Hoor die tori! Surinaamse vertellingen

[p. 93]

Amber
Een mistige dag

M'Akoeba was moe van de inspanning om zich te beschermen tegen het weer. Op een avond toen zij en haar man dicht tegen elkaar hingen aan een van de draden van hun spinneweb zei M'Akoeba tegen Anansi: ‘Anansi, we hebben het nu koud en ik weet dat het niet uit liefde is dat je zo dicht tegen mij bent aangekropen. Waren we maar net als de mensen in staat om een huis te bouwen en ons te beschermen tegen zon, regen en kou.’

Anansi die eerst wilde tegenstribbelen omdat M'Akoeba gezegd had dat hij niet uit liefde tegen haar aanlag, bedacht dat het beter was zijn mond te houden. Net had hij een vlieg gevangen die hij alleen had opgegeten. Anansi volstond dus maar met ‘hhhh’ te zeggen en kroop dichter tegen zijn vrouw aan. Hij wilde in slaap vallen maar de kou drong hem door merg en been. Zo gebeurde het dat Anansi ging nadenken over dat wat M'Akoeba over de mensen gezegd had. Het is waar, dacht Anansi, de mensen zijn veel slimmer dan wij dieren. Of de zon nu schijnt of als het regent, ze hoeven maar in hun huis te gaan en ze hebben er geen last meer van. Anansi begon zich af te vragen of hij niet in staat was om ook een huis te bouwen. Al gauw kwam hij tot de conclusie dat het een moeilijke opgave was want hoe zou hij, een kleine spin, een steen optillen of een plank verplaatsen? Ook al zouden zijn vrouw en dertien kinderen helpen dan nog...

Om drie uur in de ochtend was Anansi zo moe dat hij in slaap viel, maar toen hij wakker werd, dacht hij meteen weer aan de opmerking van M'Akoeba. Hij besloot er met de koning der dieren, de Leeuw, over te praten.

Al vroeg 's morgens diende hij zich aan in het paleis van de Leeuw. Deze had een gedeelte van het bos waar een heuvel stond tot zijn paleis uitgeroepen. De koning had de gewoonte 's morgens op de heuvel te liggen, zijn voorpoten op elkaar en met een strenge blik om zich heen kijkend terwijl zijn vrouw en kinderen de omgeving bewaakten. Niemand was het toegestaan het paleis zonder toestemming te betreden. Aan de ingang van het paleis moest de bezoeker roepen en dan kwam een van de zonen van de koning die de bezoeker vroeg waarover die zijn vader wilde spreken. Als de koning zin had in het gesprek werd de bezoeker binnengelaten.

[p. 94]

Anansi diende zich aan en zei de oudste zoon van de koning dat hij diens vader wilde spreken over een gewichtig probleem namelijk of dieren zich kunnen beschermen tegen het weer. De koning vond het een vreemd probleem maar hij liet Anansi binnen omdat hij wel zin had in een praatje. Anansi werd op de rug van konings zoon naar de heuvel gebracht. Toen hij voor de koning stond, begroette hij hem op de manier waarop een koning begroet dient te worden.

‘Uwe Majesteit, Heer Koning, mag ik vragen naar uw gezondheid?’ zei Anansi.

De koning knikte en zei: ‘Heer Spin, hoe gaat het met u?’

‘Wel koning, als ik de waarheid mag zeggen?’

‘Gaat uw gang, Heer Spin,’ antwoordde de koning.

‘Uwe Majesteit, mij gaat het slecht sinds de regentijd is aangebroken.’

De koning werd nieuwsgierig. Hij gaf Anansi die nog voor hem stond de opdracht om te zitten. In de paar seconden dat Anansi daarmee bezig was, vroeg de koning zich af of Anansi misschien dom werd door de regen, want gezond leek hij wel. De spin was net op de rug van zijn zoon gesprongen en eraf gegleden alsof hij de hele dag niets anders deed.

‘Wel, Koning,’ hoorde de Leeuw Anansi zeggen terwijl hij nog aan het denken was. De koning richtte meteen alle aandacht op Anansi die doorhad dat de koning verbaasd was over zijn mededeling. Anansi begon daarom direct te vertellen over de opmerking die zijn vrouw de vorige avond gemaakt had. De koning had hier niet eerder over nagedacht en het enige dat hij kon zeggen was dat de vrouw van Anansi een knappe opmerking had gemaakt.

