Oeuvres complètes. Tome VII. Correspondance 1670-1675

N^o 1828.
J. Hudde à Christiaan Huygens.
22 mai 1671.

La lettre se trouve à Leiden, Epistolae Huddenii.

Mijn Heer

'K heb ter regter tijd de Copyen van 't verbaal¹⁾ en 't advijs²⁾ nevens uEds. aangenaamen, en 11 ducatons met nog twe copijen van Caartjens, ontfangen.

1) Voir la pièce N^o. 1829

2) Voir la pièce N^o. 1830.

[p. 59]

Vergeeft me dat ik niet eerder heb geantwoort. 'k ben een poos van huijs en zonderling belet, en nu eenige daagen gantsch niet wel maar bij nagt en dag van koortsen gequelt geweest. Voor eerst dan heb ik uEZg.^L te bedanken voor de aangenoomen moeijte, als mede voor 't copiëren van die 2 Caartjens, 't geen ik uEd. niet gevergt zou hebben, maar was mijn meening en versoek het door een ander te willen laten doen. Ik ben beschaamt dat uEd. zo veel moeijte voor mij doet, en niet min verlegen met die 10 gesondene ducatons; inderdaad ten behoort zo niet, zal uEd. de moeijte op zig hebben geladen en de schade noch voor zijn rekening nemen, ik beken zo ik hier in toestond dat ik mij zelfs van geen onredelijkheid zou konnen verschoonen en derhalven verzoek ik zeer vriendelijk (want tusschen ons God lof en komt 'et immers op 10 Ducatons niet aan) dat uEd. mij van mijn resterende portie als die ontfangen zal mogen zijn, zoveel minder gelieve te zenden. Uw antwoord aan den Raatpensionaris bevalt mij wonderlijk wel³⁾: maar wie hem daar van iets gezeijt mag hebben, weet ik niet. 't naast dat ik gissen kan, zo moet hij 't hebben uijt de mond van d'Heer van Beuningen met wien ik, lang voor onse reijs, gelijk ik uEd. ook geseijt heb, aangaande het bedammen van de IJsel eens gesproken heb, om te weten of die aangelegen provincie dat buijten kennisse van d'andere wel zouden konnen en vermogen te doen.

Ik heb aan de Secretaris Nieustat Copij van 't verbaal gezonden zonder de Caarten, maar heb nog geen antwoord. of ik hem van 't abuys van de opgegeven maat onderregt heb, weet ik niet wel. 't eerst dat ik weder occasie vind om aan hem te schrijven of bij hem te wezen, hoop ik hem daar van te onderregten. Eindigende zal ik blijven

Mijn Heer

UEds. dienstwilligen dienaar

J. Hudde.

met zeer grooten haast den 22 may 1671. Amst.

ik vind uijt het leven van verscheijde menschen op wiens lijf alhier te Amsterdam lijfrenten zijn verkoft inde jaren 1687⁴⁾, 88, 89 &c. een geheel andere ordre als die Engelsman⁵⁾ ons heeft opgegeven. Wanneer ik volkomen klaar zal zijn, zal ze uEd. communiceren. Wenschte ook wel te weten wat nieuwe concepten de Raatpensionaris dienaangaande⁶⁾ hadde, zo ze communicabel zijn.

Mijn Heer

Mijn Heer Christiaan Huygens van Zuilichem

pt.

in 's Gravenhage.

3) Nous ne connaissons pas cette réplique.

4) Lisez: 1587.

5) John Graunt, dans l'ouvrage cité dans la Lettre N^o. 997, note 7. Consultez la pièce N. 1772.

6) Dans la séance des Etats de Hollande et West-Friesland, du 30 juillet 1671, le Pensionnaire du Conseil, Johan de Witt, a présenté aux Etats son mémoire intitulé: Waerdye van Lijfrenten naer proportie van Losrenten (valeurs de rentes viagères en proportion de rentes perpétuelles) contenant les principes du calcul de cette proportion, avec un exemple détaillé. C'était en ce temps un sujet de haute importance pour les affaires publiques, parce que l'Etat, au lieu d'émettre des emprunts contre intérêt fixe, se procurait l'argent nécessaire en vendant des rentes viagères. Le mémoire a été publié en entier dans le Recueil cité dans la Lettre N^o. 1829. note 1. Il y est accompagné d'une déclaration, signée par Hudde, certisiant l'exactitude des déductions mathématiques de ce traité, qui contient encore l'attestation de T. Bellechiere et Jacob Lense, teneurs de livres de Mrs. les Etats, constatant que tous les calculs numériques ont été contrôlés par eux en double. Quelques tirés à part ont été distribués parmi les membres des Etats. La couverture de ces brochures portait le titre:
‘Waerdye van Lijfrenten, Naer proportie van Los-renten. In 's Gravenhage, By Jacobus Scheltus, Ordinaris Drucker van de Edele Groot Mog. Heeren Staten van Hollandt en West-Vrieslandt, woonende op het Binnen-hof, anno 1671. in-f^o.
Sous cette forme, l'ouvrage est devenu excessivement rare. Montucla le considérait comme perdu.
Notre regretté collègue D. Bierens de Haan, ayant retrouvé chez M.J.F.L. Coenen van 's Gravesloot un exemplaire de la brochure, l'a fait réimprimer, ensemble avec un autre écrit daté de 1599 et traitant du calcul de rentes composées. Cette réimpression a paru à l'occasion du centenaire de la Société mathématique d'Amsterdam, sous le titre:
Feest-gave van het Wiskundig Genootschap te Amsterdam, onder de zinspreuk: Een onvermoeide arbeid komt alles te boven, ter gelegenheid van de viering van zijn honderdjarig bestaan. Haarlem, Joh. Enschedé en Zonen, 1879. in-f^o.