Proza-bewerkingen van het leven van Alexander den Groote in het Middelnederlandsch

(1898)–S.S. Hoogstra– rechtenstatus

Regelnummers proza verbergen

[pagina 1]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten
Tekst I. Ga naar margenoot+ Hoe groet Alexander geboren wort ende voert regneerde. 1Na Arsanus was Darius, sijn soen, coninc van Percen endeaant.Ga naar voetnoot1. 2van Meden. Sebtabanus was doe wonende mit den coninc Phillipsaant.Ga naar voetnoot2. 3van Machedonyen ende die coninghinne, die hiet Olymphas.Ga naar voetnoot3. 4Sebtabanus, die was meester in astromonyën ende inder swarterGa naar voetnoot4. 5consten. Ende hi seide den coninc ende der coninghinnen voel 6Ga naar margenoot+ wonderlike dingen, sodat hi daer in den hove was gemint. Op 7een tijt doe toech die coninc Phillips van Machedonyen uut striden 8jegen sijn vianden. Ende hi beval Septabanus mit sijnre coninghinnen 9sijn hof te bewaren. Op een tijt doe sat Septabanus 10bider coninghinnen ende seide, so wie een kint op die nacht 11wonne, dat kint soude here van alder werelt worden. Doe dacht 12die vrouwe, dat kint waer guet gewonnen. Mer haer man was 13verre van haer. Doe seide Sebtabanus: ‘Wilgi dat kint dragen?
[pagina 2]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 14U God Amon die sel tot u comen in enen gedaent van enenaant.Ga naar voetnoot14. 15dier ende sel verwandelen in enen man, ende hi sel hieten uwes 16mans te wesen. 17Des nachts doe quam Septabanus als een draec in der coninghinnen 18camer. Ende mit sinen swarten consten so verwandelde 19hi in een mens ende sliep by haer ende hi wan een kint an 20haer. Ende die coninghinne waende, dattet haer afgod was. 21Doe si vernam, dat si kint droech, doe hadde si anxt voir 22haren man ende si claechde dat Septabanus. Doe dede hi mit 23sijnre toverien, dat den coninc docht in sinen slaep, dat sijn 24Ga naar margenoot+ afgod bi sinen wive geslapen hadde. Doe die coninc thuus quam 25uut den stride, doe scaemde haer die coninghinne. Doe seide 26die coninc: ‘Vrouwe, en scaemt u niet. Ic weet wel, vrouwe, 27dat gi kint dreecht van onsen afgod.’ Op een tijt doe die coninc 28ende die coninghinne te samen saten ende aten, doe quam 29Septabanus voir der tafelen in enen gedaent van enen draec. DoeGa naar voetnoot29. 30waren alle die dienres vervaert. Ende die draec ghinc tot der 31coninghinnen ende leide sijn hoeft in haren scoet. Doe seide 32die coninc: ‘Voirwaer, die selve draec, die sach ic op een tijt, 33doe ic striden soude.’ Op een tijt doe quam een haen endeGa naar voetnoot33. 34leide een ey in des conincs scoet. Doe werp die coninc dat ey 35ter aerden, so dattet brac. Doe quam daer uut een draec ende
[pagina 3]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 36die croep al om dat ey; ende doe hi weder voir dat gat quam, 37daer hi uut croep, doe bleef hi doot. Doe vraechde die coninc 38enen meester, die hiet Antyfon, wat dat beduden mocht. Doe 39seide die meester: ‘Die werelt is ront als een ey ende van 40uwen wive sel enen soen geboren worden, die sel enen machtich 41coninc worden ende hi sel mit groter macht alle die werelt 42omme reysen ende bedwingen; ende als hi weder comt intGa naar voetnoot42. 43lant, daer hi geboren is, so sel hi sterven.’ 44Ga naar margenoot+ Doe dat kint geboren wort, doe gesciede daer een groet 45onweder van blixem, van donre ende daer viel enen hagelsteenGa naar voetnoot45. 46also groet als keselstenen, ende die nacht wort verlicht als die 47dach. Doe die coninc dat sach, doe seide hi totter coninghinnen: 48‘Ic hadde wille, dat ic dat kint soude doden. Mer nu sie ic 49wel, dat hem die goden goedertieren sijn nu wil ict laten leven 50ende ic wilt houden voer mijn kint ende het sel hieten Alexander.’ 51Dat kint en gelijcte den coninc noch der coninghinne niet. 52Het hadde op sijn hoeft cruuft haer ende lange locken endeaant. 53sijn één oge was wit ende dat ander was swart. Ende doe dat 54kint gaen konde, doe wortet Septabanus bevolen te bewaren 5555 ende te regyeren ende te leren. 56Die coninc Darius van Percen ende van Meden, die settede een 57rechter in Syriën, die hiet Saraballe ende was een Samaritaen.Ga naar voetnoot57. 58Ende die Saraballe soude den tyns ontfangen van den lande 59daer ontrent. Ende Yadus, die biscop van Jherusalem, die hadde
[pagina 4]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 60enen brueder, die hiet Manasses; die woude bisscop te Jherusalem 61wesen ende hi nam Saraballen dochter te wive, omdat hi hem 62helpen soude. Ende omdat sijn wijf geen Joetdinne en was, 63so wort hem verboden in den dienste Gods te dienen. Doe 64toech die Manasses tot Saraballe, sinen sweer; die dede hemaant. 65maken enen tempel op den berch Garasim ende gaf den volc 66daer land ende steden in te wonen, omdat si sinen swageraant. 67onderdanich souden wesen. Ende dien tempel stont tot datten 68die van Romen braken. 69Septabanus, die hadde dat kint Alexander te bewaren ende 70te leren; ende hi leerde hem in die const astronomye. Op een tijt 71doe ghinc Septabanus mit Alexander wanderen op een avonstont 72ende hi wijsde Alexander die teyken des hemels ende seide hem 73voel wonderlics. Doe was Alexander XII jaer out. Doe seide 74Alexander tot Septabanus: ‘Meester, congi yet sien in den 75planeten of inden teykenen uwe doot ende die tijt uwes doots?’ 76Doe seide die meester: ‘Die tijt des doots en mach nyement 77weten. Mer ic weet wel, dat mi mijn kint doden sel.’ Also 78ginghen si dicke wanderen ende sagen inden teykenen des hemels. 79Ende op een tijt doe si alsoe ghingen, doe seide Septabanus: 80‘Sowie op die ure viel, die soude doot vallen ende daerof 81sterven.’ Doe Alexander dat hoerde, doe docht hi, dat hijt in 82boerten woude proven, oft oec waer soude wesen, ende hi stac 83Ga naar margenoot+ sijn meester, dat hi viel. Doe seide Septabanus: ‘o Alexander,
[pagina 5]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 84lief kint, waerom dootstu dinen vader ende dinen meester? Doe 85seide Alexander: ‘Ic en ben u kint niet.’ Doe seide Septabanus: 86‘Vraechtet uwer moeder; si sel u alle dinc wel seggen.’ Ende 87daerna doe starf die meester. Doe ghinc Alexander tot sijnre 88moeder ende vraechde haar heymelic om die dingen ende sijn 89moeder seidet hem, hoet gesciet was. Doe dat Alexander verstaenGa naar voetnoot89. 90hadde, doe hielt hijt al heymelijc ende het was hem leet, 91dat hi sinen vader ende sinen meester gedoot hadde. Ende doe 92dede hi hem eerlic begraven. 93Ende in die tijt doe warp een merry een volen in des conincs 94hof ende was seer wonderlic gedaen. Sijn voerste voeten waren 95gescepen als een hert ende het at menschenvleis. Het hadde 96scarpe tanden; het beet an sticken dat bi hem was. Doe dede 97die coninc den paerde een stal maken van yser ende hi hielt 98dat paert om der wonderlicheit willen; ende alle die veroerdelde 99luden, die men doden soude, die gaf men den paerde te eten. 100Op een tijt doe vraechde die coninc sinen afgod, wie sijn 101rijc na hem besitten soude. Doe seide die afgod: ‘Die dat 102Ga naar margenoot+ wonderlijke paert can beryden, die sel u rijc besitten.’ Op een 103tijt wort Alexander geseit van dat wonderlike paert, dat die 104luden plach te eten. Doe ginc Alexander in den stal ende nam 105dat paert by sinen manen ende spranc daerop ende retet sonder 106salen ende sonder toem; ende dat paert was hem so onderdaenGa naar voetnoot106. 107als een hont sinen meester. Ende Alexander gaf dat paert enen
[pagina 6]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 108naem ende noemdet Pucyfal. Doe Alexander XV jaar out was, 109doe was daer tot eenre steden een spul beropen. Daer quamenaant. 110alle die coningen ende die heren, die daer omtrent saten. Doe 111sende coninc Phillips van Machedonyen Alexander mit groter 112eren ende mit voel gesin om te sien ende te horen. Ende daer 113wort een gebot gedaen, so wie die vroemste waer, die soude 114die prijs hebben ende een vergulden croen boven die anderGa naar voetnoot114. 115heren. Doe quam daar een jonc coninc tot den spele, die hiet 116Nyclaus. Die hadde Alexanders geselle geweest inder scolen. 117Die sprac Alexander toe ende seide: ‘God gruet u, coninc 118Alexander!’ Dat versmade Alexander ende sweech al stille. 119Doe seide Nyclaus: ‘Alexander, waerom en spreecgi niet miGa naar voetnoot119. 120toe? Weet gi niet, dat ic een coninc ben also wel als gi?’ Doe 121seide Alexander: ‘Vermeet u niets te voel; gi en weet nyet, 122wat u gescien mach.’ 123Ga naar margenoot+ Daerna doe bereide hem Alexander tot enen steecspul; endeGa naar voetnoot123. 124hi was also cloec, dat hem niement en mocht wederstaen. Daer 125wort Alexander den prijs gegeven ende die gulden croen. Ende 126die coninc Nyclaus, die quam in Alexanders gemoet ende hi 127sloech Nyclaus doot met al sijn gesyn. 128Ende in die tijt, doe werp coninc Phillips sijn onwaerde op 129sijn coninghinne, Alexanders moeder, ende verdreef se uuten 130hove ende nam een ander wijf, die hiet Cleopatra. Doe men die 131bruloft dede, doe quam Alexander riden mit der cronen, die hi 132verdient hadde, ende doe hi vernam, dat sijn moeder verdreven
