Hoor die tori! Surinaamse vertellingen

[p. 112]

Dorothy Wong Loi Sing
Het huwelijk als straf voor Ba Tigri

De dieren en mensen van het bos, stad en district hadden een vergadering bijeengeroepen om een beslissing te nemen over de straf die Ba Tigri verdiende. Hij had zich vreselijk misdragen, en verschrikkelijke dingen gedaan en gezegd. Het ergste vond men wel, dat hij zijn moeder op haar ziel getrapt had.

Men kon het niet eens worden over de juiste straf. De een dacht aan de doodstraf, een ander aan martelen, weer een ander vond dat Ba Tigri verbannen moest worden uit Suriname. De beste straf, werd algemeen gedacht, was de straf die vriend Aap bedacht had. Vriend Aap was namelijk al enige tijd getrouwd met een aantrekkelijke Apin, die zich meteen na het huwelijk echter als een kreng ontwikkeld had. Vriend Aap betoogde dat een huwelijk de beste manier zou zijn om Ba Tigri te leren, dat hij zich met enige consideratie moest gedragen tegenover vrouwen en vooral tegenover zijn moeder.

Ba Tigri zat ineengedoken op de beklaagdenbank te luisteren naar de discussies. Toen hij hoorde dat hij voor straf moest trouwen, veerde hij opgelucht en vrolijk op. Een huwelijk kan nooit zo erg zijn, dacht hij opgewekt. Ik ben sterk en krachtig, en als het vrouwtje aan mijn kop zeurt, dan geef ik haar gewoon een pets met mijn klauw.

De dieren en mensen beraadslaagden over de juiste vrouw voor Ba Tigri. Wie zou een groter kreng kunnen zijn, Sisa Slang, Dina Dagu of een vals en gemeen mensenvrouwtje, of misschien de dodelijke vleermuismeid Vampyra die je elke nacht wat bloed uitzoog, of was Tigrikati Pus'pusi een betere keus? Men twijfelde héél lang tussen de geraffineerde, verraderlijke vleermuismeid en de Tijgerkat. De bijterige, snauwerige Dina Hond, die gromde en vals was, vond men geen partij voor de sterke Ba Tigri. En zuster Worgslang was wel erg sterk, maar niet intelligent genoeg om Ba Tigri enig sociaal gevoel bij te brengen. Een mensenvrouw zou al gauw vol krabben en scheuren komen te zitten, dat was gewoon een peuleschil voor de Tijger. Ze zou er aan dood kunnen bloeden. Tenslotte viel de keus op zuster Pus'pusi Tijgerkat, omdat ze net zo sterk was als Ba Tigri. Zij zou hem flink op zijn kop kunnen geven als hij zich slecht gedroeg of agressief werd. Zij was beslist geen doetje!

[p. 113]

Het kon Ba Tigri helemaal niets schelen. Hij vond het een lichte straf. Alles liever dan verbannen te worden uit Suriname, of gemarteld, of gedood. Aan Pus'pusi werd gevraagd of zij met Ba Tigri wilde trouwen en vooral, of zij zich zo vals en gemeen mogelijk zou willen gedragen, omdat Ba Tigri straf verdiend had. Pus'pusi liet haar gepolijste, scherp gepunte hoektanden zien in een genietende glimlach.

‘Dat lijkt me hemels, lekker pesten en dan nog wel met toestemming van de gemeenschap!’ Ze ging er haast van spinnen als een huiskat. ‘Hoe lang zal het huwelijk mogen duren?’ vroeg ze vervolgens.

‘Net zo lang tot wij vinden dat Ba Tigri voldoende gestraft is,’ was het antwoord van de rechter en de juryleden.

‘Uitstekend,’ zei de Tijgerkat. Moeder Tigri vroeg bezorgd of Pus'pusi het niet te bont wilde maken. Want ze hield tóch wel van haar rebelse zoon.

