, de tegenspoed.
HOe Edel is de deugd, in die die deugde plegen!
Gelukkig zijnze die tot deugde zijn genegen;
Gelukkig is de ziel die in de deugde leefd;
Gelukkig, schoon 't geluk dien mensch verlaten heeft;
Gelukkig zijnze die vast op de deugd vertrouwen,
Schoon 't wereldsche geluk niet langer stant wil houwen;
Gelukkig is die mensch, die op de deugde staet,
Schoon dat hem alle vreugd en vrunden troost verlaet;
Gelukkig is die mensch, die zich tot aller stonden,
In ongeval en nood, houd aen de deugd gebonden.
Ik bid u, Lezer! gun een korten tijd gehoor,
Ik zal op dit geval, een zake stellen voor,
Een zake die ons kan bequame leering geven,
Hoe dat een mensch behoord in tegenspoed te leven;
Hoe dat een zwakke ziel, in ramp en ongeval,
Door middel van de deugd, tot voorspoed komen zal.
Ik heb in mijnen tijd een jeudig paer geweten,
Die in oprechte deugd haer jonge leven sleten,
Die in de vreeze Gods van jongs af opgevoed,
God dienden alle daeg met een oprecht gemoed.
De vrouw bemind haer man, de man bemind de vrouwe,
En hebben onder een Godzalig huys gehouwe;
De vrouw heeft haer beroep, de man zijn plicht voldaen,
Zoo dat men alles zag na zijn behooren gaen;
De man heeft om gewin zijn koopmanschap gedreven,
Hem dikmaels buytens lands en elders heen begeven;
Dan op de Fransche Kust, dan in het Spaensche land,
Dan op een anderplaets, dan naer een ander kant;
In 't kort, al wat hy deed dat viel hem meest tijds tegen,
Hy heeft in plaets van winst een groot verlies gekregen;
Hy, die zoo veel hy kan, in als zijn beste doet,
Die ziet men dat in 't eynd vervalt in tegenspoed;
De vrouw, (die haer bedroefd heeft over deze zaeken,)
Die ziet men op eenkort in groote droefheyd raeken;
Om dat zy van haer goed was t' eenemael ontbloot,
Om dat zy haer bevond in arremoed, en nood;
De vrouw als heel mistroost, die voegd haer na de reden,
Zy offerd aen den Heer Godzalige gebeden,
Zy opend voor den Heer haer innerlijke grond,
En spreekt een reyn gebed, met onbesmette mond:
| |
| |
O Heer! gy die my hebt een echte man gegeven,
Met wien ik naer uw wil, mijn dagen af wil leven;
O Heer! ik die van u verkregen heb een man,
En daer by zoo volmaekt als ik hem wenschen kan;
Schoon ons het ongeval is op den hals gekomen;
Schoon gy ons, lieve God, u gaven hebt benomen;
Schoon ons uw lieve hand met plagen schijnd te slaen,
Zoo wil ik niet te min na uw geboden gaen;
Zoo wil ik niet te min u groote Godheyd vrezen,
Op hoop dat gy ons zult een troost en steunzel wezen;
Op hoope dat gy zult versterken mijne jeugd,
In dit ons ongeval, met krachten van de deugd;
Heb ik het aerdsche goed, ô Heer! van u ontfangen?
Zal ik, als't u beliefd, dat u niet weder langen?
Wel aen, mijn goede God, u wille moet geschien,
Men zal my zonder goed, niet zonder deugde zien;
Schoon 't wereldsche geluk nu schijnd van ons te wijken,
Wy zullen niet te min de deugde laten blijken.
Deugd, die hoe kleyn men is van rijkdom ofte staet,
Noch boven het geluk van al de wereld gaet;
Deugd, dien ik niet genoeg na waerde weet te loven;
Deugd, die al wat 'er is ter wereld, gaet te boven;
Schoon dat een Christen ziel in arremoede leefd,
Voorwaer zy heeft genoeg, indienze deugden heeft.
't Geschied na korten tijd, dat yder quam te horen,
Als dat nu Virtus had zijn gantsche goed verloren;
'k Seg Virtus, en daerom de man alzoo genaemd,
Ten aenzien zijner deugd, hem zulke naem betaemd;
Men ziet daer in het huys verscheyde menschen komen,
Van wien hy eenig geld op rente had genomen;
Een yder sprak om 't zijn, gelijk men denken kan,
En vielen over hoop, op dees bedroefde man;
Een man, gelijk men zeyd, woonachtig hier ter stede;
Een man, die met geduld zijn rampspoed heeft gelede;
Een man, die in zijn nood, op werelds bystand niet,
Maer, die alleen op God, en op de deugde ziet;
Een man, niet afgerecht op slimme werelds grepen;
Een man, in geen bedrog ervaren, nocht geslepen;
Een man, oprecht en vroom, die by gebrek van goed,
Betoond in dit geval zijn deugdelijk gemoed.
