Latijnse gedichten 1607-1620

119 31 03 1618 Ged., dl. 1 p. 114

Toelichting

Op 15 maart 1618 vertrok Huygens naar Zierikzee, waar hij verbleef bij ‘Hubert’ (Dagb., p. 9; vgl. het adjectief ‘Hubertinus’ dat Huygens gebruikt met betrekking tot zijn gastheer in Br., dl. 1 nr. 43). Worp acht het waarschijnlijk dat dit Antonie de Hubert was, die zich na zijn studie rechten in Leiden in zijn geboorteplaats Zierikzee vestigde (Br., dl. 1 p. 18 n. 1; vgl. Meertens, Letterkundig leven in Zeeland, p. 219 en 371-372 n. 10; over De Hubert zie ook Zwaan, Uit de geschiedenis der Nederlandsche spraakkunst, p. 1-13).

Blijkens Huygens' brieven uit Zierikzee (Br., dl. 1 nrs. 40-43) was het verblijf bedoeld als een soort stage. De precieze datum van zijn terugkeer is niet bekend. Zijn laatste brief uit Zierikzee die bewaard is, dateert van 11 april. Op 25 mei was hij in ieder geval weer in Den Haag blijkens het onderschrift van het volgende gedicht. Op 7 juni zou hij naar Engeland vertrekken (zie toel. bij nr. 120).

Metrum

Elegisch distichon.

Datering

31 maart 1618.

Overlevering

H Hk	K.A. XLIIIa-1, 1618/1r-2r; H = basistekst;
O	Otia, boek 1 p. 12-14;
M	Momenta desultoria, p. 292-293.

[p. 342]

1, 10, 59	Circaei, Circaeos: Zierikzee vertoont gelijkenis in klank met Circe, de naam van de tovenares die de makkers van Odysseus in zwijnen veranderde. De aangesproken jongelingen lijken eveneens betoverd, omdat ze volledig in de ban van hun geliefde zijn. Op Huygens heeft die betovering geen vat, evenmin als die van Circe op Odysseus.
1	Cyprinis: bedoeld moet zijn ‘Cyprisch’, d.w.z. verbonden met Venus.
5	Paphiae ... deae: Venus; Paphos op Cyprus was bekend om een heiligdom dat aan haar gewijd was.
9	Mattiacas: Zeeuws; vgl. bijv. Grotius, The poetry, p. 767 (register): ‘Mattiaci, inhabitants of Zealand’.
11-12	Impune - sumus: vgl. Erasmus, Adagia, nr. 3535: ‘Auris Batava’, waar als kenmerk van de Hollanders wordt genoemd ‘ingenium simplex et ab insidiis omnique fuco alienum’; zie asd 11,8, p. 40 en de noot hierbij op p. 41, met onder meer het volgende citaat uit een brief van Erasmus: ‘Hollandus est: mentiri si vellet, non posset’ (Allen nr. 2799). - Vgl. nr. 127 vs. 42, waar sprake is van ‘candor’ als eigenschap van de oude Bataven.
13	Non Helenam - vestram: de Trojaanse koningszoon Paris schaakte zijn gastvrouw Helena, echtgenote van Menelaus, de koning van Sparta.
17	zie aant. bij nr. 116 vss. 74-76.
18	ut cadat - meos: zie aant. bij nr. 111 vs. 46.
18	[?Levina]: meisjesnaam, in de kopij en drukken vervangen door het anagram Venila.
23	habet sua quemque caligo: Verg. Ecl. 2,65: ... trahit sua quemque voluptas.
33-34	quid non - corda: Verg. Aen. 3,56: ... quid non mortalia pectora cogis.
43	Hesperidum ... populi: de volkeren in het westen. De tuin waar Hercules de gouden appels, bewaakt door de Hesperiden, moest halen bevond zich in het westen.
43	Phoebo subiecta recenti: Pers. 5,54: ... sub sole recenti.
46	perdita: zie aant. bij nr. 127 vs. 44.
48	et modo - manu: Maria de Medici werd in 1617 buiten spel gezet.
50	colosseo ... ponte: London Bridge.
53-54	de Bataven lieten zich door de Romeinen niet van hun vrijheid beroven; ze werden bondgenoten van Rome. Zie Schöffer, ‘The Batavian myth’.
61	cippo date crura beato: Du Cange s.v. cippus: instrumentum quo reorum pedes constringuntur, quasi capiens pedes. Voor de toepassing van de uitdrukking ‘een blok aan het been hebben’ in verband met het huwelijk zie wnt 11,2 kol. 2905; Stoett, Nederlandsche spreekwoorden^5, dl. 1 p. 101 nr. 261; Wander, Deutsches Sprichwörter-Lexikon, dl. 1 kol. 407.
62	non facit - pedem: Erasmus, Adagia, nr. 1818: ‘Ad pedem’, met als toelichting: ‘Quod appositum et vehementer accomodatum, id περὶ πόδα dicebatur, sumpta metaphora a calciamentis probe ad pedis mensuram quadrantibus.’ Erasmus laat hierop een apophthegma volgen waarin iemand zijn vrouw vergelijkt met een knellende schoen, omdat ze niet bij hem past.
62	Batavum: deze heeft zijn vrijheid te lief (zie aant. bij vss. 53-54).