‘Ik beloof niets, alleen maar dat ik mijn best zal doen om hem het leven zo zuur mogelijk te maken,’ antwoordde Pus'pusi met haar koele stemmetje, hard genoeg om door iedereen gehoord te worden. Moeder Tigri keek bedenkelijk. De andere dieren en mensen waren opgelucht, dat er zo'n goede straf bedacht was voor de asociale Tijger. Het huwelijk zou meteen voltrokken worden. Men vierde feest tot diep in de nacht. Daarna keerde Ba Tigri met zijn kersverse bruid en zijn moeder terug naar huis. Hij woonde achter de Cultuurtuin. Daar had hij om zijn woning een hele plantage waar arbeiders cassave, suikerriet en andere gewassen verbouwden. Verder had hij een heel groot kippenhok met vette aarde, waar zijn talloze kippen en eenden naar pieren konden pikken. Er was ook een vijver bij, waarin de eenden naar hartelust konden baden als de zon te fel was. Kokosbomen rekten hun slanke stammen naar de zon, en de wind ritselde bijna zonder ophouden de bladeren van de palm-, manya- en guavebomen. Het veerkrachtige gras stond hier en daar vol met prachtige blauwe bloempjes. Dicht bij de houten plantagewoning op neuten stonden kousebandstaken waaromheen zich de planten gewikkeld hadden. Boonsoorten bloeiden in rose en wit en paars. Links en rechts van de woning groeiden fayalobistruiken en bloeiende cactussen, geurige jasmijn en franchepane en kamperfoelie. De omgeving was zó idyllisch en maakte wel enige indruk op Pus'pusi, maar ze liet niets merken. Ze zei slechts: ‘Interessant!’ meer niet.

Als Ba Tigri zijn bruid af en toe tersluiks van opzij bekeek, keek zij op haar beurt hem onveranderlijk steeds hooghartig en vuil aan. Hij vond haar intrigerend, en de mooiste katvrouw die hij ooit gezien had.

[p. 114]

‘Hoe komt het toch dat ik jou nog nooit eerder ben tegengekomen?’ vroeg hij nieuwsgierig.

‘Dat komt omdat ik afstam van een Tijgerkattenfamilie uit de bossen van Sipaliwini,’ was haar antwoord. En verder was ze niet erg spraakzaam. Ba Tigri begon, ondanks haar ontoeschietelijkheid, al een beetje veel verliefd op haar te worden. Maar als hij lief tegen haar wilde doen, snauwde zij hem steeds hatelijk af.

‘Ik ben niet met je getrouwd om van dattem’, herinnerde ze hem steeds weer aan zijn straf, ‘dit is als stráf bedoeld, weet je wel?’

Pus'pusi zette het hele huis van Ba Tigri overhoop en op stelten. Niets was goed genoeg voor haar. Hij moest de inrichting van de kamer veranderen, hij moest in de huishouding helpen, hij moest speciale maaltijden leren klaarmaken, en... hij werd openlijk uitgelachen door de arbeiders en door buren van dichtbij en van ver. Men lachte hem uit omdat Pus'pusi de baas was in huis en Ba Tigri haar gewillige slaaf. En hij, arme jongen, was zo verliefd.

Men had ook medelijden met hem. Hij zag eruit, alsof het hem zeer slecht ging, alsof hij nauwelijks at en zich geen rust gunde, ondanks het feit dat zoveel arbeiders voor hem op de plantage werkten.

Pus'pusi voerde alleen wat uit als ze daar zin in had. Haar tijd besteedde ze aan luieren op het grasveld, aan uitstapjes in de omgeving en naar de districten en het binnenland. En voor de rest deed ze wat artistiekerige dingen als zangoefeningen, want ze wilde, als het huwelijk ontbonden zou worden, haar brood verdienen met zang en toneel en dans. Ook zou ze een flinke som geld eisen vóór ze het huwelijk zou laten ontbinden. Dat hoorde zo, vond de gemene Pus'pusi.