[pagina 7]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 133was ende men daer een ander bruloft maecte, doe wort 134Alexander toornich. Mer hi bedwanc sinen moet ende ghinc 135inder salen totten coninc ende seide: ‘Vader, waerom verjaechgi 136mijn moeder ende neemt een ander wijf?’ Doe sat daer 137een bi den coninc, die Lysyas hiet, die seide: ‘Here coninc, bi 138deser vrouwen selgi een kint winnen, dat u gelikenen sel; 139Alexander en gelikent u niet.’ Doe greep Alexander enen drincnap 140140 vander tafel ende gaf Lysyas enen slach, dat hi nederstortede 141ende viel doot. Doe greep die coninc na Alexander, mer Alexander 142ontspranc hem ende toech sijn swaert ende quetsede den 143coninc, so dat hi lange te bedde lach. Mer doe hi weder gesont 144was, doe ghinc Alexander tot den coninc ende seide: ‘Vader, 145neemt mijn moeder weder, of gi neemt nymmermeer ander wijf.’ 146Ga naar margenoot+ Die coninc en dorst daer niet jegen seggen ende nam Alexanders 147moeder weder. Daerna doe toech Alexander tot eenre stat, dieGa naar voetnoot147. 148sinen vader ofgegaen was ende hi wanse ende dwancse onder 149sijns vaders conincrijc. Ende doe hi thuus quam, doe quamen 150daer boden van coninc Darius, coninc van Persen ende van 151Meden om tyns te hebben van sinen lande. Doe seide Alexander: 152‘Sect uwen here, dat ic hem ontbiede, dat hi geen tyns van 153ons en sel hebben, ende sect hem, dat die coninc enen zoen 154heeft, mogende als een draec, die al sijn lant sel vryën.’ Daerna 155doe toech Alexander ende beleide een stat, die hem jegen wasGa naar voetnoot155. 156ende hi verwanse. Ende sijn moeder hadde gesproken mit enen
[pagina 8]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 157prins, die hiet Pensarius, dat hi den coninc bi nacht soudeGa naar voetnoot157. 158doden, si soude mit hem wech trecken. Pensarius, die verwachte 159die tijt ende doet hem tijt docht, doe sloech hi den coninc ende 160wonde hem seer, mer hi quam levende van hem. Ende doe 161quam Alexander uut den heer, daer hi gelegen hadde, ende hi 162vernam die saec, wat daer gesciet was. Ende hi versach Pensarius 163ende woude hem mit sinen speer doirriden. Doe hielt Pensarius die 164coninghinne voir hem. Doe vermyde Alexander sijn moeder, 165Ga naar margenoot+ 165 mer sijn moeder veinsde haer recht, oft haer leet geweest hadde 166ende seide: ‘Soen, en spaert hem niet om minen willen.’ Doe 167greep Alexander Pensarius ende bracht hem bevende voir den 168coninc ende seide: ‘Vader, wreect u over uwen viant(s).’ Doe gaf 169Alexander den coninc een swaert in sijn hant ende die coninc 170sloech Pensarius doot. Also wrac die coninc hemselven ende 171corts daerna doe starf hi ende wort eerlic begraven als een doot 172coninc. 173Doe was Alexander machtich coninc van Macedoniën, ende 174hi ghinc sitten op des conincs stoel ende hi ontboet alle die 175heren ende al sijn volc voir hem ende sprac hem alle toe ende 176seide: ‘Alexander sel u vry maken van allen uwen vyanden.’ 177Ende hi dede hem allen sweren, dat si hem na volgen souden, 178waer hi voer toge. Coninc Alexander, die toech uut mit groter 179mogentheit ende wan voel landen, steden ende sloten ende si 180hulden hem allen voir haer heer. Doe quam Alexander voir eenaant.
[pagina 9]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 181stat, die hiet Conici. Daer sende hi sijn boden toe, of si hemGa naar voetnoot181. 182op wouden geven. Die uut der stede die namen die boden ende 183hingen se. Doe wort die coninc toornich ende belach die stede 184ende hi wanse ende destrueerdese ende maectese te niet. Doe 185Ga naar margenoot+ die Romeynen vernamen den zege, die Alexander hadde, doen 186senden si hem II^M ridders te hulp ende maecte worscap endeGa naar voetnoot186. 187vrede mit hem. Doe Alexander naecte dat lant van Judeën, doe 188sach hi op eenre nacht een visioen in sinen slaep: hem docht, 189datter een biscop tot hem quam mit biscop gewade, mitGa naar voetnoot189. 190enen myter op sijn hoeft, een palster in sijn hant ende hantscoen 191an mit vingerlingen van goude ende hadde gulden scoenen 192an sijn voeten. Ende die biscop sprac tot hem ende seide: 193‘Alexander, als gi in een lant coemt, daer gi aldusdanigen 194man siet mit aldusdanigen abijt u gemoeten, misdoet dien lande 195niet, mer doet hem eer ende vrientscap, so sellen u alle dingen 196voerspoedelic gaen.’ 197Doe Alexander ontwake wort, doe docht hi om dat vysioen 198ende hielt dat in sijnre herten. Doe toech Alexander voert ende 199wan al die landen, daer hi quam ende quam doe int lant van Judeën. 200Yadus, die biscop van Jherusalem, die vernam dat Alexander 201alle die lande wan ende hem onderdanich worden. Doe hi hoerde, 202dat hi Jherusalem naecte, doe vercyerde hem die biscop mitten
[pagina 10]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 203Levyten ende ghingen mit prosessiën coninc Alexander jegens. 204Ende doe die biscop also vercyert voer Alexander quam ende 205Alexander hem sach, doe docht hi om dat visioen, dat hi 206gesien hadde ende stont van sinen paerde ende viel voir den 207biscop op sijn knyen ende eerde hem ende custe sijn handen. 208Ga naar margenoot+ Sijn heren ende sijn vorsten, die dat sagen, die hielden spotaant. 209daermede ende meenden, dat haren coninc raesde. Doe geboet 210Alexander al sijn heren ende al sijn volc, dat nyement dien 211lande noch dien volc yet misdoen soude op sijn lijf. Ende 212Alexander die ghinc doe met den biscop in Jherusalem ende 213offerde doe grote gaven in Jherusalem inden tempel. Ende 214Alexander gaf Judeën ende al dat volc vriheden, dat si genen 215tyns geven en souden, ende hi beval hem, dat si haer ewe houdenGa naar voetnoot215. 216souden, die hem God gegeven hadde. Daerna doe quam 217Alexander in Syriën. Doe ontfingen si hem voir een heer endeaant.Ga naar voetnoot217. en 219. 218si begheerden die vriheden, die hi den Joden gegeven hadde, 219mer ten mocht hem niet gescien. Hi settede dat lant van Syriën 220te tyns. Doe quam Alexander in dat lant van Assyriën, in dat 221gebercht van Caspia tot die X geslachten van Ysrahel, dieaant. 222Salmanaser, die coninc, gevangen hadde ende settetse in dat 223gebercht, om dattet een woest lant was Doe begeerden si oec 224die vriheit, die die Joden hadden ende si seiden, dat si bruederen 225waren. Doe vraechde Alexander, wat volc dat was. Doe wort
[pagina 11]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 226hem geseit, dat si daer gevangen waren ende waren haer wet 227ofgegaen' ende wouden niet weder te lande. Doe seide Alexander: 228‘Om dat si hoeren God onghehoersamich geweest 229hebben, so sel icse in dat gebercht besluten ende en sellen daer 230niet uut comen.’ 231Ga naar margenoot+ Doe begondese Alexander daerin te bemueren, mer dat en 232vordede niet. Doe bat Alexander an Gode, dat hi hem helpenGa naar voetnoot232. 233soude. Daer dede God een groet wonder, dat den enen berch 234ginc staen anden anderen, ende daar bleven in besloten die 235X geslachten van Ysrahel ende die sellen daer also lange in 236bliven, totdat Antekerst regneert. 237Doe toech Alexander voert in coninc Darius lant ende doe 238Darius dat vernam, doe sende hi hem boden jegen; die brochten 239hem enen brief, enen bal, enen swiep ende penningen. Alexander 240ontfinc die boden wel ende hi las den brief voir sijn heren ende voir 241al sijn volc ende aldus hielt den brief in: ‘Coninc Darius, die gruet 242coninc Alexander, sinen knecht, ende hi laet hem weten, dat ik 243here ben van alder werelt. Ic hebbe vernomen, dat gi mijn viant 244worden wilt. Mer wat doet u ydel eer ende u dwase kintscheit. 245Ic rade u, keert weder tot uwer moeder ende suget haer borsten, 246want gi sijt noch een kint ende daerom so sende ic u enen 247bal, daer gi mede spelen mocht; enen swiep den tol mede te 248driven, ende oec sende ic u penningen om appelen ende perenGa naar voetnoot248. 249mede te copen. Daerom laet of uwe dwase kintscheit, want gi
[pagina 12]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 250Ga naar margenoot+ moecht geen zege vechten; want die u raden, dat sijn al struucrovers.’ 251Doe Alexanders heren ende sijn volc die brief gehoert 252hadden, doe waren si bedroeft. Doe seide Alexander: ‘Waerom 253bedroefgi u? Weet gi niet, dat die honden, die alremeestaant. 254bassen, lichtelic verjagen ende minst biten? Des anderen dagesGa naar voetnoot254. 255doe screef Alexander weder enen brief an Darius aldus inhoudende: 256“Coninc Darius, het is u grote scande, dat gi een kint 257ontsiet, nadien dat gi also machtich sijt. Gi hebt mi een bal 258gesent; die is ront ende die werelt is ront. Dat beduut, dat ic 259here sel wesen van alder werelt. Gi hebt mi gesent een swiep; 260die heeft strengen; dat beduut, dat ic u volc binden sel ende 261u uut uwen lande jaghen. Ende gi hebt mi penningen gesent; 262dat beduut, dat ik here sel wezen over uwen scat.” Doe dien 263brief tot Darius quam ende hiën overgelesen hadde, doe ontboet 264hi sijn heren ende sijn stede, die daer woenden op die palen 265van sinen lande en seide: “Als dat kint Alexander tot u komt, 266so vanctet ende brenctet tot my, ic selt castien mit enenGa naar voetnoot266. 267roede ende sendent weder tot sijnre moeder.” Doe ontboden hem 268die heren ende die steden weder, dat hi geen kint en was, want 269si hadden jegen hem gestreden ende hi hadde voel volc verslegen 270ende den zege gewonnen. Doe quam Alexander een bode, dat 271Ga naar margenoot+ sijn moeder siec was. Doe ontboet hi Darius dat hi hem niet en 272soude laten verlangen, hi soude corts tot hem comen. Doe toech 273Alexander tot sijnre moeder ende inden wech gemoetede hem 274een groet heer van volc. Daar street Alexander jegen ende wanaant.