‘Wel Uwe Majesteit, Heer Koning,’ zei Anansi toen hij merkte dat de koning niets meer te zeggen had, ‘ik ga naar huis en over twee dagen ben ik weer bij u. We zullen dan zien wie van ons beiden M'Akoeba kan tegenspreken.’

Anansi ging weg en de koning begon na te denken. Ook hij wist niet hoe hij een huis moest bouwen. Het enige dat hij kon doen als de zon scheen of als het regende, was bescherming zoeken onder de bladeren van de bomen maar als het hard regende, werd hij toch nat.

De koning dacht de rest van de tijd zoveel na dat hij hoofdpijn kreeg. Toen Anansi twee dagen later bij hem kwam, keek de koning scheel van de hoofdpijn.

‘Uwe Majesteit, Heer Koning, heeft u een oplossing gevonden?’

De koning schaamde zich erg maar hij moest neen antwoorden.

[p. 95]

‘Wel, Koning,’ zei Anansi trots, ‘ik ben gekomen om u te groeten.’ De koning keek Anansi verbaasd aan.

‘Ik ben klein,’ vervolgde Anansi, ‘en ik vind wel een plekje in een huis van een mens. Als de zon weer schijnt kom ik terug.’

Toen Anansi dit gezegd had, wilde hij de koning ten afscheid een poot geven. Ze zouden elkaar ongeveer twee maanden niet zien, zolang als de regentijd zou duren. De koning was enorm boos en hij weigerde Anansi te groeten. Hij keerde zijn kop om en deed alsof hij iets bestudeerde. Anansi die veel binnenpret had, ging weg. Thuis kondigde hij zijn familie aan dat zij zouden verhuizen.

De maanden waren om en Anansi kwam terug. Hij was dik geworden. Het eerste wat hij deed, was de koning bezoeken. Anansi was enthousiast over het leven bij de mensen. Er waren meer dieren die een onderkomen hadden gezocht en dat had gemaakt dat hij geen moeite hoefde te doen om aan eten te komen.

De koning luisterde en zei niets. Anansi begreep dat het de koning niet beviel dat het hem zo goed was vergaan. Daarom vertelde hij hem ook dat er wel gevaren waren.

‘Op zaterdag,’ zei Anansi, ‘moest ik altijd voorzichtig zijn. Dan kwam de vrouw des huizes met een raagbol om me te vermorzelen. Ik zorgde er altijd voor dat ik op die dag een onderkomen zocht in een van haar kasten of in een spleet in de muur.’

Maar ook dit maakte de koning niet minder jaloers, wat ook niet de bedoeling van Anansi was.

‘Wel, Uwe Majesteit, de Koning,’ zei Anansi nadat hij een tijdje zijn mond gehouden had, ‘ook voor u bestaat de mogelijkheid om te wonen onder een dak waarbij u niet eens zelf de moeite hoeft te doen om aan eten te komen.’ Terwijl Anansi dit zei, keek hij goed naar de koning om te zien of deze er belangstelling voor had. En dat was zo, want de koning keek verrast.

‘Wel, Koning,’ vervolgde Anansi, ‘in de stad is er een dierentuin.’

De koning keek Anansi vragend aan want hij had nog nooit gehoord van een dierentuin.

‘Een dierentuin,’ vervolgde Anansi, ‘is een plaats waar dieren verzorgd worden. Het eten wordt ze gebracht en elke dag weer komen er mensen om ze te bewonderen.’

Anansi hield weer zijn mond en keek naar de koning. Deze had zijn ogen dichtgeknepen en Anansi wist daardoor dat de koning nadacht, maar dat duurde niet lang.

[p. 96]

‘Maar broeder Anansi,’ zei de koning, ‘welke dieren mogen in de dierentuin?’

‘Alle dieren die door de dierentuin worden uitgekozen,’ antwoordde Anansi. Hij vond dat hij nu voldoende gezegd had en stond op.

‘Ik ga naar mijn familie terug, Koning. We moeten ons weer een plaatsje veroveren in het rijk.’ Deze keer wachtte Anansi niet tot de koning een zoon van hem de opdracht gaf om Anansi naar de uitgang van zijn paleis te brengen.

Dezelfde avond waren de zonen van de koning op zoek naar Anansi. Het duurde een paar dagen voordat ze er achter kwamen waar Anansi een web had gemaakt. Toen ze hem eindelijk gevonden hadden, zeiden ze hem dat hun vader hem onmiddellijk wilde spreken. M'Akoeba die naast haar man in het web hing, werd bang en ze fluisterde Anansi in zijn oor dat hij niet moest gaan. Maar Anansi liet zich al langs een draad naar beneden en liet zich zacht vallen in de manen van de oudste zoon van de koning. Zo snel als mogelijk gingen ze naar het paleis. Daar kreeg Anansi niet eens de gelegenheid om de koning te begroeten. De koning had Anansi nog niet eens goed gezien of hij begon al te spreken.

