Oeuvres complètes. Tome III. Correspondance 1660-1661

[p. 194]

N^o 816.
Christiaan Huygens à [C. Dati].
[28 novembre 1660.]

La lettre et la copie se trouvent à Leiden, coll. Huygens.

Vir Illustris Eruditissimeque

Quas antehac ad Serenissimum Principem Leopoldum literas¹⁾ Haga Comitis dedi Vir Clarissimus mihique amicissimus Nicolaus Heinsius suis inclusas tibi commendavit, quem quidem saepius rogavi ut tum salutem tibi meo nomine adscriberet, tum et gratiarum actione pro me defungeretur, quas tibi summas de bere me intelligebam, ut qui toties mearum literarum Principi offerendarum curam subijsses; toties de rebus ijs quas mea scire intererat per eundem Heinsium certiorem fecisses. Nunc vero absque internuncio ipse te importunus licet adire compellor, ne per ambages sed recta hinc ad Serenissimum Principem literae meae perveniant, quas hisce conjunctas²⁾ mitto. Exposui in ijs Celsitudini Suae qua de causa non citius rescripserim, tardè nimirum redditas mihi in hac urbe ipsius literas fuisse, deinde et dies aliquot praeterfluere me sivisse, invitum, sed cogente vi morbi quo vixdum huc adveniens correptus fui. De caetero plurimum tibi obstrictus sum Vir Eximie, quod ingeniosissimas Diatribas Dominorum Borelli³⁾ et Magalotti⁴⁾ ab auctoribus suis extorscris, quo mecum eas communicares. Illa vero ab omnibus publicè conspici merentur, quippe doctrinae atque elegantiae singularis, idque ut siat, in primis mea quoque referre existimo, ut nempe appareat viros subtilissimos de veritate hypotheseos meae circa ♄ in tantum jam nunc persuasos esse, ut operae praetium ducant de generatione ac materia annuli studiose inquirere, quod profecto ego in libello meo facere ausus non fui, non intellectis adhuc doctorum de verisimilitudine systematis mei sententijs. Quod si vero nunc idem illud de annulo Saturni examen aggrediar, non puto equidem melius quid invenire me posse ijs quae a Viris Clarissimis allata sunt, sed occurrent fortasse rationes aliquae, quae dubias reddant illorum opiniones; et in his quidem praecipua haec mihi videtur, quod sive ex vaporibus non concretis constare annulus Saturnius dicatur ut Borellius disputat, sive gelu duratis ut Magalotus aegrè intelligi possit cur tantum ex minimae latitudinis circulo Saturnus vapores exhalet, curve in altum jam sublati non latius aliquanto se diffundant sed annulo tenuissimo omnes contineri perseverent. Nam hunc tenuiorem etiam multo quam ego Academia Vestra statuit. Borellus quidem aliam quoque genesin annuli proponit, quasi ex sphaera vaporum pellucida ♄ ambiente, media regio tenui tractu

1) Voir les Lettres N^os. 769 et 783.

2) Voir l'Appendice N^o. 817.

3) Voir l'Appendice N^o. 797.

4) Voir l'Appendice N^o. 798.

[p. 195]

opaca evaserit, subeunte eam certo halituum genere. Sed profecto non ignorat ipse quam audax licet ingeniosa ea sit conjectura. Idemque de congelatione illa Nobilis Magalotti mihi videtur, cui interim egregij experimenti historiam debeo de rarefactione aquae glaciatae. Mihi itaque nihil adhuc verisimilius videtur quam solidum atque opacum esse annulum Saturnium. qua materia vero constet et an aliquando et quo modo formam illam quam habet, nactus fuerit, de eo nihil quod exponere operae pretium sit adhuc in mentem venit. Scriptis porro istis ita usus sum, ut in literis ad Heinsium nostrum edixisti, etsi ut dixi desiderarem summopere, et de illo quidem praecipuè quod Academiae nomine Serenissimo Principi oblatum est, ut in lucem emittantur. Praeter haec aliam exercitationem quam tuae literae pollicentur avidè expecto, ac perhonorificum mihi duco sublimibus vestratium ingenijs scribendi materiam suppeditasse. Quid autem bonus Eustachius cum Fabrio rerum gerunt? de quibus nuper quidam ex amicis mihi scripsit systema suum duobus imo quaternis globulis eos adauxisse, et ad imitationem vestrorum Academicorum factitium Saturnum qui phaenomena utcunque referat ostentare. Si quid ultra inaudivisti, rogo te vir doctissime ut me facias certiorem megue credas

Tui obseruantissimum Chr. Hugenium de Zulichem.