Maer ach! wat is de deugd, wat kan de deugde baten,
Wanneer een boos gemoed zich niet wil zegge laten?
Men ziet geen deugden aen, als het geluk niet wil,
't Geen bleek, als 't ongeluk op dezen Virtus vil;
| |
| |
Men komt hem op den hals met schrikkelijke dwangen,
In 't eynd men zet hem vast, en houd hem als gevangen;
Hy, die geduldig is, en deugdzaem van gemoed,
Die toond oprechte deugd in zijne tegenspoed;
Zijn huysvrouw neffens hem moet met het noodlot stryen,
En komt haer lieve man vertroosten in zijn lyen,
Zy beyde in 't verdriet, die vinden noch haer vreugd,
En stellen al haer hoop op God, en in de deugd;
Wat smaedheyd, wat gebrek dat men haer beyde deede,
Zy hebben 't met geduld verdragen engelede.
Verdurven eeuw, eylaes! wat ziet men nu ter tijd?
O mensch! gy toond u Ioodsch, schoon dat gy Christen zijt?
Hoe kan een Christen ziel zich zoo in 't leven dragen?
Hoe kan den mensch, eylaes! zijn naesten mensch zoo plagen?
O Christen met de naem! ô Christen met de mond!
Gy voerd een Christen schijn, laes! op een Ioodschen grond.
Geen Iode zal een Iood zoo jammerlijk belonen,
Als wel de Christenen haer hedendaegs betonen;
Een Iood, een heyden zelfs, is dweger van gemoed,
En toonde en meerder liefd', als wel een Christen doet.
Beklagelijke zaek, dat Christenen zoo dolen,
De wraek daer van laet ik aen God den Heer bevolen,
En wil op onze stof den lezer wijzen aen,
Hoe eyndelijk de zaek met Virtus is gegaen.
Al wat hem over komt hy houd hem wel te vreden,
Hy offerd alle daeg aen Gode zijn gebeden,
Als dat den Heer aen hem, in 't geen hem overvil,
Geduldigheyd en troost in 't leven geven wil.
't Geschied na zeker tijd dat in dit droevig lyen,
Hem 't ongeval noch meer, en meerder quam bestryen;
Den Heer die heeft zijn Vrouw met ziekten aengetast,
En in zijn droeve nood zijn hert noch meer belast;
Zijn vrouw, zijn waerde deel die hem in al zijn lyen,
Was tot een vaste troost, en tot een zoet verblyen,
Die is hem door de dood van d' Aerde wech gerukt,
Dit is de zwaerste ramp die hem het herte drukt.
Daer zat dien goeden man gevangen en gesloten,
Van alle troost beroofd, van alle vreugd verstoten,
In 't midden van 't verdriet, in 't midden van zijn rouw;
En zonder geld of goed, en zonder echte vrouw;
Hy efter vol van deugd, die troost zich in dat leven,
En hoopt dat God den Heer hem zal een uytkomst geven,
Gelijk het in het eynd met Virtus is geschied;
Wie maer op God vertrouwd, den Heer verlaet hem niet.
| |
| |
Daer was een zeker maegd, tot Amsterdam geboren,
Die hare ouders had al voor een wijl verloren,
Die rijk en machtig was van landen en van geld,
Doch, eenigsins mismaekt, en van natuur missteld;
Maer van een goeden aerd, en deugdelijke zeden,
Het geen ver overtreft de schonigheyd van leden.
Dees, die van jongs afheeft met Virtus omgegaen,
Heeft nu zijn droeve staet en ongeval verstaen;
Verzekerd dat hy is oprecht en vroom van leven,
En dat hy zich ter deugd van jongs af heeft begeven;
En dat hy zulke liefd zijn vrouw gedragen heeft,
Als eenig man kan doen die op der aerden leefd.
Zy, die verzekerd was hoe hy zijn vrouwe diende,
Wat vrundschap en vermaek dat hy aen haer verliende,
Die steld haer hert op hem en maekt een vast besluyt,
En zeyd aen zeker vrund haer rechte mening uyt.
Dees, met gelegentheyd, en dat ter goeder trouwen,
Heeft Virtus deze zaek in errenst voor gehouwen;
Die zich gelukkig hield, maer noch niet lieven wou,
Dat overmits de dood van zijn geliefde vrouw.