[pagina 13]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 275den zege; ende doe toech hi tot sijnre moeder ende hi vantse 276genesen. Doe toefde hi een corte tijt bi haer en toech doe weder 277in coninc Darius lant ende wan hem of lant, steden ende sloten. 278Doe hadde coninc Darius enen ridder, die verwapende hem mitaant. 279clederen gelijc Alexanders ridderen ende quam in Alexanders 280heer ende reet mit hem. Ende op een tijt, doe reet hi bi 281Alexander ende toech sijn swaert ende sloech Alexander een 282grote wonde en woude hem doden. Die ridder wort gevangen 283ende voir Alexander gebracht. Doe seide Alexander: “O, du 284vrome ridder, waerom hebstu mi aldus gewont?” Doe seide 285die ridder: “Coninc Darius hadde mi sijn dochter geloeft te 286geven, hadde ic u gedoot.” Doe seide Alexander tot sinen 287ridderen: “Gi heren, dit is een vroem ridder; ic woude, dat 288gi alle also vroem waert.” Ende om sijnre vromicheit willen, 289so liet hi den ridder vry gaan. Coninc Darius, die hadde sijn 290stede ende sloten beset jegen coninc Alexander. Die een stedeaant. 291bewaerde sijn moeder, die ander bewaerde sijn wijf, die dorde 292Ga naar margenoot+ bewaerden sijn kinderen. Ende Alexander wan hem al die 293steden of, ende vinc Darius wijf ende sijn moeder ende sijnaant. 294kinder ende hieltse in groter eren. Doe vergaderde coninc 295Darius syn volc ende woude jegen coninc Alexander striden. 296Dat vernam Darius moeder ende ontboet hem ende seide: 297“Mijn lieve kint, gi selt weten, al had gi al die werelt te 298hulp, so en mocht gi Alexander niet wederstaen.” Doe bedacht 299Darius sijn moeder, sijn wijf ende sijn kinder vangenis. 300Alexander toech vast voert ende wan al die steden ende die
[pagina 14]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 301sloten, daer hi voer quam. Ten lesten doe quam AlexanderGa naar voetnoot301. 302voer een groet water. Daer en waren geen scepen ende hi 303en mocht geen bregge daerover maken. Daer dede onse Here 304God een teyken, ghelijc dat hi dede den kinder van Ysrahel. 305Dat water sceide hem ende Alexander ghinc daer droechs voets 306over mit alle sinen volc. Dat dede God daerom, omdat hi dat 307quade volc verslaen soude om haer sonden willen. Doe Alexander 308mit al sinen volc over dat water was, doe geboet hi, 309dat elc man een stoc an sijn paert binden soude ende laten 310dat na hem slepen. Dat maecte een groet stof ende groet 311geluut. Doe waenden haer vianden, dat des volcs meer was dant 312was. Doe woude Alexander een bode gesent hebben tot Darius, 313dat hi jegen hem quaem striden. Doe quam daar een stemme 314ende seide: “Alexander, weest zelve die bode.” Doe nam 315Alexander twee trouwe ridders mit hem ende reet darwaert.aant. 316Doe quamen si voer een water, dat des nachts was toe bevrosenaant. 317ende des daechs wast open. Des nachts reet Alexander daer 318alleen over ende die twee ridders, die liet hi an die ander side ende 319reet alleen tot coninc Darius. Doe hi tot coninc Darius quam, doe 320gruetede hi hem ende seide: “Coninc Alexander ontbiet u, dat 321hi rede is te striden; coemt hoeneer gi wilt ende weest onversaecht.”aant. 322Doe seide Darius: “Gi spreket also stoutelic, of gi selve 323Alexander waert; u dreygen en vervaert mi niet.” Doe lede
[pagina 15]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 324Darius den bode inder salen ende settede hem jegen hem over 325ter tafelen. Doe Alexander gegeten hadde ende gedroncken, doe 326stac hi alle die sulveren vaten in sinen bosem, die men hemaant. 327voirrechtede. Ten lesten seide coninc Darius: “Siegi daeromaant. 328alhier gecomen, dat gi onse sulveren vaten sout stelen?” Doe 329seide Alexander: “In mijns heren hove ist een manier, als daer 330comt een eerbaer bode, al die sulveren vaten, die men hem 331voirset, die sijn sijn, ende siegi also eerbaren coninc als 332Alexander is, so selgi die manyere ende die gewoent houden, 333die hi heeft.” Doe en wist coninc Darius niet wat seggen endeaant. 334sweech al stille. Doe was daer een bode, die hadde geweestaant. 335Ga naar margenoot+ in coninc Alexanders hof, so dat hi hem kende. Die bode seide 336tot Darius al heymelic: “Voirwaer, here, dit is Alexander 337selve.” Ende dat mercte Alexander ende spranc op vander tafel 338ende liep uut den hove ende vant daer een knecht staen mit 339enen paerde; hi spranc daerop ende reet totten water, daer hi 340over most. Doe en vant hi die stede niet, daert bevrosen was, 341mer hi reet in dat water ende dat paert verdranc. Mer Alexander 342quam levende te lande ende quam tot sinen heren ende seide, 343hoe hi gevaren hadde. Daerna doe vergaderde coninc Darius C^Maant. 344mannen ende LXXX^M ende quam jegen Alexander te stride; 345ende Alexander die sloech hem of IX^M man ende Alexander
[pagina 16]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 346verlos C ende XXX mannen. Doe weec coninc Darius mit al 347sinen volc ende quam te Susen, in sinen stat, ende Alexander,aant. 348die vervolchde hem ende belach die stede van Susen. Doe sende 349hem Darius enen brief ende geerde genade ende lyde verwonnenaant. 350ende bat, dat men hem senden soude sijn moeder, sijn wijf 351ende sijn kinderen, hi soude hem weder senden alsoe voel 352gouts ende silvers, als hi hebben woude. Doe ontboet hem 353Alexander, dat hi geen gout noch zilver van hem en begeerde, 354mer hi gave hem selven op ende al sijn lant, hi soude hem 355dan genade doen. Onder dit so ghingen die heren te rade ende 356si en waren niet eendrachtich. Ende sonderlinge so waren daer 357Ga naar margenoot+ twee heren als: Bissus ende Arboranus; die worden te rade, dat siaant. 358coninc Darius doot souden slaen; ende si verlaechden hem endeaant. 359wonden hem ter doot. Doe seide Darius: “O, gi eerlike heren, 360wat heb ic u misdaen, dat gi mi dus moerden wilt? Alexander 361sel u handelen als moerdenaren, die haren rechten heer verraden.” 362Mit dat si binnen der steden also twidrachtich waren, so wan 363Alexander die stede ende ginc met macht in des conincs hof 364ende vant den coninc seer gewont. Doe seide Alexander tot 365Darius: “O, hertelike lieve here, staet op ende blijft een heer 366van al uwen lande. Ic sweer u, dat ic u wreken sel over diegene, 367die u dit gedaen hebben ende ic wil u al u goet weder geven.” 368Doe hief die coninc Darius sijn handen op ende vinc Alexander 369op den hals ende custe hem ende seide: “O, lieve Alexander,Ga naar voetnoot369.
