Latijnse gedichten 1607-1620

96 ←04 09 1613 Ged., dl. 1 p. 49

Toelichting

Jean-Louis of Giovan Luigi Calandrini, aan wie deze brief in dichtvorm is gericht, werd geboren in 1585 in Frankfurt. Hij stamt uit een Italiaanse familie die heeft moeten uitwijken omdat ze voor het protestants geloofkoos (Bachrach, Sir Constantine Huygens, p. 61; Luzzati Laganà, ‘Giovanni Calan-drini’, p. 453). De vader van deze Jean-Louis komt voor in Huygens' jeugdautobiografie als gastheer van de muzikale bijeenkomsten onder leiding van Jan Pieterszoon Sweelinck. Het was op een van die bijeenkomsten dat de toen zes- of zevenjarige Constantijn onder het musiceren de draad kwijt raakte en daarna niet meer verder wilde spelen (Mijn jeugd, p. 25-26). Muzikale belangstelling had ook de zoon, Jean-Louis. Dit blijkt uit de woorden waarmee Sweelinck eind 1611 een van zijn werken aan hem opdraagt, en eigenlijk ook al uit het feit dat hij het werk opgedragen krijgt (Dekker, ‘J. Pzn. Sweelinck en zijn Collegium Musicum’, p. 291).

Tot 1612 was Jean-Louis Calandrini een geregelde gast van de familie Huygens (Br., dl. 2 nr. 2227). Daarna vestigt hij zich als zakenman in Genève, waar hij groot aanzien verwerft. Luzzati Laganà typeert hem als een veelzijdig man, die contact hield met de geletterde wereld, in welk verband ook Huygens wordt genoemd (‘Giovanni Calandrini’, p. 454). Hij was elf jaar ouder dan Constantijn, die een leeftijdgenoot was van een broer van Jean-Louis, Cesare. Met deze laatste heeft Huygens eveneens contact gehad (Br., passim).

Jean-Louis Calandrini brengt het gedicht in later jaren verschillende malen ter sprake in zijn correspondentie met Huygens. Deze brieven, waarnaar ook

[p. 307]

Worp verwijst, bevinden zich in de u.b. te Leiden (sign. hug 37/J.L. Calandrini, nrs. 1-14). Zie hierover Ter Meer, ‘De vriendschap tussen Huygens en Jean-Louis Calandrini’.

Metrum

Dactylische hexameter.

Datering

Blijkens het onderschrift tussen 1 januari en 4 september 1613. In de vergelijking uit vss. 15-18 heeft de winter sneeuwvlokken uitgestort (fudit) en zal de herfst druiven voortbrengen (dabit). Het gedicht zal in de lente of zomer zijn geschreven.

Overlevering

h	u.b. Leiden sign. hug 37/J.L. Calandrini nr. 16.
	Over de lotgevallen van Huygens' autograaf, die niet is overgeleverd, en over de mogelijke herkomst van de apograaf, zie Ter Meer, a.w., p. 128-131.

Commentaar

3	optatam - metam: Hor. Ars 412: qui studet optatam cursu contingere metam.
11-14	Uiting van bescheidenheid; dat Huygens in vss. 7b-10 niet een bezwaar heeft verzonnen en het stilzwijgen in het verleden terecht was, blijkt uit de geringe kwaliteit van het gedicht dat hij nu aan Calandrini stuurt.
12	nodum in levi ... scirpo: Erasmus, Adagia, nr. 1376: ‘Nodum in scirpo quaeris’.
15-19	Janus Secundus, Epist. 2,1,14-20:

Ver blandum auricomis flores quot gignit in hortis,
Quot profert aestas Cereales torrida spicas,
Quot modo produxit tumidos in vite racemos
Autumnus genitor, quot dulcia poma, quot idem
Decussit flavas ventosus ab arbore frondes,
Quot modo fundet hiems niveos cum grandine floccos;
Tot tibi sint, pluresque dato pro munere grates.

15	immixta grandine: Verg. Aen. 4,120: ... nigrantem commixta grandine nimbum; 4,161: ... commixta grandine nimbus.
16, 19	quot - frondes ... tot - salutes: Janus Secundus, Epist. 2,3,5 en 8: Accipe Maclinia missas tot ab urbe salutes [...] Pingere quot verna solitus super arbore frondes.
17	Cerealia munera: Ov. Pont. 3,8,11: Femina pro lana Cerealia munera frangit.
20-21	dum lumine - penates: Calandrini was vaak te gast bij de familie Huygens; zie toel.
26	placido ... murmure: Stigelius, Epithalamion, in: Sabinus, Poemata 1606, p. 348 vs. 28: Et viridem placido murmure pulset [sc. rivus] humum.
28	cum compare dulci: Janus Secundus, Eleg. 2,8,1: Lectule, qui domini lentum sine compare dulci / Pondus habes ... - Calandrini was op 19 juli 1612 getrouwd met Caterina Turrettini (Luzzati Laganà, ‘Giovanni Calandrini’, p. 454).

[p. 308]

46-62	Huygens vergelijkt zichzelf met een passagier op een schip dat misschien buiten zijn kennis allerlei wederwaardigheden beleeft. Het schip verbeeldt het vaderland. Bij de stuurman ligt het voor de hand aan Maurits te denken. Vgl. nr. 92 vss. 22 en 48-49; zie ook ‘Scheeps-praet’ vss. 23-24: ‘Wat sou 't schaen of wij all sliepen, / Waeckte Schipper Mouring noch!’ (Ged., dl. 2 p. 127).
46	mediis ... Palinurus in undis: zie aant. bij nr. 92 vs. 22.
47	clavo affixus: Verg. Aen. 5,852: ... clauumque adfixus et haerens / nusquam amittebat [sc. Palinurus]...
50	somno vinoque sepultus: Verg. Aen. 2,265: invadunt urbem somno vinoque sepultam.
58	mollia securis ... otia libris: Ov. Met. 1,99-100: ... sine militis usu / mollia securae peragebant otia gentes.
70	suffusa pudore: Ov. Her. 21,111: ... confusa pudore.
72	doctas ... aures: Ov. Pont. 4,5,1: Ite, leues elegi, doctas ad consulis aures.