Mocht ik, zeyd hy, dien dach, dien dach noch eens beleven,
Dat God den Heer aen my zoo veel geluk woud geven,
Hoe dankbaer zoud ik zijn, aen zijne Majesteyt,
Voor zoo gewenschten deel my weder toegeleyd;
Zoud ik wel op der aerd zoo grooten luk betreffen,
Dat God den Heer my zoud tot zulken staet verheffen?
Ach! ach my dunkt het niet, mijn rampspoed is te veel,
En ik en ben niet waerd aen zulken waerden deel.
Als zy mijn staet beoogd en overweegd mijn zaken,
Zoo vrees ik zal de tijd haer 't lieven tegen maken.
Als Virtus menigmael dus met gedachten ging,
En oogden op zijn staet, en zijn verandering,
Zoo vind hy zijn gemoed vol vreezen en vol schromen,
Door zorgen, dat hy zal tot dat geluk niet komen;
Maer God, die voor de mensch in alle droefheyd strijd,
(Wanneer den mensch met God geduldelijke lijd)
Die heeft de zaek gevoegd, zoo datze onder allen,
Ten nutsten is beslaegt, ten besten uytgevallen.
De Iufvrouw, die haer zin op Virtus had gezet,
Heeft efter op zijn zaek, en op zijn schuld gelet,
En laet daer yder een tot haren huyze halen,
Wat Virtus schuldig was, dat heeft zy doen betalen.
Ey! zie wat hier de deugd heeft in een maegd gedaen,
En Virtus werd verlost, dies komt zy by hem gaen;
| |
| |
Sy wenscht hem goeden dach, en hy haer des gelijken;
Sy scheenen alle beyd door liefde te beswijken.
Zie hier, zeyd zy, een maegd die in haer eêlste jeugd,
U niet en mind uyt lust, maer meer om uwe deugd;
Zie hier een teere maegd, die met beschaemde wangen,
En niet door geyle drift uw liefde zoekt t' ontfangen;
Zie hier een teere maegd, die 't eenzaem leven haet,
En wenscht uyt rechte deugd te zijn in d' echte staet;
Zie hier een teere maegd haer tot uw liefd begeven,
Om als een echte vrouw uw liefde aen te kleven;
Ik steun op uwe deugd, en op u vroom gemoed,
Dat my dees vryigheyd uyt liefde plegen doet.
Als Virtus dit nu hoord, zoo gaet hy neder buygen,
En wil een dankbaer hert aen zijne bruyd getuygen,
Hy kust haer lieve mond, en sweerd haer zijne trouw,
En neemt de Jufvrouw aen voor zijne echte vrouw.
Zie hier, ô zoet geslacht! hoe wijze maegden minnen;
Leer hier, ô maegden! leer, dat noyt uw domme zinnen,
Vervallen op het goed, maer dat uw lieve jeugd,
De rijkdom u verleend, wil gunnen aen de deugd;
De deugd is 't eêlste goed dat yemand kan bekomen.
Als zy nu Virtus had tot hare man genomen,
Soo is haer alle dienst, en alle vreugd geschied,
Vermits de deugd altijd op deugds vergelding ziet.
Na dat nu Virtus was weêrom tot staet verheven,
En hadde goeds genoeg om rustig van te leven,
Zoo heeft hy alle dienst en liefden aengewend,
Waer meê dat hy de deugd van zijne vrouw erkend;
Hy heeft haer zoo bezint, dat hyze alle dagen,
(Indien het doenlijk waer) zoud op zijn handen dragen;
Hy diend haer zoo getrouw, en dat van dag tot dag,
Dat noyt een man zijn vrouw meer vrundschap toonen mach.
O! 't is een wijze maegd (die zoo veel is gegeven,
Dat zy in overvloed kan van haer rijkdom leven)
Die hare liefde steld op een, al heeft hy niet,
Dat houwelijk valt goed, daer 't goed op deugde ziet.
Als Virtus met zijn vrouw had goeds genoeg gekregen,
Zoo liet hy zich geen meer van gierigheyd bewegen;
Zoo dat hy niets en doet, oft eenig handel drijft,
Maer zorrigd dat zijn goed als onverminderd blijft.
Hy, die zich matig toond, en eerlijk in het teeren,
Die zoekt, van jaer tot jaet, zijn inkomst te vermeeren;
En zeker 't is genoeg gewonnen voor een man,
Die van zijn inkomst 's jaers noch overhouden kan.
|
|
Auteursrechtvrij