[pagina 17]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 370het is u wel vergaen; denct u leste eynde ende uwe doot endeaant. 371merct, wat ic gisteren was ende wat ic nu ben. Gisteren was ic 372een heer over voel volc ende nu en ben ic mijns selfs niet 373machtich. Ic beveel u mijn moeder ende mijn wijf ende ikaant. 374geef u mijn dochter tot enen wive.” Ende mit dien woerden 375so gaf Darius sinen geest ende hi bleef doot. Doe was Alexander 376bedroeft ende hi halp Darius eerlic ter aerden ende hi droech 377selve die baer. Doe weenden si alle, die dat sagen, omdat hi 378Ga naar margenoot+ also groet ontfermherticheit hadde over sinen viant. Daerna 379doe dede Alexander die twee heren doden, die haren heer 380Darius vermoert hadden. Ende doe maecte Alexander daer een 381groet bruloft ende nam coninc Darius dochter tot enen wive: 382ende si was genoemt Rosa. Ende daer bleef Alexander eenGa naar voetnoot382. 383wijl tijts in die stat van Susen ende hi hadde minne ende liefte op 384Rosa, sijn wijf, so dat hi sijn heren vergat ende bleef bi Rosa, 385sinen wive. Daerna quam coninc Alexander tot enen meester, 386hiet Deogenes ende sat in een cuup van enen wijnvat. Daeraant. 387woude Alexander mede disputeren ende ginc voir hem staen 388ende nam hem dat schijn vander sonnen ende gruetede denaant. 389meester. Doe seide die meester: “Wat mens bistu? Du neemste 390mi, dattu mi niet geven en moechste.” Doe seide Alexander: 391“Wat neem ic di?” Die meester seide: Dat schijn van der 392sonnen, dat neemgi mi ende gi en moechtet mi niet geven.’ 393Doe seide Alexander: ‘Ic mach u aerts guet geven, want ic
[pagina 18]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 394bin here van alder werelt.’ Doe seide Deogenes: ‘O, arm here, 395mijn knecht is u heer, want gi dient die rijcheit ende daer 396arbeid gi om ende die rijcheit heb ic overwonnen ende si is 397myn knecht. Oec seit gi, gi sout mi aerts guet geven. Dat en 398heb gi geen macht, want ic en wil niet hebben.’ Doe seide 399Alexander: ‘Ic mach u wel wat ontnemen’ Doe seide die 400meester: ‘Gi en mocht mi niet ontnemen, want ic en hebbe 401Ga naar margenoot+ niet dan deze cuup; die geef ic u, so en heb ic niet.’ Doe seide 402Alexander: ‘Ic mach u dat leven nemen.’ Die meester seide: 403‘Gi en hebt dat geen macht; dat sel ic u bewisen. Daer sit 404een vliech op uwen arm. Doot die.’ Dat dede die coninc. Doe 405seide die meester: ‘Hebgi der vliegen haer leven genomen, so 406laet mi dat leven sien. Doe seide die meester: “Gi moecht mi doden, 407mer mijn leven niet nemen, want die siel is dat leven ende dat 408en congi niet begripen. Dese ende desergelyk disputaciën die 409hadde Alexander mit den meester Deogenes. 410Aristoteles die was Alexanders meester ende hi beruspede 411Alexander, omdat hi gaerne geselschap hadde mit wiven endeGa naar voetnoot411 412seide hem, dat hi daermede sijn leven cortede, sijn lichaem 413crancte ende sijn sinnen verstroeyde. Doe liet Alexander dat 414geselscap after mit sinen wive ende maecte doe conversaci ende 415wanderinge mit sinen heren. Doe die coninghinne Rosa vernam, 416dat Alexander geen geselscap mit haer en geerde, doe ginc si 417tot Alexander ende vraechde hem, waarom dat hi haer geselscap 418scuwede. Doe seide Alexander haer al, dat Aristoteles hem 419geseit hadde: hoe dat geselscap der vrouwen der mannen
[pagina 19]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 420Ga naar margenoot+ leven cortede ende dat lichaem crancte ende die synnen verstroeyde. 421Doe sweech Rosa, die coninghinne, ende en antwoerde 422daer niet op. Ende op een tijt daerna, doe sat Aristoteles ende 423studeerde ende screef. Ende Rosa, die coninghinne, die quam 424heymelic in sijn camer ende ghinc after hem staen ende sweech 425alle stille. Maer daer lach een spiegel op sijn scrijf bort, 426daer sach si in ende doe Aristoteles in den spiegel sach, doe 427sach hi daer een vrouwenaensicht in den spiegel. Ende doe 428Aristoteles omme sach, doe sach hi, dattet die coninghinne was. 429Doe dede hi haer vrientscap ende eer ende si spraken te 430samen van genoechten, soe dat si [te samen] overeen drogen, 431dat Aristoteles soude der coninghinnen wille doen ende die 432coninghinne soude Aristoteles wille doen. Ende daar scicteaant. 433die coninghinne enen dach toe, dat dat gescien soude. Doe 434ghinc Rosa, die coninghinne, tot Alexander ende seide hem, 435hoe si Aristoteles verwonnen hadde in die selve saken, daer 436hi hem of beruspet hadde ende si seide: Op dees tijt so 437hebbe ic hem dach geleit ende dan selgi mede gaen ende 438ondervindent ende sient sonder ercheit.” Ende doe die dach 439quam, doe ghinc die coninghinne tot Aristoteles in sijn camer 440Ga naar margenoot+ ende die coninc Alexander ghinc heymelic mede ende verberch 441hem. Doe seide die coninghinne tot Aristoteles: “Doet nu mine 442wille, dat ic begheer, ende dan sel ic uwe wille doen.” Doe 443seide Aristoteles: “Wat is u begheren van my?” Doe sede 444die coninghinne [tot Aristoteles]: “Gaet leggen over handen 445ende over voeten ende laet my u riden, gelijc dat een ridder 446rijt op sijn paert.” Doe ghinc Aristoteles leggen over handen 447ende over voeten, ende die coninghinne leide hem enen toem 448in sinen mont ende ghinc op sijn rugge sitten ende reet hem 449ghins ende weder inder camer ende hadde een gesel indie 450hant ende smeet hem daermede voert. Doe dat Alexander sach, 451doe openbaerde hi hem inder camer ende seide tot Aristoteles,
[pagina 20]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 452“O, meester, laet gi u aldus verwinnen van enen wive?” Doe 453was Aristoteles bescaemt ende en wist niet wat hi seggen soude, 454omdat hi van dat wijf bedrogen was. Daerom seggen dese vaersen: 455“Adam, Sampsonen, Lod, David et Salomonen Femina decepit. 456Quis modo tutus erit?” Adam, Sampson, Lod, David ende 457Salomon, die syn al van wiven bedrogen. Wie sel daer vry of 458gaen?’ 459Daerna doe toech Alexander van Susen ende belach eene 460grote stede. Ende daer waren wise meesters in der stat, dieaant. 461setteden een groet scijf midden inder stat op enen hogen boem; 462Ga naar margenoot+ ende op die scijf setten se een venijn dier, dat basilicus hiet;Ga naar voetnoot462. 463mer ten mocht nyement in die stede sien ende so wie dat dier 464sach, die starf van sinen venijn. Doe was Aristoteles bi Alexander.Ga naar voetnoot464. 465Die ordineerde ende geboet, dat nyement om die stede gaen en 466soude, hi en soude een glavy hebben ende daer een spiegel 467an hangen. Also dede al dat volc ende doe dat venijnde dier 468hem selven in den spiegel spiegelde, doe bleeft doot. Ende doe 469die meesters ende die heren van der stede dat vernamen, dat 470Alexander alsulke wijsheit bi hem hadde, doe gingen si in 471genaden ende gaven die stede op. Daerna doe quam Alexanderaant. 472in coninc Porus lant. Doe screef hem coninc Porus enen brief, 473alsdus inhoudende: ‘Coninc Porus van Yndiën die ontbiet 474enen strůůcrover, die Alexander hiet: Gi hebt verwonnen enenaant. Ga naar voetnoot474.