‘Beste broeder Anansi,’ zei hij, ‘weet jij hoe ik mij een plaats kan verwerven in de dierentuin?’

Anansi lachte even in zijn vuistje en deed daarna alsof de koning hem een onmogelijke vraag gesteld had.

‘Wel, Koning,’ zei Anansi met diepe rimpels in zijn voorhoofd, ‘het is niet ieder gegund om in de dierentuin te wonen.’

‘Maar Anansi,’ zei de koning met een boze stem, ‘wie bepaalt of je er mag wonen?’

Anansi sprong van de rug van konings zoon en ging voor de koning zitten. Terwijl hij hem recht in de ogen aankeek zei hij: ‘De enige die dat kan bepalen is mijn vriend de directeur van de dierentuin.’

‘Jouw vriend de directeur van de dierentuin?’ riep de koning blij.

‘Jawel, Weledele Heer, Uwe Majesteit de Koning,’ antwoordde Anansi. ‘Mijn vriend, de directeur van de dierentuin.’

‘Dus de direc, de direc, de directeur van de dierentuin is jouw vriend?’ stotterde de koning.

‘Jawel, Weledele Heer, Majesteit de Koning,’ antwoordde Anansi, ‘de directeur van de dierentuin is mijn vriend.’

Na dit antwoord stond Anansi op en vroeg de koning beleefd of

[p. 97]

een van diens zonen hem terug kon brengen naar zijn web. De koning aarzelde even maar gaf al snel een van zijn zonen de opdracht.

Toen de twee uit het zicht waren, was de koning blij dat hij Anansi nog niets gevraagd had. Het zou de eerste keer in zijn leven zijn dat hij hem een gunst vroeg en achteraf vond hij het iets om goed over na te denken. Vanaf hij door zijn vader gekroond was, leefde hij met Anansi in strijd om de macht, net als hun vaders dat gedaan hadden. De koning was weliswaar officieel de leider van de dieren, maar hij wist dat Anansi door alle dieren gerespecteerd werd om zijn slimheid. De koning moest toegeven dat Anansi vaker dan hij een oplossing had voor een probleem.

Maar tot de dag waarop Anansi hem deelgenoot gemaakt had van M'Akoeba's visie over het verschil tussen mensen en dieren was de koning tevreden geweest over zijn bestaan. Nu was alles echter veranderd, vooral sinds Anansi een oplossing gevonden had om zich te beschermen tegen regen en kou. Het leek alsof de koning toen helemaal niet meer tegen het leven in het oerwoud kon. Als de zon scheen, droop het zweet langs zijn lichaam en als zijn vacht maar even nat werd, lag hij te trillen van de kou. Op een dag had hij zijn vrouw zelfs gevraagd om hem droog te likken. De koningin had dat geweigerd omdat ze vond dat ze al genoeg werk had aan de twee welpjes en dat het nog nooit voorgevallen was in de geschiedenis van de leeuwen dat een volwassen leeuw droog gelikt werd. De koning kon haar niet tegenspreken maar zijn humeur was er niet beter op geworden.

De dag nadat de koning gehoord had dat de directeur van de dierentuin Anansi's vriend was, lag hij 's morgens doodmoe op zijn heuvel. De hele nacht had hij zich afgevraagd of hij Anansi moest inschakelen om zich een plaats in de dierentuin te veroveren. De koning was er niet uitgekomen, en nu kon hij niet meer denken, zo moe was hij van de afgelopen nacht. Plotseling hoorde hij een stem zeggen: ‘Vraag Anansi om hulp. Vraag Anansi om hulp.’

De koning keek om zich heen en zag niemand. Hij dacht dat hij zich door vermoeidheid iets inbeeldde en hij deed zijn ogen dicht als poging om in slaap te vallen. Al gauw hoorde hij de stem weer.

‘Vraag Anansi om hulp. Wat maakt het uit of hij je ooit geholpen heeft als je niet meer in hetzelfde gebied woont?’

De vermoeidheid van de koning was verdwenen. Het stemmetje, dacht de koning, moet van een goede geest zijn. Dit is een gedachte

[p. 98]

waarop ik niet ben gekomen. De koning werd blij, riep een van zijn zonen en gaf die de opdracht om Anansi op te halen.

