Latijnse gedichten 1607-1620

84 08 05 1612→ Ged., dl. 1 p. 40

Toelichting

Op 8 mei 1612 overleed Elisabeth Huygens, een van de drie jongere zusjes van Constantijn. Ze was veertien jaar oud. In minder dan een etmaal was zij ziek geworden en gestorven (Dagb., p. 8; Huygens herd., p. 86; Mijn jeugd, p. 103-104). In zijn jeugdautobiografie maakt Huygens als volgt melding van de gedichten naar aanleiding van deze gebeurtenis:

Enkele van de grafdichten die ik in verschillende talen op mijn liefste zusje geschreven had en die mijn vader bij lezing altijd in tranen deden uitbarsten, bevinden zich nog onder de papieren uit mijn jeugd. Ze [die papieren] zijn wel van weinig belang, maar toch bewaar ik ze voor mijn kinderen en het verdere nageslacht, voor het geval zij nog eens willen weten wat mijn vorderingen in de diverse studieonderdelen waren. (Mijn jeugd p. 104)

Overgeleverd zijn twee Latijnse grafdichten (nrs. 84 en 85), waarvan het tweede door Huygens in het Frans is vertaald, en een Grieks distichon met Latijnse vertaling (nr. 86).

Nrs. 84 en 85 en de passage uit de jeugdautobiografie zijn besproken door Witstein (Funeraire poëzie, p. 204-211). Voor een enigszins andere visie zie Ter

[p. 292]

Meer, ‘Huygens' eerste pennevruchten’, p. 321 en 327; id., ‘Weer een jaar voorbij’, par. 3.

Metrum

Elegisch distichon.

Datering

(Kort) na 8 mei 1612, in elk geval vóór 4 september 1612.

Overlevering

H	K.A. XLIIIa-1, 1612/1r-1v.

Commentaar

1-10	Witstein: ‘De lugale kracht van het initium is zwak en tengevolge daarvan is ook de stimulans tot attentie gering’ (Funeraire poëzie, p. 206). Men kan ook zeggen dat het openingsgedeelte op effectieve wijze 1) de voorbijganger nieuwsgierig maakt naar de overledene, over wie vervolgens vss. 11-18 handelen, en 2) de les aan het slot voorbereidt: of je nu uit een belangrijk geslacht afkomstig bent of niet (vgl. vs. 19: quisquis vir sive puella es), leer tijdens je leven te sterven.
1	faciles ... ocellos: Verg. Aen. 8,310: miratur facilisque oculos fert omnia circum.
13-14	amissam - charitem: Janus Secundus, Funera 11,2-4: Hanc Venus et Iuno flent simul, et Charites. / Matronale decus Iuno, Venus aurea formam, / Illius extinctam flent Charites charitem.
15	Parca ferox: Janus Secundus, Funera 4,9: Stamina Parca ferox fatalia rupit ...
15	invida fata: vgl. vs. 22 en Lattimore, Themes in Greek and Latin epitaphs, p. 157; Van Dam, comm. bij Stat. Silv. 2,1,120-124, over de schikgodinnen: ‘Their main characteristic in Latin funerary poetry is envy’ (p. 128).
17	primaeva ... florente iuventa: zie Schumann, dl. 4 p. 352: primaevo flore iuventus (enz.).
17	florente iuventa: zie Schumann, dl. 2 p. 303.
19	quisquis - es: zie aant. bij vss. 1-10.
22	invideat Parca maligna: zie tweede aant. bij vs. 15.
	posui: zie het onderschrift bij nr. 71 met comm.