[pagina 21]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 475cranc volc; gi selt weten dat ic een zegevechter ben, want die 476Goden ende dat volc sijn mi onderdaen. Daerom keert weder 477thuyswaert, of gi selt scandelic verslegen worden.’ Alexander 478die screef hem weder, dat hi bereet was jegen hem te striden. 479Doe quam coninc Porus met enen groten heer van volc ende 480hadde olyfanten mit hem, die een burch op haar rug drogen,Ga naar voetnoot480. 481gemaect van hout ende van ijser. Daer waren in wel dortich 482mannen mit vol harnas, die daer uut scoten ende vocht(ed)en; ende 483die olyfanten, die beten ende scoerden dat volc met haren 484mit haren monde. Doe dede Alexander ghieten metalen mannen,aant. 485die binnen hol waren ende die dede hi setten, daer si striden 486souden. Ende die metalen mannen dede hi binnen vol vuers 487doen, so dat si alle heet waren. Doe die olyfanten an die viandenaant. 488quamen ende haer mulen staken an die metalen mannen ende 489hem daeran barnden, doe en wouden si niet voirwaert, mer 490si liepen afterwaert ende vertraden haer volc. Alexander sat op 491sijn paert Pucyfal ende reet in sijn vianden; ende dat paert 492beet ende Alexander sloech ende sijn heren volchden hem ende 493daer wort voel volcs verslegen an beide siden. Ende conincGa naar voetnoot493. 494Porus, die quam Alexander alsoe na, dat hi Pucyfal sijn paert 495doot stac; ende doe maecten si XX dagen bestant, omdat si die 496doden mochten begraven ende haer gequetste luden verbinden. 497Daerna doe die XX dagen geleden waren, doe seide Alexander
[pagina 22]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 498tot coninc Porus: ‘Wat helptet ons, dat wi voel volcs verslaen 499ende dat wi voel sielen ter hellen senden. Laet ons onder ons 500Ga naar margenoot+ tween vechten ende so wie den anderen verwint, die sel heer 501over syn volc bliven.’ Ende si deden also; si vochten onder 502hem tweeen ende Alexander versloech Porus ende bleef heer 503over sijn volc. Doe gaf hi al Porus volc vriheden ende liet se 504weder thuus varen. Daerna doe quam voir Alexander een groeteaant. 505clage, dat daer een rover op der see was, die die coepluden 506grote scade dede. Doe dede Alexander scepen toemaken ende 507die rover wort gevangen ende voor Alexander gebracht. Doe 508seide Alexander: ‘Waerom doe gi aldus grote scade op die see 509ende neemt die coepluden haer guet. Doe seide die rover tot 510Alexander: “Here, waerom neem gi den volc haer guet opten 511lande ende breect ende barnt die sloten ende die steden ende 512gi maect menigen mens lijfloes ende guedeloes; ende gi sijt here 513van der werelt ende gi hebt guets genoech te verteren ende ic 514en hebbe anders nyet te verteren dan ic met roven bi der zee 515moet winnen.” Doe scide Alexander: “Doegijt om den cost te 516winnen, so sel ic u versien.” Doe gaf hem Alexander een 517grote stede ende seide: “Dese stede geef ic u ende ic maec u 518daer een heer of ende regiert die rechtvaerdelic ende doet recht. 519Hoer ic clage over u, dat sel ic over u rechten.” Doe leefde 520Ga naar margenoot+ die rover rechtvaerdelic. Daerna doe bat een arm man Alexander, 521dat hi hem een penninc geven soude. Doe gaf hem Alexander
[pagina 23]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 522een grote stede ende seide: “Die stede geef ic u; weest daer 523heer over.” Doe seide die arme man: “Lieve here, dat en 524betaemt mi niet te hebben.” Doe seide Alexander: “Ic en acht 525daer niet op, wat u betaemt te hebben, maer ic acht daerop, 526wat mi betaemt te geven.” 527Daerna doe toech Alexander voirt ende quam in een lant, daer 528woenden die luden in holen in der aerden, ende si waren al 529naect. Si en conden niet striden, mer si gaven hem op in 530genaden. Doe gaf hem Alexander een bede: Wat si baden, 531hi sout hem geven. Doe baden si om ewelic te leven. Doe seide 532Alexander: “Dat en heb ic geen macht u te geven. Ic moet 533selve sterven. Dat ic aldus wandere, dat is die wille Gods.”aant. 534Daerna quam Alexander voer een lant daer liep een water 535alle omme. Doe waren daer XXXVI mannen ende wouden 536over dat water swemmen. Doe quamen die luden van dien 537lande ende grepense ende atense. Daerna doe quamen sie 538tot enen zee, die was alsoe soet als honich. Daer woudenaant. 539si wat rusten. Des nachts doe quamen daer die leeuwen, 540beren, wolven ende ander dieren; ende daer quam een groet 541Ga naar margenoot+ vreselic dier ende verbeet een deel volcs; mer ten lesten doeaant. 542slogen si dat doot. Daar vlogen grote vledermûsen als gansen, 543die beten die luden die nosen of. Daerna quamen si in een lant, 544dat al grote rosen waren; die setteden hem ter weer ende slogen 545Alexander voel volcs of al stille swigende, want si en consten 546niet ropen. Doe dat Alexander vernam, doe dede hi al sijn 547volc lude ropen; doe begonden die ander te vlien. Doe worter 548voel van den rosen verslegen. Daerna quamen si in een lant,
[pagina 24]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 549daer waren bomen, die ghinghen te prijmtijt uut der aerden 550ende wiesen lanc ende brochten vruchten ende waren des avonts 551weder onder die aerde. Daerna quamen si tot enen hogen berch; 552daer ghinc men op met II^M trappen van saphieren; daer gemaectaant. 553van goude vonden si op enen sconen tempel; daer stontGa naar voetnoot553. 554op een gulden bedde; daarop lach een groet man ende hadde 555een wit cleed an; si negen hem ende ghingen vandaen. Daerna 556quam Alexander in een lant, daer was een wedue coninghinne, 557die hiet Candacus, die hadde III sonen. Doe die coninghinneGa naar voetnoot557. 558vernam, dat Alexander in haer lant was, doe sende si hem 559grote gaven ende si sende mitten bode een mal(i)ere, die Alexander 560malen soude in een cleet ende brengent haer. Doe toech eenaant. 561vander coninghinnen sonen mit somme ridders uit ende quamenaant. 562Ga naar margenoot+ in Alexanders heer. Ende hi quam tot enen heer, hiet Tholemeus 563ende meende, dattet Alexander was. Hi claechde hem sinen 564noet ende seide: “Here, ic soude tot eenre tijt ryden met 565minen wive vermorgen; daer quam een coninc ende nymt mijnaant.Ga naar voetnoot565. 566wijf ende sloech mi voel ridders of.” 567Doe seide Tholomeus: “Ontbeit mijns hier, totdat ic weder 568come” Doe ghinc hi tot Alexander ende seide hem die saec, 569wat hi verstaen hadde. Doe nam Alexander sijn croen ende 570setse Tholomeus opt hoeft ende seide: “Gaet sitten op mijnaant. 571coninclyken stoel ende ic sel seggen, dat ic ben Antigonus. 572- Ende wat raet geefgi mi? Dat ic help, dat dese heer sijn
[pagina 25]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 573wijf wedercrige?” Doe seide hi: “Ic wil die stat winnen ende cGa naar voetnoot573. 574wil hem sijn wijf wedergeven.” Doe was die here seer blide. 575Doe belach die coninc die stat des nachts mit enen groten heer 576ende hi seide totten burgers vander stat: “Gheeft desen here sijn 577vrouwe weder, of ic sel al die stat destrueren.” Doe braken die 578burgers des conincs palaes op ende namen die vrouwe daeruut 579ende gaven se den here weder. Doe dancte die here hem seer 580ende bat hem, dat hi mede woude riden tot sijn(s) moeders 581hove. Doe seide hi: “Ic wil eerst oerlof nemen an coninc Alexander.” 582Doe ghinc hi mit hem totten coninc ende bat oerlof 583Ga naar margenoot+ ende toech mit hem tot sijnre moeder, die coninghinne. Die 584coninghinne quam hem jegen ende ontfinc hem vriendelic ende 585leide hem in haer palaes. Dat was cyerlic gemaect. Daer sach 586hi voel wonders. Daerna doe leide si hem in haer slaepcamer, 587die wonderlic verciert was. Daerna doe toechde si hem een 588ander camer van hout, wonderlic versiert, ende sterc gemaect 589ende hinc an ijseren veteren ende die drogen XX olyfanten,aant. 590waer datse die coninghinne hebben woude. Doe seide Antigonus: 591“Dit waren wonderlike scoen dingen, waren si in coninc 592Alexanders hof.” Doe seide die coninghine: “Du biste selve 593Alexander.” Doe hi hoerde, dat si hem noemde bi sinen naem, 594doe hadde hi anxt ende wort bleec van vorwen. Doe seide die 595coninghinne: “Waerom wort u aensicht bleeck?” Doe seide hi: 596“Vrouwe, ic hiet Antigonus ende niet Alexander.” Doe seide 597die vrouwe: “Ic selt u bewisen, dattu Alexander biste.” Doe 598liet si hem dat beelde sien ende seide: “Kenstu dit aansicht 599yet?” Doe began hi te beven. Doe seide die vrouwe: “Waarom
[pagina 26]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 600beefgi? Gi hebt so menich scoen lant doer gevochten. NiGa naar voetnoot600. 601sidi gecomen in eens wijf lants, daer u leven staet in haerenGa naar voetnoot601. 602handen. Daerom en sel hem nyement verheffen in hoverdiën, 603Ga naar margenoot+ want nyement en weet, wat hem toecomen mach. Ende een mens 604en is niet also sterc, men vint wel een ander also sterc.” Doeaant.Ga naar voetnoot604 605wort Alexander toornich ende beet sijn tanden van toorn. Doe 606seide die coninghinne: “Waerom vertorengi u?” Doe seide hi: 607“Omdat ic geen swaert en hebbe” Doe seide die vrouwe: “Of 608du een swaert hadste, wat woutstu daarmede doen?” Doe seide 609hi: “Ic woude u eerst doden ende daerna miselven, ende ic benaant. 610mit wille hier gecomen in u gewelt.” Doe seide die vrouwe: 611“Hebt geen anxt: gi selt des genyeten, dat gi mijn soen geholpen 612hebt an sijnre vrouwen. Mer gi sloecht enen coninc doot, hiet 613Porus. Mijn joncste soen heeft sijn dochter; wist hi, dat gi 614Alexander waert, hi sloech u doot.” Doe ghinc sie tot haren 615sonen ende seide: “Laet ons desen bode eer ende gunst doen 616ende eerliken thuys senden.” Doe seide die joncste soen: “Sijnaant. 617heer, coninc Alexander, die sloech mijns wijfs vader doot. Ic 618wil desen weder slaen in wrake van minen sweer.” Doe seide 619sijn brueder: “Wat eren hadden wi daerof, dat wi hem slogen; 620hi heeft mi doch vrientscap gedaen, want hi holp mi an mijn 621wijf ende ic heb hem hier gebrocht ende ic sel hem weder gesont 622van heen helpen.” Doe seide die joncste brueder: “Wi 623souden daer eer beide om sterven.” Doe die coninghinne hoerde, 624Ga naar margenoot+ dat die brueders vechten wouden, doe was si bedroeft ende ginc
[pagina 27]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 625tot Alexander ende seide heymelic tot hem: O, Alexander, 626bewise nu dijn wijsheit, dat hier geen vechtelic en gescie tusschen 627mijn kinderen.’ Doe seide Alexander: ‘Est dat gi mi 628doot, Alexander heeft vromer ridderen dan ic ben, die mi wel 629wreken sellen. Mer wilt gi coninc Alexander hebben, ic love u, 630dat ic hem brengen sel in u palaes.’ Doe lieten si haren toorn 631ende loveden hem groet guet, opdat hi dat dade. Doe gaf 632hem die coninghinne een croen gemaect van goude ende van 633costelic gesteent ende si wijsde hem enen berch, daer haer afgoden 634waren. Doe hi opten berch quam, doe offerde hi daer 635voer die afgoden ende ghinc voert inden tempel, die wonderlic 636vercyert was. Daer saten duvelen an een tafel in menschenschijn,aant. 637die haer ogen wonderliken lichteden. Doe sprac daer 638een ende seide: ‘Welcome weest, coninc Alexander!’ Doe seideGa naar voetnoot638. 639coninc Alexander: ‘Wie bistu?’ Doe seide die duvel: ‘Ic binaant. 640die coninc der weelden; ganc bet voert, daer selstu meer wonders 641sien.’ Doe ghinc Alexander voert ende sach een gulden godynne 642sitten op enen conincliken stoel ende hi vraechde, wie si 643waer. Die duvel sprac ende seide: ‘Ic ben een moeder alre 644godynnen.’ Doe vraechde haer Alexander ende seide: ‘Hoe 645lange sel ic leven?’ Doe seide die duvel: ‘Die saec en moet 646geen mens weten.’ Doe ghinc Alexander uut ende quam weder 647Ga naar margenoot+ tot sinen volc ende seide hem, hoe hi gevaren hadde ende wat 648hi geloeft hadde. Doe bescicte hi sijn volc ende nam die coningh-aant.
