Hoor die tori! Surinaamse vertellingen

[p. 35]

Emelina Sabajo
Wâ danro kasorho/Op zoek naar kralen

Heel lang geleden maakte de stam der Arowakken zich op om een grote reis langs de kust van Zuid-Amerika te gaan maken die jaren zou gaan duren. Men had van reizigers vernomen dat er ergens langs de kust kleurrijke kraaltjes voor het oprapen lagen en dat hiervan best kleren en versierselen vervaardigd konden worden. Dit verhaal had al gauw in alle dorpen de ronde gedaan. Voordien hadden de Arowakken altijd zelf hun eigen kleren gemaakt; van zoiets nieuws als gekleurde kraaltjes hadden ze echter nog nooit gehoord.

Er werd besloten om naar de kralen te gaan zoeken. De belangstelling om deel te nemen aan de expeditie was zo groot, dat sommige dorpen bijna leeg liepen. Voorbereidingen werden getroffen, de expeditieleiders aangewezen. Geen medicijnman mocht ontbreken. Enkele dagen voor de lange reis begon, werd er een afscheidsfeest gegeven voor de vertrekkende groep.

De dag brak aan en men vertrok, al peddelend langs de kust van Zuid-Amerika. Na enige tijd te hebben gevaren, dienden zich de eerste tegenslagen aan. De zee werd onstuimig en woest en de golven deden sommige korjalen met bemanning en al kapseizen. Noodgedwongen moest de reis voor onbepaalde tijd worden gestaakt, want er waren boten en mensen vermist en er waren mensen ziek geworden.

Gedurende de hele reis werd de expeditie met dit soort voorvallen geconfronteerd. Ondanks al die tegenslagen gaf men de moed niet op. Er leek maar geen einde te komen aan de reis, tot op een goede dag moeite en doorzettingsvermogen eindelijk beloond werden.

In de verte zagen ze mensen die zich over het strand voortbewogen. Zodra ze hen bemerkt hadden, wilden de Arowakken poolshoogte gaan nemen en ze onderbraken hun reis. De leiders van de expeditie en de medicijnmannen spraken hun mensen toe en gaven instructies wat er gedaan moest worden, wanneer ze werden aangevallen.

Na kort beraad werden enkele mensen vooruitgestuurd, om contact te maken met de vreemde mensen. Al gauw bleek dat ze elkaar niet op de normale manier konden verstaan, dus werd om te beginnen voorzichtig gebruik gemaakt van tekens en gebarentaal. De vreemde

[p. 36]

mensen waren van top tot teen geschminkt met een rood-bruine stof. Zodra de vooruitgestuurden de situatie hadden verkend en hadden gezien dat er geen gevaar dreigde, werd er met een doordringend gefluit een sein gegeven aan de overigen, dat ze konden komen. De oproep werd opgevolgd. De Arowakken konden nu een rustperiode van enkele maanden in acht nemen.

Tijdens deze rustperiode werden de boten nagekeken opdat de reis weer kon worden voortgezet. Zodra het nodige was gerepareerd, werd de groep in kennis gesteld van de volgende tocht.

De groep verzamelde zich op het strand, maar terwijl de korjalen geladen werden, gebeurde er iets vreemds. Het leek of de vreemde mensen van plan waren iets te gaan doen. Sommigen van hen, zowel mannen als vrouwen, deden bij wijze van opvoering de gekste dingen met hun lichaamsdelen. Omdat ze naakt waren, zag het er hier en daar lachwekkend uit.

