Latijnse gedichten 1607-1620

95 ←04 09 1613 Ged., dl. 1 p. 48

Toelichting

Een afscheidsgedicht, geschreven toen de familie Huygens in 1613 verhuisde naar de Poten (Dagb. p. 8, hs. A: ‘Primus annus in Pooten’, in de marge bij de aantekeningen over 1613). Het afscheid betreft niet het geboortehuis in de Nobelstraat (Smit, De grootmeester van woord- en snarenspel, p. 36; Strengholt, Constanter, p. 24), maar naar alle waarschijnlijkheid een huis gelegen aan de Vijverberg (Ter Meer, ‘Het geboortehuis van Constantijn Huygens’). Aangezien het een ‘hardvochtige meester’ heeft, wiens geldzucht oorzaak is van de verhuizing, mag worden aangenomen dat het een huurhuis was.

‘Constantijns afscheid van het huis [...] was vooral een afscheid aan de tuin’, aldus Smit (a.w., l.c.). Een idyllische sfeer wordt opgeroepen door de vermelding van Phyllis en Amaryllis (vs. 8), de dryaden (vs. 9) en het Tempe-dal (vs. 10).

Metrum

Hendecasyllabus.

Datering

De ondertekening bevat het jaartal 1613. De leeftijd is nu niet meer leesbaar, maar was dat mogelijk nog wel toen de handschriften werden geordend. In dat geval heeft er 16 gestaan, wat een datering vóór 4 september 1613 impliceert. Dit zou in overeenstemming zijn met de mededeling dat appels, peren en pruimen nog niet rijp zijn (vss. 22-23).

Overlevering

H	K.A. XLIIIa-1, 1613/7r.

[p. 306]

Commentaar

1, 35	cara: het laatste woord van het gedicht spelt Huygens zonder h terwijl hij de beide andere keren chara schrijft. Misschien wilde hij op deze wijze het betekenisverschil markeren.
2	scena: blijkens de context iets waarover klimplanten kunnen groeien zodat een schaduwrijke plaats ontstaat. Vgl. Spanoghe dl. 3 p. 61 s.v. scena: ‘hutte; lommer-huisken; prieel’.
4	lupulus: hop, als klimplant inderdaad mogelijk de begroeiing van een berceau of prieel. Een dergelijke toepassing van hop niet in Dodonaeus, Cruijdeboeck (Antwerpen 1554, reprint 1978, p. 435-436), wel in een hedendaags handboek: ‘Vanwege zijn dicht en sappig groen gebladerte wordt hop meestal toegepast als bescherming tegen inkijk, zon en wind’ (Karl Ludwig, Klim- en leiplanten. Ede [enz.] 1991, p. 94).
10	Thessala ... Tempe: zie comm. bij nr. 76 vs. 93.
22	mitia poma: Verg. Ecl. 1,80: ... sunt nobis mitia poma.
32	auri sacra fames: Verg. Aen. 3,56-57: ... quid non mortalia pectora cogis, / auri sacra fames!...