[pagina 28]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 649inne haer lant of ende quam int palaes, als hi geloeft hadde. 650Daerna doe quam Alexander in een lant, daer waren al vrouwen 651ende geen mannen. Ende die vrouwen conden wel striden ende 652vechten, ende die mannen die waren in een ander lant ende 653eens des jaers so quamen si een tijt te samen. Ende als daer 654een maechdekijn geboren wordt, dat hielden si bi hem in haren 655lande ende die knechtgins senden si over inder mannen lande. 656Die vrouwen ontfingen Alexander vriendelic ende gaven hem 657grote gaven ende giften ende si gaven hem II^C maechden te 658harnas, die wel conden striden. Doe coninc Alexander voel 659landen bedwongen hadde, doe hoerde hi van den paradise ende 660daer woude hi mede wesen. Hi sende boden darwaert. Doe si 661opten wege waren, doe quam hem jegen een out man. Die 662seide: ‘Keert weder ende sect uwen heer, dat hi niet en mach 663comen mit hovaerdiën int paradijs, mer met oetmoedicheit.’ 664Doe gaf hi den boden een steentgin ende seide: ‘Brenct dat 665steentgin uwen heer.’ Die boden quamen weder ende seiden 666Alexander die boetscap ende gaeven hem dat steentgin. Doe 667Ga naar margenoot+ vraechde Alexander enen wisen meester, wat die(n) steen 668bedude. Die meester nam den steen ende leiden in een wichtaant. 669in een scael, ende in die ander scael leitmen swaren last ende 670dat cleyn steentgin woecht al op. Dat verwonderde hem allen. 671Doe nam die meester aerde ende bedecte dat steentgin daerin 672ende leidet doe in die scael ende in die ander scael leide hi een 673pluum ende die woech den steen op. Dat verwonderde den 674coninc ende alle, die dat sagen. Doe vraechde Alexander, wat
[pagina 29]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 675dat bedude, dat die steen also swaer woech, doe hi bloet was, 676ende nu hi inder aerden bedect is, dat hi licht weget. Doe seideGa naar voetnoot676. 677die meester: ‘Here coninc, gi sijt beteykent bi den steen. 678Diewijl dat gi leeft, so sidi machtiger dan al die coninghinnenGa naar voetnoot678. 679der werelt. Mer als gi mitter aerde sijt bedekt, so is een pluum 680swaerre dan gi sijt. Dat is, als gi doot sijt, so en siegi niets 681waerdich ter werelt,’ Daerna toech Alexander voel landen omme 682ende brochtse alle onder sijn bedwanc. Ende doe Alexander 683meest omme gewandert hadde al aertric ende besien, doe 684woude hi oec weten, wat in der luchten was ende dede gebraden 685Ga naar margenoot+ vleis binden an een sterc spit ende dede beneden anbinden II 686gyeren, dat si dat vleis niet raken en mochten. Ende daer 687dede hi hem selven beneden in een korf anbinden; ende hi 688hielt dat vleis opwaert ende die vogelen vlogen na den roke 689ende aes altoes opwaert also langhe, dat Alexander docht, dat 690hi van alder werelt niet en sach dan een cleyn hofstede; andersaant. 691dochtet hem al water wesen. Doe hielt hi dat spit nederwaert. Doe 692vlogen die vogelen nederwaert na dat aes ende hi quam neder 693ter aerden, X dachvaerden van sinen volc. Daerna doe dede 694Alexander hem selven wercken in een glas ende daeran een 695langen veter; die maect men vast opder aerden ende men warp 696hem in der zee, daer hi menigerhande wonder sach. Daerna 697toech Alexander voirt ende quam tot eenre stat; daer was een 698vrouwe, die hadde een kint, dat was half mens ende half eenaant.
[pagina 30]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 699dier. Doe vraechde Alexander enen meester, wat dat beduden 700mocht. Doe seide die meester: ‘Dattet uwe doot naect, dat is 701die bedudenis; want een tijt hebgi een mens geweest ende 702daerna selgi worden dieren ende wormen inder aerden. Doeaant. 703was Alexander bedroeft ende toech thuyswaert. Doe hi in 704Babylonyen quam, doe vergaf hem sijn suster mit venijn ende 705Ga naar margenoot+ doe eyschede hi een gansveder om dat venijn weder uut te 706locken ende over te geven. Doe gaf hem Colus, sijn camerlincGa naar voetnoot706. 707een weer, mer si was oec gevenijnt. Des nachts doe wort hemGa naar voetnoot707. 708so wee, dat hi uut der camer croep ende woude hem selven 709drencken. Mer sijn coninghinne Rosa, die vernam dat ende 710brochten weder in die camer. Des anderen dages doe begheerden 711die heren ende dat gemeen volc haren coninc te sien. Doe wort 712hi buten gebracht int pallaes. Dos quamen die heren tot hem 713ende custen hem. Mer hi en mocht niet spreken, mer hi screef 714sinen wille ende besette sijn lant an XII heren. Ende doe hi 715sinen wille daer in een brief gescreven hadde, doe gaf hi den 716geest ende starf doot ende sijn regnaci ende heerlicheit en 717duerde niet meer dan XII jaer. 718Doe die grote heren ende meesteren vernamen, dat Alexanderaant.Ga naar voetnoot718 719also haestelic doot was, doe quamen si tot hem. 720Die een seide: ‘O, Alexander, gisteren doe bescermdegi 721voel menschen van der doot, mer gi en moecht nu u selven 722niet bescermen.’ 723Die ander seide: ‘Gisteren was Alexander een heer over alle 724menschen, nu sijn die menschen heren over hem.’