Ba Tigri was rustiger geworden, en deed wat hem opgedragen werd zo snel mogelijk, terwijl er in zijn ogen een hunkering te lezen was naar een blijk van sympathie of liefde van de kant van Pus'pusi. Maar die kreeg hij niet.

Pus'pusi vond er eigenlijk niks meer aan. Ze had gehoopt eens lekker te kunnen vechten, krabben en bijten en blazen, want dat vond ze heerlijk, om haar eigen agressie te kunnen uitleven. Was dit nou werkelijk de weerspannige Ba Tigri die zoveel moeilijkheden had veroorzaakt in het bos en in de stad? Wat was hij dan rustig geworden, hij leek wel een mak schaap, of een trouwe hond zoals hij haar met zijn verliefde trouwe hondeblik volgde. Waarom was er geen vuurwerk, gesis, gegrom en geblaas? Dáárvoor was Pus'pusi in de stemming, níet voor lief gedoe!

[p. 115]

Het huwelijk was inderdaad een straf voor Ba Tigri geworden, want hij was smoorverliefd op de aan hem opgedrongen Tijgerkat, en zij moest niets van hem hebben. Hij werd verdrietig en mager, en kwijnde weg van liefdesverdriet. De dieren en mensen die dit zagen, kregen nóg meer medelijden met Ba Tigri, en ze vroegen heel discreet aan Pus'pusi of zij niet een beetje liever tegen Ba Tigri wilde gaan doen.

‘Dat ligt niet in mijn aard,’ snauwde Pus'pusi uit de hoogte. ‘Jullie hebben mij uitgekozen omdat ik een kreng ben, nou, zo ben ik en zo blijf ik! Hebben jullie nu opeens zo'n medelijden gekregen met Ba Tigri? Maar maken jullie je maar niet bezorgd, binnenkort hoepel ik op. Ik heb genoeg van die suffe Tijger van jullie. Meld hem maar van me dat ik echtscheiding wil, zoals was afgesproken met de rechter en de jury.’

Anansi, die een buurman was van Ba Tigri, had hem eerst ook hartelijk uitgelachen, omdat hij de straf kreeg die hij verdiende. Maar hij vond het toch ook niet leuk om te zien hoe Ba Tigri wegkwijnde. Zijn vel glansde niet meer, hij keek dof uit zijn prachtige grote tijgerogen, en zijn staart hing tegenwoordig altijd slap naar beneden. Anansi besloot om Ba Tigri zijn hulp aan te bieden als bemiddelaar, wel tegen betaling van bananen, kippen en dergelijke, want niets voor niets, nietwaar? Dus ging Anansi naar Ba Tigri toe, toen Pus'pusi weer eens een uitstapje maakte naar het district.

‘Hoe kun je mij helpen?’ vroeg Ba Tigri troosteloos. ‘Ze wil immers niets van mij weten. Hoe zou jij dat nu kunnen veranderen? Bovendien wil ze binnenkort van mij scheiden. Ik wil haar niet kwijt. Weet jij er raad op?’

‘Ik denk dat je hier psychologie moet gaan toepassen. Jouw vrouw wil niet dat je haar op een voetstuk plaatst, ze wil dat jij je als een macho gedraagt; een beetje branieachtig. Dáár heeft ze bewondering voor. Zo'n reputatie had je vroeger toch opgebouwd? Al ben je dan verliefd op haar, laat het haar niet merken, voorlopig. Stop met het doen van de huishouding. En eis dat zij ook eens wat uitvoert in huis of bij het planten en oogsten, of laat haar de kippen en eenden ook eens wat water en voer geven. Geef haar af en toe een snauw. Dát vindt ze waarschijnlijk leuker en opwindender dan dat je haar met je ziel in je ogen aankijkt. Mijn vrouw Makuba en ik, wij leven anders. We hebben nauwelijks ruzie tegenwoordig. Als jij Pus'pusi laat denken dat je niet meer van haar houdt, zul je zien dat ze over haar nare

[p. 116]

houding gaat nadenken. En dan zal ze het misschien gaan waarderen, zoals je vroeger tegen haar was. Let op mijn woorden!’