De leiders van de Arowakken zeiden tot hun mensen zich niets van het schouwspel aan te trekken, omdat onduidelijk was wat de bedoeling ervan was. Enkele Arowakse jongeren gehoorzaamden hun leiders niet, ze wilden het naakte schouwspel toch even aanzien. Op het moment dat er van de zijde van de Arowakken werd gelachen, kwam er een abrupt einde aan de opvoering. De vreemde mensen eisten dat de lachers achter zouden blijven. Onderhandelen met de vreemden mocht niet baten, de jongeren werden gevangen genomen. Zo moesten ze achterblijven. Voor het vertrek van de overigen, werd de achterblijvers ingefluisterd dat een aantal Arowakken zich op een plaats langs de kust zou vestigen om op de achterblijvers te wachten. Zodra zij de kans zouden krijgen om te vluchten, konden ze zich bij deze mensen voegen om vervolgens de grote groep na te reizen.

De gevangenen werden bewaakt door zowel mensen als grote bloedhonden. Ze hadden geen enkele kans om te ontvluchten. Ze hadden er geen idee van wat hun te wachten stond, omdat ze niet wisten dat ze met kannibalen te maken hadden. De gevangen Arowakken dienden als reservevoedsel. Na elke mislukte jacht werd een persoon uit de groep gevangenen uitgezocht en levend in een grote pot met water gestopt. Vervolgens werd hij door de kannibalen opgegeten.

Dit duurde zo een aantal maanden, jaren misschien zelfs, en het aantal gevangenen werd steeds kleiner en kleiner, tot tenslotte nog een broer en een zus overbleven.

[p. 37]

Op een dag gingen de kannibalen, van groot tot klein, op jacht. Ze namen de bloedhonden mee. Een oudere man werd aangewezen om de twee gevangenen te bewaken. Voordat de jagers vertrokken, maakten ze kenbaar dat, indien ze niets zouden vangen, het lot zou vallen op het Arowakse meisje.

Enkele uren nadat de kannibalen vertrokken waren, was de bewaker bezig met een scherp voorwerp aan zijn baard te plukken. Op de duur merkten de gevangenen dat hun bewaker blijkbaar slaap had, want hij gaapte een paar keer. Wat later hoorden ze hem luid snurken. Op dat moment moesten ze in actie komen. De jongen besloop de slapende man, nam hem het scherpe voorwerp af en sneed daarmee zijn strot door. Er was geen tijd te verliezen, de twee pakten enkele noodzakelijke spulletjes en begonnen aan hun lange vlucht. Ze moesten zich haasten, want ze wisten dat ze achtervolgd zouden worden door de kannibalen, wanneer die van hun jacht terugkeerden. Ze renden en renden langs het strand. Tegen zonsondergang zagen ze heel in de verte wat rookontwikkeling, wat hun de moed gaf om sneller te lopen, ondanks hun vermoeidheid.

Uiteindelijk kwamen ze op de plaats waar de rook was. Ze konden zien dat de bewoners van het plaatsje niet lang geleden vertrokken waren. Uit resten van gebruiksvoorwerpen en etensrestjes wisten ze dat het hun eigen mensen waren die daar gewoond hadden.

Ze liepen verder, het was intussen schemerig geworden. Opeens zagen voor zich iets bewegen. Om hulp schreeuwend, holden ze langs het water. Ze werden opgemerkt en door de korjalen opgepikt. Achter zich hoorden ze op datzelfde moment het geblaf van de bloedhonden. Maar ze hadden intussen veilig aan boord bij hun familie kunnen komen.

Na een aantal maanden kwamen ze de grote groep tegen, die inmiddels aan de terugreis was begonnen, zonder de gekleurde kralen te hebben gezien. Veel later bleek dat deze gekleurde kraaltjes enkel bij de Blanken en door de Blanken werden gebruikt om de Indianen in de val te laten lopen.

Ouderen die indertijd mee op reis gegaan waren, waren onderweg gestorven. De reis had vele jaren geduurd, want zij die als jonge knaapjes mee waren gegaan op de expeditie, waren bij hun terugkeer op middelbare leeftijd gekomen.

[Verteld in het Arowaks in 1987 door mevrouw Emelina Sabajo. Vertaald in het Nederlands door Mauricius Albert Sabajo.]