[pagina 31]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 725Die dorde seide: ‘Gisteren doe maecte Alexander van gout 726ende van silver een scat, nu maect dat gout ende dat sulver 727van hem een scat.’ 728Die vierde seide: ‘Gisteren doe hadde Alexander groet gesin, 729Ga naar margenoot+ huden is hi van allen menschen gelaten.’ 730Die vijfte seide: ‘Gisteren was Alexander van alden volc 731ontsien ende nu en ontsiet hem nyement.’ 732Die seste seide: ‘Gisteren hadde Alexander voel vrienden, 733nu gaen si alle hem of.’ 734Die sevende seide: ‘Gisteren doe geerde een ygeliken bi 735Alexander te wesen, nu en geert nyement bi hem te wesen.’ 736Die achtende seide: ‘Gisteren doe en genoechde Alexander 737niet mit dat hi here was van alder werelt, nu moet hi hem 738laten genoegen mit een graf van VII voeten.’	[tekstkritische noot]Opschrift. C. groet (ontbr.); D en E: Hier begint die hystorie van groet (ontbr. D.) Alexander. Hoe Alexander geboren wort ende voirt regneerde; F heeft geen opschrift. 1. F. Arsaneus; Darius coninc sijn soen; F. sijn sone. F. Perssen, steeds zóó, wordt niet meer genoteerd; C.D.E.F. ende; 2. F. doen, steeds zóó, wordt niet meer genoteerd. D. den (ontbr.); E. mitten; F. metten. 3. coninghinne; Olympas. 4. C.F. die (ontbr.) F. swerter. D. der (ontbr.); 5. F. conninghinnen, steeds dubbele n, wordt niet meer genoteerd. 6. C. dingen, die wreede waren; D wonderliker, vreemde dingen; E. wonderliker; C.D.E.F. wel gemint was. 7. F. Soe toech; op enen tijt. 8. F. teghen. F. mit sijnder. 9. F. op enen. 10. C. op dien nacht ontfinc ende wonne; E. ene kint, die nacht wonne. 11. C.D.E. heer. 12. C.F. goet; F. maer. 13. F. wildi ghi; D. dat (ontbr.). margenoot+ 115b. voetnoot1. d.i. Arsamus. voetnoot2. d.i. Nectanebus. voetnoot3. d.i. Olympias voetnoot4. l. astronomyen. margenoot+ c [tekstkritische noot]14. F. sal, steeds zoo, wordt niet meer genoteerd; C.F. een gedaente; D.E. een gedaent. D. een dier. 15. E hi sel; C.D.E. een. F. heten uus. 17. F. so. quam. 18. D. mit sijnre swarter; F. sijnder swerter; E. mit sine swarte; D. so so; E. verwandeldet hi; F. verwandelde hi hem; 19. C.F. enen; F. mensche. F. scliep; ende hi.... an haer (ontbr.) 20. F. dat. F. gheweest hadde. 21. D. doe hi; had; F. ansxt voer. 22. F. hair; F. si (ontbr.). 23. F. sijnder. D. die coninc; F. in .... slaep (ontbr.). 24. F. sijn; gesclapen; D. had. 26. C.D.E.F. vrouwe (ontbr.). 27. F. draghet; op enen. 28. F. saten (ontbr.). 29. C. enen gedaent van (ontbr.); D. in een; E. in een gedaente; F. in der ghedaenten. 30. E. doe varen; F. dieneers. C.D.E. totter; F. toter. 31. F. op haren. 32. D. die (ontbr.); F. dijen selven; dien; enen. F. een ander tijt. 33. doe (ontbr.); D. doe leide een haen in des conincs scoet een ey, die tot hem quam. F. hane. 34. conincs Philips; D. warp; coninc; E. warp; F. werp hi; so (ontbr.). 35. F. doen croep daer uut dat ey een draec ende croep alomme ende omme dat ey, ende doen hi weder voer dat ey quam ende voer dat gat, daer hy uut quam doe bleef den draeck doot. voetnoot14. l. in ener gedaent. margenoot+ d voetnoot29. l. in ener gedaent. voetnoot33. l. hoen (?) Epitome: gallina. [tekstkritische noot]38. F. bedieden. 39. F. de meester; F. die werelt (ontbr.), es. 40. C.D. een soen; F. sone gheboren wesen; C.D. een machtich; F. een mechtich coninc wesen. 41. F. hi (ontbr); F. alle de. 42. F. om; F. in dat. 44. F. wert. steeds zóó, wordt niet meer genoteerd; doen quam. 45. F. onweder van (ontbr.); D. ende van donre; ende donder ende hagel; C. hagel. 46. E.F. dien nacht; F. was; als den. 47. F. de coninc; C. totder; F. toter. 48. C.E ic (ontbr.) wel; D. dode. 49. C. gode; F. de goden; F. laten leenen. 50. F. heeten. 51. F. niet noch; conninghinnen; niet (ontbr.). 52. F. gecruuft; F. het hadde ghecrult haar ende langhe loken op sijn hooft; C. haer (ontbr.) 53. F. dander. 54. F. wertet. 55. F. ende te regyeren (ontbr.). 56. C.F. enen 57. D. ende hiet. 58. F. den schijs; int lant. 59. C.D.E. omtrent. voetnoot42. l. ende voer dat hi weder comt. Zie Inl. XLVII. margenoot+ fo. 116a. voetnoot45. l. daer vielen hagelsteen, of: daer viel een hagel. voetnoot57. Josephus, Antiq. Jud. XI 7: Sanaballeth, Jaddus. [tekstkritische noot]60. D. 84broeder. 61. E. tot enen wive. 62. F. hulpelic wesen soude; C. dochter geen; F. Juedinne. 63. F. verboden in den tempel te wesen ons heren ende te dienen; doen voer hi tot. 64. C. die (ontbr.); F. vader zweer. 65. D.E. opten; E. Dat volc; steden om daer te wonen ende omdat; si (ontbr.). 67. F. soude (ontbr.). 68. F. Rome. 69. F. die (ontbr.) 70. F. inder const der; D. astromonye; F. enen. 71. E. doe (ontbr) avontstont; F. avenstont. Doen sach hi inden planeten en de inden sterren ende seide Alexander veel wonderlicheden. 72. C.D.E. teykenen; E. des des 73. wonderlicheit; D. vonderlicheits; F. oudt; E. seide (ontbr.). F. seide hi tot. 74. F. condi yet ghesien in den sterren oft inden planeten oft. 75. D. uwe .... tijt (ontbr.); F. des doots. 76. F. de meester; C.D.E. nyemen. 77. D. wel (ontbr.); D. kint (ontbr.) 78. F. mit malcanderen wandelen bij avande ende studeerden in de planeten ende in de sterren ende in dat firmament des hemels. Ende doe seide hi: So wie nu viele, soude doot vallen. Doe si soe ghinghen doen meynde Alexander hi woude dat in boerten prueven oft dat. 80. C.D.E. doot vallen; E. daer sterven of. 81. E. dat hi dat proven woude. 83. F. sijn meester in een put; dat hy viel (ontbr.); E. wiel; F. syn meester Sept. F.O, Alexander lief (ontbr.). margenoot+ c [tekstkritische noot]84. F. waerom soe doetstu dat dinen. 86. E.O, Alexander lief kint, vraechtet uwe. 87. F. daerna cort soe; C.D.E.F. sterf; D. tot sijn. 88. C. vraechdet; F. om de. 89. C.D.E.F. moeder, die (ontbr. D.E.F.) seide hem alle (F. die) dinghen, hoet gesciet was; F. was. Ende dat hilt Allexander heymelic in sijnre herten ende het was. 90. D. had; C. al (ontbr.). 91. D. sijn vader ende sijn F. ghedoodt; D. had. 93. F.; doe (ontbr.), C.E.F. werp; F. merye; een volen (ontbr). 94. F. dat was; gedaan (ontbr) 95. D. at (ontbr.); F. menschenvleesch. Ende het. 96. F. ende het; ontstucken; bi hem hadde. 97. D. den coninc; F. de coninc; een stal van ijser maken; F. hi (ontbr). 98. F. wille. 99. F. lieden. 100 F. enen; soe vraechde de. 103. F. ende All. wert geseit; E. Vort; F. wonderlik; lieden, steeds zóó, wordt niet meer genoteerd. 105. F. bi sijnder; E.F. reet. 106. C.D.E.F. sadel; F. ende het was; C. so (ontbr.); F. onderdanich 107. E. hont enen mensche ontsiet; F. den peerde. voetnoot89. l. met de varianten: sijn moeder seide hem alle dingen, hoet gesciet was. margenoot+ d voetnoot106. l. sadel. [tekstkritische noot]108. D.133 Putyfal; F. out was XV jaar; daer een spel beropen op enen berch, 109. D. spel 110. F. omtrent waren; C.D. daer sende. 111. F. de coninc. 112. C.D.E. gesins; F. vele ghesine. 113. C.D.E. vroemster. 114. C.D.E. den prijs; enen prijs; E. ende enen; F. alle die. 115. C.D.F. daer oec; D.E. totten; F. diien; die (ontbr.). 116. C.D.E.F. Alexanders. 117. F. hem toe. 118. F. versmaedde 119. F. Alexander (ontbr.); C.D.E.F. mi niet toe; waeromme sprect. 120. F. also.... ghi (ontbr.). 121. F. vermet u niet; F. en wet. 122. sal oft mach. 123. F. daerna (ontbr); doe ghinc hem All. bereiden; C.D.E. tot den; F. ten steecspeele, doen en was daer niement die sijns ghelijc was. 125. F. Ende hem wert daer een prijs; C.E. doe wort; D. den gulden; F. vergulden croen ende doen scloech hi coninc Nyclaus doot met sijn gesin, dat bi hem was. 128. D.E. warp; F. daarna werp; coninc (ontbr.), 129. C.F. uten; D.E. uut den. 131. F. de brulocht; E.F. mitter. 132. F. doe (ontbr.). voetnoot114. l. den prijs. voetnoot119. l.mi niet. margenoot+ fo. 117a. voetnoot123. l.den steecspul. [tekstkritische noot]133. F. brulocht maect; C. makede. 134. C. toonich; F. mer hi ginc. 135. C. tot den; F. waeromme verjaechdi mijnder. 136. F. nemt. 137. C. hiet ende seide; F. die...die (ontbr.); ende seide; E. coninc ende seide die Lysias hiet. 138 D.E. Heer; F. seldi; D. win winnen; F. geliken. 139. F. ende Al en ghelijct; E. een. 140. C.D.F. tafelen; F. sclach. 141. F. was doot; de coninc. 142. D. quetste; F. ende....coninc (ontbr.). 143. F. lach seere ghequest. 144. D.F. totten. 145. F. nemt; E. ander (ontbr); wijf anders. 146. C.E. dorste; F. seghen segghen. 147. F. daerna soe voer; F. voer; eenre. 148. D. sijn; F. wantse; D. hi (ontbr.); C. ende hi dwancse. 