Oeuvres complètes. Tome I. Correspondance 1638-1656

[p. 481]

N^o 326.
[J. Wallis à Christiaan Huygens.]
Appendice au No. 325.

La lettre se trouve à Leiden, coll. Huygens.

Addendum.

Literas obsignaturus unum aut alterum habeo quod addam. Primum est, quod Dominus Wren (qui Oxoniae ut plurimum moratur, nisi quod statis temporibus Londinum avocetur) quae ab ipso expectaveram cum his mittenda nondum conscripsit, sed spondet se brevi id facturum. Alterum est de literarum mearum 29 Maij 1656¹⁾ ad te scriptarum quae jam suspicor jacturâ, quam et admodum doleo: varia siquidem ibidem inerant quae te tamdiu ignorasse nollem. Nempe (inter alia) exposueram ibidem quid sibi vellent voces illae [quasi lunando vehitur:²⁾] (sed hoc exiguum est:) Deinde et te securum esse jusseram de observatis nostris, ut quae tibi non essent nocitura, quin tutò possis quam de observato Saturni comite merueris gloriam consequi; (quod feceram, ne anagrammatis nostri expositio te turbet; et quidem eo potissimum nomine illarum jacturam doleo, quod diutius forsan te inde solicitum tenuerim quam vellem: putaveram enim me post unum vel ad summum duos menses te isto metu liberasse.) Monebam etiam eisdem literis de Saturni Fasciâ quam jam ante observaverat Dominus Ball³⁾, et sciscitabar num tu eandem conspexeras; (cui quidem me nihil hactenus responsi accepisse mirabar.) Rogabam item Domini Pauli Nelij nomine, ut digneris nobis indicare mensuras vitrorum Tubi tui; quot scilicet, et qualia, num convexa fuerint omnia an et concava, cujus item sphaerae portiones, et in quâ distantia constituta; ut de vestris suisque rectius instituatur comparatio: (sed neque de hoc quicquam respondisti.) Adjunxeram etiam de Saturni phasibus hic conspectis nonnihil: atque insuper summam eorum quae de ipsius verâ figurâ et motu conceperamus. Dixeram utique id nos maxime solicitos tenuisse in Saturni figura et motibus determinandis; quatenus, scilicet, aliorum observatis fidendum. Conceperamus utique duas Saturni formas; Alteram simplicem, et uno motu contentam; quae et potior videtur, sed quam si admittamus non paucas ab alijs traditas observationes rejiciendas esse, saltem emendandas, vidimus: quod itaque non temere faciendum putavimus nec nisi postquam sequen-

1) Nous ne possédons pas cette lettre.

2) Ce sont des mots de l'anagramme de Wallis. Voir la Lettre N^o. 277.

3) William Ball, né en 1627, mourut en octobre 1690 à Mamhead (Devonshire). Il était le premier né des 17 enfants de Sir Peter Ball et de Anne Cook; il fréquentait les réunions de Gresham College et fut le premier trésorier de la Royal Society. Ball s'est beaucoup occupé de Saturne.

[p. 482]

tium observationum fides id fecerit necessarium: Alteram, quae phaenomenis etiam ab alijs traditis (ut plurimum) responderet, sed quae formam Saturni satis deformem redderet (et quam in plano haud ita facile est exhibere,) quae et geminum motum, nempe super conjugatos axes poscere videbatur; si scilicet omnium observatis integram habendam esse fidem censendum sit. Sin eorum nonnulla liceat rejicere vel emendare, (quod magis magisque indies videtur necessarium,) simplicior illa forma et motus simplex videtur satisfacere. Erat autem ea hujusmodi; ut nempe Sphaerico Saturni corpori adhaereant duae ansulae planae, (eâ fere forma, qua, saltem apud nos, nonnullae serae pensiles conspiciantur, si essent utrinque ansulae,) nempe sic ; moveatur autem circa longiorem axem; unde oritur ansularum apertio et clausio. Atque huic quidem hypothesi admodum favere videramus, per aliquot annos, ansulas, pridem apertas, sensim coeuntes, donec ad porrecta utrinque brachia deventum est, (cui et jam respondet contraria dilatatio,) et quidem obverso oculis nostris ansularum tantum margine, poterit ille tantillae crassitudinis esse ut dispareat, solumque sphaericum Saturni corpus videatur. In hoc saltem defecit nostra observatio, quod non notavimus transitum de forma porrectis brachijs conspicua in formam rotundam; num saltem extenuando et tandem disparendo eveniat, an abbreviando factum sit; quod tu forsan ex observatis tuis supplere poteris. Si prius illud fuerit, sufficiet motus simplex circa longiorem axem (Sed emendandae tunc erant non paucae observationes:) Sin alterum, etiam concedendus videbitur motus circa axem alterum. Semiperiodus autem, quatuordecim forsan vel ad summum quindecim annorum erit: sed intra septem aut octo annos formarum omnium varietates occurrent: quod tempus expectandum putavimus priusquam certum aliquid statuendum sit. Quam autem haec hypothesi tuae conveniant (si saltem illam adhuc aperiendam putaveris) lubens audirem; neque enim hactenus de aenigmatis tui expositione quicquam audivimus. Iterum Vale.