De koning moest lang wachten en toen zijn zoon met Anansi voor hem stond, verontschuldigde de laatste zich dat hij niet thuis was toen de koning hem zocht.

‘Dat is niet belangrijk,’ zei de koning. ‘Je bent er nu.’

‘Wat kan ik voor u doen, Koning,’ vroeg Anansi daarop, alsof hij niet wist wat de koning hem wilde vragen.

‘Wel broeder Anansi,’ zei de koning. ‘Je hebt me verteld dat de directeur van de dierentuin jouw vriend is, niet waar?’

Anansi knikte en wachtte op de volgende vraag van de koning.

‘Broer,’ vervolgde de koning, ‘net als jij heb ik last van het weer. Ik zou ook willen leven beschut door een dak en muren maar met mijn grootte...’

‘Koning,’ riep Anansi uit, ‘u gaat toch niet in een huis van mensen wonen? Ze schieten u dood!’

‘Natuurlijk niet Anansi,’ antwoordde de koning lachend. ‘Ik wil in de dierenmin. Kan je die vriend...’

Anansi streek over zijn voorhoofd en begon zorgelijk te kijken. Hij zei minutenlang niets terwijl hij wist dat de koning op een antwoord zat te wachten.

‘Wel Anansi,’ zei de koning die zich niet kon beheersen, ‘kan jij jouw vriend niet vragen of ik in de dierenmin mag wonen?’

‘Weledele Heer Koning,’ antwoordde Anansi langzaam. ‘Als uw zoon mij naar de rand van de stad brengt, zal ik zo gauw als mogelijk naar mijn vriend gaan en...’

‘Ga Anansi!’ riep de koning uit van blijdschap.

Een paar uur later waren Anansi en konings zoon terug. De koning hoefde niet eens te vragen wat het antwoord was want van verre riep Anansi dat niet alleen de koning maar zijn hele familie over een uur gehaald zouden worden. De koning was blij en had geen oog meer voor Anansi. Deze ging zitten en keek naar de koning die danste en zong. Anansi wachtte op een beloning. Hij noch de koning hadden het daarover gehad, maar het was de gewoonte in dit rijk dat een grote dienst beloond werd. Even vergat de koning dat, totdat zijn oudste zoon hem het in herinnering bracht. De koning vroeg Anansi direct wat hij wilde hebben.

‘Uw rijk, Weledele Heer Koning,’ zei Anansi. De koning dacht er

[p. 99]

niet eens over na maar riep al met zijn gebrul alle dieren uit zijn rijk op om naar het paleis te komen. In hun tegenwoordigheid schonk hij Anansi zijn rijk en nam afscheid van al zijn onderdanen.

Anansi ging direct weg en in een boom niet zover van het paleis verschool Anansi zich om het moment af te wachten waarop de koning en zijn familie opgehaald zouden worden. Even was Anansi bang dat de directeur van de dierentuin zijn telefoontje niet serieus had genomen, maar al gauw hoorde hij het geluid van auto's.

Anansi en zijn gezin woonden al een maand in het paleis toen hij besloot naar de stad te gaan om te zien hoe het de koning verging. Anansi ging naar het huis waar hij in de regentijd had gewoond en sliep die avond in de auto van de familie. De volgende ochtend was hij in de dierentuin. Op dezelfde manier was hij er al een keer naar toe gegaan nadat hij begrepen had dat de heer des huizes de directeur was van de dierentuin.

Anansi vond de dierentuin een verschrikking. De dieren zaten opgesloten in kleine kooien en de hele dag stonden er mensen voor hun hokken. Alle dieren die Anansi gevraagd had wat ze er zelf van vonden hadden hem hetzelfde geantwoord: ‘Het is verschrikkelijk!’

Deze ochtend liep Anansi direct naar de afdeling leeuwen. Nog voor hij bij het hok van de koning was, wist hij wat deze van de dierentuin vond, daar de leeuw brulde alsof hij levend gevild werd. Even leek het Anansi verstandiger om niet door te lopen maar zijn nieuwsgierigheid won het. Het eerste dat hem opviel was dat de leeuw die bekend stond als vraatzuchtig geen aandacht leek te hebben voor het vlees dat in zijn hok lag. De leeuw liep door zijn kooi alsof hij naar een mogelijkheid zocht om weg te komen. Anansi vond het verstandiger om maar meteen weg te gaan, maar net voordat hij zich omkeerde zag de leeuw hem. Ze keken elkaar even aan. In de ogen van de leeuw zag Anansi een mistige dag.