Oeuvres complètes. Tome X. Correspondance 1691-1695

N^o 2796.
Christiaan Huygens aux Directeurs de la Compagnie des Indes Orientales.
6 mars 1693.

La minute se trouve à Leiden, coll. Huygens.

Haghe 6 Mart 1693.

Edel Grootachtbare Heeren

Het gheen de Heer van de Blocquerij mij heeft gelieven te doen weten bij sijn Ed. schrijvens van den 16 Novembr.¹⁾ des voorleden jaers, aengaende het weynigh succes van mijne Horologien in de laetste proeve naer de Caep de B. Esp.^ce laet mij niet toe te twijffelen of UEd. G. achb. sullen seer gepersuadeert sijn van de onvolmaecktheydt deser Lenghdevindingh en niet sonder reden, dewijl de Persoon selfs die het bewint daer van gehadt heeft van die opinie is. Ick was mede hier door geprevenieert en hadde selfs niet veel lust om te ondersoecken al 't geene in 't nemen van dese 2^de proef gepasseert was. Doch siende evenwel dat het noodigh was soo tot UEd. Gr. Achtb.^re als mijn eyghen satisfactie, soo hebbe nae het mondelingh raport gehoort te hebben van Mr. de Graef, voorts sijn Journael, op

1) La Lettre N^o 2773.

[p. 424]

den 19 Nov.²⁾ mij toegesonden, met aendacht geexamineert. 'T welck beyde mij geheel andere gedachten ontrent het succes deser proeve gegeven heeft. Alsoo bevonden hebbe dat daer het effect der horologien bij onvermijdelijcke toevallen os misverstandt niet en is beter geworden, of door misrekeningh verkeert verstaen, sij seer wel en precijs de Lengdemetingh hebben volbracht: Te weten op de uyt reyse van het Eylandt S.^t Jago af tot aen de Caep de B. Esp.^ce daer de horologien alleen hebben konnen dienen: accorderende perfect met de nieuwste Caerten en Globen die de Lengde tusschen dese twee plaetsen stellen van ontrent 48 graden. Het welck ick dan klaerlijck uijt de observatien van de Graef, die hij seer wel en sorghvuldigh heeft waergenomen, bewesen hebbe, naer dat eenighe cijfferfauten, en een notoire misrekeningh³⁾ daer ontrent hebbe gecorrigeert. Doch om UEd. Gr. Achtb. te minder moeyte te geven, soo heb ick dit bewijs, als mede de redenen hoe door een abuys in 't ophangen der Horologien op de Weerreijs, haer gangh soo valsch en irrugulier geweest is, in handen van de Heer Professor de Volder gestelt, beneffens de Journalen van de Graef en mijn gepointeert Caertjen van Africa: hem versoeckende alles sonder preventie nae te sien, ende dan aen UEd. Groot Achtb. gemelte schriften en Caerte te samen met sijn gevoelen en advis te laeten toekomen. Waer uijt ick vertrouw dat blijcken sal het geene ick tot hier toe geseght hebbe waer te sijn. Ick en twijffel dan oock niet of men soude dese inventie verder konnen perfectioneren met beter en solider horologien van dese soort te maecken en voorts te besorghen 't geen ick in mijn Rapport aengaende de reijs van 't jaer 1687 aengewesen hebbe⁴⁾. Doch ick en sal nu niet aenhouden bij UEd. Gr. Achtb. dat sulx moghe bij der handt genomen werden, ofte dese horologien verder geemploieert, dewijl ick iets geheel anders en ongelijck beters bij dese occasie uytgevonden en tegenwoordigh onder hande hebbe, waer door al 't geene eenighe difficulteyt geeft in 't gebruijck deser inventie, t'eenemael werdt weghgenomen. Waer van 't sijner tijd naerder openingh aen UEd. Gr. Achtb. hoopende te doen, sal blijven

Ootmoedige dienaer⁵⁾

2) Avec la Lettre N^o. 2774.

3) Voir la Lettre N^o. 2786.

4) La pièce N^o. 2519.

5) A la fin de la minute on rencontre la note suivante de la main de Huygens:
T'Amsterdam synde offereeren aen de Heeren Bewinthebbers dat ick aen de Hr. Hudde mijn nieuwe Inventie sal bekent maecken sub fide silentij, en indien hij oordeelt die van apparent succes te sijn en ongelijck beter als de horologien met Pendula, dat sij dan ordonneren sullen om 't geen noodigh is te doen maecken en in 't werck stellen. Doch dat gemelt Heer die apparentie niet siende, dat dan daer niet in gedaen werde, en alleen mijn Inventie gesecreteert blijve. Voorts soo vraegh ick wat premie van de Ed. Compagnie te verwachten hebbe. Item wanneer ick geoordeelt sal werden die verdient te hebben. Of het niet genoegh is dat men de proef op een reys nae Spanje neme, en dat geleerde luyden daer toe gestelt oordeelen de inventie op seeckere grondt te steunen. want de reijsen nae Indien af te wachten voor mijn jaeren te langh uytstel vereyscht.
Consultez, au sujet de la nouvelle invention de Huygens, dont il est question ici, la fin de l'article de Huygens: ‘De Problemate Bernoulliano’ (Acta Lips. 1693, p. 495), que nous reproduisons comme Appendice à sa lettre à Leibniz du 17 septembre 1693, ainsi que la note explicative que nous y avons ajoutée.