Oeuvres complètes. Tome I. Correspondance 1638-1656

N^o 307.
Christiaan Huygens à Fr. van Schooten.
28 juin 1656.

La lettre, la minute et la copie se trouvent à Leiden, coll. Huygens.
Fr. van Schooten y répondit par le No. 313.

Sommaire:
De hyperbolicis quis autor. de motu. refutatio.

Clarissimo viro Domino Fr. Schotenio Chr. Hugenius S.D.

Libros Wallisij quos ad me miserat cum diu miratus essem ubinam delitescerent tandem forte fortuna reperi apud Bibliopolam Anglum¹⁾, qui non mihi sed Patri meo missos credens in reditum²⁾ ipsius illos asservabat. Bina igitur tradidit exemplaria, quorum cum alterum tibi ab autore destinatum sit, mittendum putavi, etsi jam pridem te emisse librum istum significasti. Quid tibi videatur, scire velim; nam meam sententiam exponere etiamnum praematurum est, vix enim obiter quae ad novam quadraturam pertinent pervolvi. Multum tamen profecisse eum non opinor neque

1) Samuel Broun, qui en 1647 s'était établi à la Haye, près de l'Eglise Anglaise, et qui, plus tard, demeura dans l'Achterom.

2) Constantyn Huygens était rentré le 27 juin d'un voyage en Belgique.

[p. 441]

id admodum mihi placet, aut magnum geometram sapit quod in demonstrando inductione utitur.

Epistolam à Stevinio³⁾ quod mecum communicandam duxeris, gratissimum fecisti. Miratus sum illud de immenso praetio telescopiorum, nimirum mille florenis Romae venire quae ne hoc quidem praestent quod nostra pedum 12, quibus Saturni lunam primum conspeximus. At haec ipsa, prae illis quae postea construxi 24 pedum longitudine, vilia censeri possunt. Quibus si lunam aut reliquos Planetas inspicias, non amplius dubites eximium esse usum sphaericarum lentium, quod ille ignotus autor sibi demonstrandum sumpsit, accurato certè ratiocinio. At ego experientia rectius quam numeris sententiam ipsius firmari crediderim, quia non satis constat quid pro puncto mechanico in dioptricis sit habendum, nisi oculos consulamus. Vidi in eadem epistola quae propius ad me spectant, apparari nimirum refutationem exetaseos meae in Cyclometriam Vincentianam. Quod sanè et Pater meus Bruxellis agens intellexisse se scribit; adeo ut librum Ainscomij⁴⁾ nunc indies expectem. Cum verò eruditorum suffragijs pridem mihi parta sit victoria non existimo opus fore ut denuo respondeam. Quod ultimis literis⁵⁾ rursus dissuades de edendis motus regulis quae Cartesio adversentur, non possum non in bonam partem interpretari, cum et illius et mea causa id abs te fieri animadvertam. Sed alij viri egregij quibus Cartesianae non satisfaciunt regulae nostras summopere expetunt, meque contra hortantur ut illas aliquando producam. atque ego de veritate earum plane certus sum. Igitur Cartesij potior apud me causa esset quam vel veritatis vel utilitatis publicae vel meimet ipsius, si illius respectu propria inventa supprimere in animum inducerem. Credo te vereri, ne malevolis, qui tantopere nunc ipsum oppugnant, ansam praebeam, quo possint reliqua ipsius placita in suspicionem adducere. Sed ne metue; datâ enim operâ istis occurram, moneboque in antecessum super hisce motus legibus minimè fundata esse caetera physicae Cartesianae dogmata. Quamobrem ne dehortare amplius, neve libertatem impedire tenta in rerum causas et veritatem inquirentibus. Ipse Cartesius sibi semper eam permisit, neque alijs, si viveret ademptam vellet: Imo id unicè desiderare solebat ut scripta sua ad examen revocarentur. Vale Vir Amicissime.

Hagae Com. 28 Jun. 1656.

Aen Mijn Heer Myn Heer Fr. van Schooten Professor der Mathematycken in de Universiteyt

Tot Leijden.

Inde Heeresteegh.

3) Hendrik Stevin, Seigneur de Alphen, Schrevelsrecht, etc., fils de Simon Stevin de Bruges, naquit en 1614. Il publia des oeuvres posthumes de son père.

4) Voir la Lettre N^o. 145.

5) Voir la Lettre N^o. 286.