Latijnse gedichten 1607-1620

[p. 352]

127 ±14 07 1620 Ged., dl. 1 p. 186

Toelichting

Huygens vertrok op 25 april 1620 naar Venetië in het gevolg van François van Aerssen (Huygens, ‘Journaal van zijne reis naar Venetië’, p. 64). Het verblijf aldaar duurde tot 5 juli (a.w., p. 132-133). Huygens heeft geen zuidelijker delen van Italië bezocht en is niet in Rome geweest, zoals zijn gedicht enigszins suggereert. Huygens heeft ‘Italia decolor’ op 13 augustus 1620, enkele dagen na thuiskomst, aan Daniël Heinsius gestuurd (Br., dl. 1 nr. 89). Waarschijnlijk hebben ook Cesare Calandrini en De Dominis het gelezen (Br., dl. 1 nr. 91; over hen zie nr. 120, comm. bij vs. 24).

Een negatief oordeel over Italië, zoals verwoord in dit gedicht, was niet ongebruikelijk (Frank-van Westrienen, De Groote Tour, p. 177; zie ook Marnix, De opvoeding van de jeugd, p. 59). Mogelijk is Huygens' gedicht beïnvloed door Franse anti-Rome poëzie uit de 16e eeuw (zie MacPhail, The voyage, hst. 3).

Metrum

Elegisch distichon.

Datering

Het gezantschap arriveerde op de terugweg op 13 juli 1620 in Chiavenna, vanwaar het op 15 juli vertrok. ‘Le 14^e Monsieur l'Ambassadeur trouva bon de reposer à Chiavenna’ (Huygens, ‘Journaal van zijne reis naar Venetië’, p. 138-139).

Overlevering

Hk	K.A. XLIIIa-1, 1620/4r-4v = basistekst;
O	Otia, boek 1 p. 21;
M	Momenta desultoria, p. 299.
	De opmerking onder het gedicht (Ignoscite viri - referre parum) heeft Worp abusievelijk als een zelfstandige tekst opgevat met als titel Ex Italia redux (Ged., dl. 1 p. 188).

Commentaar

5	non deterioris: weerlegging van de opvatting dat de Hollanders een aantal slechte eigenschappen zouden hebben die samenhangen met de koude, vochtige luchtstreek waarin zij wonen (zie Meijer Drees, ‘Holland en de Hollanders in de zeventiende-eeuwse beeldvorming’).
6	socia ... fide: zie comm. bij nr. 128 vss. 1-2.
12	bedoeling onduidelijk.
13	monstrosum ... culmen: de Splügen; zie Huygens, ‘Journaal van zijne reis naar Venetië’, p. 98-101 en De vita propria 1,601-635 (vgl. Frank-van Westrienen, De Groote Tour, p. 115-116).
25-26	vgl. Ps. 51:19.
29-32	vgl. de geschiedenis van de Medici, zoals beschreven door bijvoorbeeld Hooft in zijn Rampzaeligheden der Verheffinge van den Hujze Medicis.

[p. 353]

31	sicas: omwille van het metrum in de ‘Errata’ bij de Otia gewijzigd in sudes.
41-42	zie aant. bij nr. 119 vss. 11-12, 53-54.
44	Roma - Roma: vgl. MacPhail, The voyage, p. 28, 47, 123.
47	insanae novitatis amorem: de hang naar zuidelijke elegantie, die niet strookt met de traditionele deugden van de Hollanders (vgl. Frank-van Westrienen, a.w., hst. vi).
	Raetis: bewoners van Graubünden.
	viri magni, pii atque eruditi: zij die het geschetste negatieve beeld van Italië weerspreken, zoals Paolo Sarpi, met wie Huygens graag in Venetië kennis had gemaakt (Huygens, ‘Journaal van zijne reis naar Venetië’, p. 130; De vita propria 1,755-764).
	cuius: antecedent is het subject van perstrinxi (‘ik’).