‘Zou dat helpen? Zou ze dan écht veranderen?’ vroeg Ba Tigri onzeker. ‘Maar het valt te proberen, en dat is beter dan af te wachten en te zien hoe ze van me weggaat.’

‘Dan kun je me nu alvast de helft betalen van de kippen en bananen, die ik verdiend heb met mijn goede raad,’ vond Anansi, ‘en dan krijg ik later wel de andere helft, als blijkt dat mijn advies geholpen heeft.’ En zo gebeurde het ook.

Ba Tigri probeerde erg bazig te doen en trachtte bij Pus'pusi de indruk te wekken dat hij nu onverschillig tegenover haar stond. Hij begon weer flink te eten, net als vroeger, en hij zag er nu heel wat beter uit, zoals een gezonde, knappe Tijger er uit behoort te zien. Af en toe gromde, grauwde en snauwde hij en plaatste zijn klauwen met een harde klap tegen de wanden van het houten huis om Pus'pusi te dwingen naar hem te luisteren. Ze stond perplex. Het leek wel of Ba Tigri onverschillig tegenover haar geworden was. Dat stak haar, en flink ook. Ze dacht: Hij is zeker verliefd op een ander. Hij moet niets meer van me hebben. Ze begon af en toe stiekem naar hem te kijken, en probeerde zijn raadselachtige verandering te doorgronden. Ze ging niet meer zo vaak uit. Ba Tigri merkte het allemaal wel en dacht bij zichzelf: Nu krijgt ze een koekje van eigen deeg. Op een dag probeerde Pus'pusi hem weer af te snauwen. Hij snauwde terug en het werd een heel agressief partijtje. Pus'pusi werd er een beetje warm en opgewonden van. Ze had zich nu blij moeten voelen. Dit wilde ze vroeger toch? Ze voelde zich echter teleurgesteld en begon te huilen.

‘Waarom huil je?’ deed Ba Tigri vanuit de hoogte. ‘Jij wilde toch een man die weerwerk levert? Jij bijt, ik smijt; jij blaast, ik raas; jij slaat, ik laat me gaan; jij grauwt, ik snauw; en andersom? Vind je het niet leuk meer? Dit is toch wat je wou?’

‘Nee. Ja. Néé,’ snikte Pus'pusi. ‘Je houdt niet meer van me. Je doet zo naar tegen mij. Vroeger was je zo lief voor me. En nu doe je of ik een maat van je ben en niet een delicate kat waarmee je voorzichtig en voorkomend moet omspringen. Je houdt niet meer van me! Oooh!’ jammerde Pus'pusi.

‘Maar een branieachtige macho Tijger, dat was toch wat je wou?’ pestte Ba Tigri. ‘Ik was toch niet goed genoeg, zoals ik alles voor je deed en zoals ik je naar de ogen keek?’

[p. 117]

‘Alsjeblieft, wordt weer net als vroeger! Hou weer van me. Ik kan het niet verdragen als je onverschillig doet. Ik moet geen machoman meer, word weer die lieve Tijger die van me hield,’ smeekte Pus'pusi, en ze meende het echt. Ze had vroeger willen snauwen en grauwen en bijten en smijten, blazen en krabben, maar dit was niet leuk meer. Ze vond het toch prettiger als Ba Tigri van haar hield en zich voor haar inspande. Ze hoefde geen vuurwerk meer... misschien alleen maar als spel om elkaar lekker moe te maken en daarna weer lief voor elkaar te zijn...

Anansi kreeg de andere helft van de afgesproken hoeveelheid bananen en kippen, en Ba Tigri gaf hem ook lang daarna nog regelmatig wat, uit dankbaarheid voor zijn goede raad.