150. F. die boden; coninc.... Meden (ontbr). 151. F. scijs; hebbene. 152. C.D.E. genen; F. tschijs. 153. F. segt; D. ene soen. 154. D. heeft (ontbr.); F. die es mogende dan; die....vryën (ontbr.) 155. C. enen; F. seghen was. 156. F. verwantse. margenoot+ b voetnoot147. Stat. Epit. I. 23. Methona civitas. voetnoot155. een stat. Epit. I. 23. vicina civitas. [tekstkritische noot]157. D. Pensarius hiet; F. bi nacht (ontbr.). 158. F. die (ontbr.). 159. D. den tijt; F. doent; dochte; C. hem (ontbr.); F. scloech. 160. F. hem. Ende die wyle, dat die conninghinne ende Pansarius wech souden trecken, doen quam Allexander ende vernam de sake wat daer gesciet was ende sach. 161. D. had. 163. F. doersteken; F. hilt hi de. 165. E. moeder die; F. recht (ontbr.); D. hadde geweest. 166. F. sone; C. en (ontbr.); E. soe spaert; D. om minen willen niet; F. doen nam. 167. F. brochten; bevende (ontbr.). 168. F. coninc levende; vrect u; C.D.E.F. viant. 169. F. gaf hi den vader; C.E. enen swaert; F in....hant (ontbr.). 170. D. die sloech; F. ende hi scloech; C. vrac. 171. F. doe (ontbr.); sterf; F. ende Alexander deden heerlyc begraven. 173. begint in D. en E. met: Hoe groet (ontbr. E.) Alexander coninc wort, in roode letters; F. doen coninc Philips doot was doen was. 174. F. opten conincklicen: E.F. hi (ontbr.). C.D.E. alle sijn heren; F. al sijn. 175. F. voir....toe (ontbr.). 176. D. u (ontbr.); C D.E. alle uwe; F. uwen (ontbr.) 178. C. daer hi; F. die (ontbr.). 179. D. lande; F. scloten. 180. C. hielden; E. huden; F. hilden; C.F. allen (ontbr.). D.E. alle. F. voir enen coninc; hi voir. voetnoot157. d.i. Pausanias. margenoot+ c [tekstkritische noot]181. F.203 hie Conychy; sinen bode; toe (ontbr.). 182. D. steden; die....stede (ontbr.); doe namen si. 183. F. en hingen; wert de coninc Allexander; ende hi belach; hi (ontbr) wantse. 184. F. makese. 185. D. die zege. 186. C. te hulpe ende maecten vrienscap; D.E. vrienscap; F. te hulpen ende maecten vrienscap; ende vrede (ontbr.). 187. D. naect. 188. F. eender; in een visioen; sclaep. 189. E.F. dat een; C.F. bisscops gewaden; F. ende met. 190. F. ende enen; in de hant; enen hantscoen. 191. van....voeten (ontbr). 192. D. die sprac. 193. F. Alexander (ontbr.); E. in een lant (ontbr.); D. man siet mit aldusdanigen (ontbr.); F. dusdanigen man siet u ghemoeten ende mesdoet. 195. F. ende vrientscap (ontbr.); selen. 196. E. voerspoedelijken; F. gaen voerspoedeleec. 197. C. ontwaec; E. ontwaerc; reg. 197 en 198. ontbreken in F.; F. doe (ontbr.); Allex. toech. 199. C. alle; F. alle de; daer hy quam (ontbr.); C doet int. 200. F. ende die bisscop Jadus; van Jherusalem (ontbr.); dat te Jherusalem, dat; Alexander (ontbr.). 201. F. alle die landen in sine handen ginghen; D.E. landen. F. doe....naecte (ontbr.). 202. C.D.E. die biscop hem; F. doen verscierde voetnoot181. Conici? Zie Inleid. margenoot+ d voetnoot186. l. maecten vrienscap. voetnoot189. l. mit biscopsgewaden. [tekstkritische noot]hem die bisscop; mitten Levyten (ontbr.) 203. F. ghinc; den coninc; D. jegen; F. seghen. 204. F. ende....quam (ontbr.); F. ende doen All. den bisscop sach. 205. F. dat....hadde (ontbr.) 206. C. ende stont van sinen paerde (ontbr.). 207. F. den biscop te voeten op sinc kniën; C.D.E. op sine; F. ende....hem (ontbr.); E. sine handen. 209. F. haer. 210. F. al....volc (ontbr.) 211. F. yet (ontbr.); en soude. 212. D.E.F. die (ontbr.); F. doe (ontbr.); D.F. mitten; F. doen in. 213. C. offerde daer; D. in Jher. (ontbr.); in den tempel (ontbr) 214 F. ende hi gaf Jher ende al Judeën; vrihide; C. geen. 215. F. sys ende souden geven; hi (ontbr.); F. eeuwe. 216. F. God gheboden; F. doe (ontbr.). 217. F doe....si (ontbr.); begheerden die Samaritanen die vriheiden; E. voir enen. 218. F. die....hadde (ontbr.) 219. E. niet (ontbr.); C.D.E.F. dat lant van Syriën 220. F. te schyse. 221. F.X. (ontbr.); geslechten. 222. D.E.F. die coninc (ontbr); D. setse; F. vinc ende settese 223. F. dat dit; oec (ontbr). 224. E. vriheden; F. die de Jueden; ende....waren (ontbr); C.D.E. broederen. 225. C.D. dat was; F. wert. margenoot+ fo. 118a. voetnoot215. ewe = Mozaïsche wet. cf. Mnl. Wdb. op ewe. 2. voetnoot217. en 219. l. Samariën. [tekstkritische noot]226. C.E. haren wet. 227. D. ten. 228. E. niet gehoersamich geweest en; F. onghehorich geweest hadden. 229. dit; F. besluten opdat si daer niet uut en comen. 231. F. begonde hi se; F. mer ten halp niet. 232. C D.E. vorderde; F. helpen wilde. 233. E. doe dede; F. dat di een berch aen der anderen ginc ende daer werden in bescloten. 235. F. gesclachten; selen so; D in (ontbr.). 236. C. totdat (ontbr.); F. antkerst. 237. F. doe....ende (ontbr.); doe coninc Darius vernam, dat All. sinen lande naecte, doe sende hi hem syn boden seghen. 239. C. een swiep; F. een zweep ende enen penninc. 240. F. All. ontfinc den brief ende die; E. bode; E. des brief. 241. E.F. al (ontbr.); E. sinen volc; F. ende....gruet (ontbr.). 242. C. coninc (ontbr); Alex; F. knecht. Darius gruet u ende laet u weten, dat hy heer es; D. ende....weten, (2maal). 243. D.E. heer; D. van alder werelt ben; F. Ende ic; E. mine. 144. F. ydel herte; F. dat doe. 245. E u (ontbr.); C suuch. 246. E. kint (ontbr.); E.F. so (ontbr.). 247. F. ende enen een zweep om den top. 248. F. enen penninc appel te copen; 249. D. te comen; F. dyn kintscheit ende dyn dwaesheit, want du en moghes. margenoot+ b voetnoot232. l. vorderde. voetnoot248. Zie Inleid. [tekstkritische noot]250. F. diet. 251. F. Doe Allexanders ghesin den brief; E. den brief. 252. D. bedrovet; bedroeft; F. bedrueft 253. F. wet; meest. 254 F. lichteleec syn te verjaghen; E.F. ander. 256. F. aldus inhoudende (ontbr.); coninc Darius (ontbr); C.D.E. u (ontbr.). 257. F. mechtich; C.E. siet; E.F. enen. 258. F. ende die es al ront ende de werelt es ront; bediet 259. E. aldie; enen; F. Endi ghi; zweep ende die. 260. F. bediet. 261. F. ende u metten zweep uut uwen lande verdriven sal; D. ende (ontbr.) gi. 262. F. bediet, steeds zóó, wordt niet meer genoteerd; C.E. heer; F. Doen coninc Darius dien brief ghelesen hadde. 264. C.D.E. syn steden ende syn heren; F. ende syn stede (ontbr.) 265. ende seide (ontbr.) 266. F. so vanget ende brenget mi; saelt; eender roeten; C. een. 267. F. synder. 268. F. de heren; ende die steden (ontbr.) 269. C. jegens; F. met hem; C.E. volcs; F. ghescleghen. 270. E. sege. 272. F. vluchs tot hem comen. Doen hy thuisweert reet doen ghemoette hem een. 274. F. hi seghen. margenoot+ c voetnoot254. l. versagen. voetnoot266. l. mit ener roede. margenoot+ d [tekstkritische noot]275. F. synder. 276. C. doe (ontbr.) 277. F. want hem of lant ende; scloten. 278. C. wapende; F. verwapende hi; D. mit clederen (ontbr.). 279. F. ende doen hi bi Allexander reet, doen toech hi syn swaert. 280. D. hi (ontbr). 282. F. grote (ontbr.) 283. F. gebrocht. 284. F. waeromme; dus ghescleghen. 285. F. dochter ghegheven. 286. C.D. had ic. 287. F. gi heren (ontbr) 288. D. alle (ontbr.); F. synder vroemheit wille. 289. F. hi hem; die (ontbr.); syn lant, steden ende scloten; C.E. steden. 290. F. seghen. 291. F. derde. 292. C.D.E. bewaerde; F. allen. 293. F. Darius moeder, syn wyf. 294. F. kinderen. C. ere. 295. F. seghen; C. coninc (ontbr.). 296. F. vernam syn moeder ende ontboet hem aldus ende seide 297. E. alle die; F. alle de. 298. F. te helpen, ghi en moeght; verwinnen noch wederstaen. 299 C. synre moeder, syns wyf; D. syns wyfs vangenis; E. syns wyfs; F. synder moeder, syns wyfs; C. kinderen; D. vangenis (ontbr.); F. syne kinderen ghevanghenis 300 C.E.F. alle die; margenoot+ fo. 119a. [tekstkritische noot]F. die (ontbr.) scloten. 301. C.E.F. doe (ontbr.) 302. F. ende daer en; C. daer geen 303. F. mocht daer; C.D.E.F. brugge; C. daer (onrbr.); D. heer; F. god (ontbr.). 304. C.D.F. kinderen. 305. F. ende dat; daer dore met droghen voeten. 306. C. alle (ontbr.); D.E. al; F. hi daeromme. 307. F. versclaen; haerder sonden willen. 308. C.D.E. al syn; F doe .... was (ontbr.); F. doe gheboet All. al syn volc, dat si aen hare peerden enen stoc binden souden aen den stert ende laten na hem scleipen. 309. D. man (ontbr.). 310. C.D.E.F. een (ontbr.); 311. D.E. veel meer was dans was; C. dants; F. veel meer ware, dan datter was. All. die woude seynden enen. 313. F. seghen hem; F. stemmen van boven ende. 314. F. wes; C.D. selver; F. de bode; Doe All. de stemme ghehoert hadde, doen nam All. twee ghetrouwe. 316. F. dat was snachts toe ghevorssen. 317. F. Des nachs doen D.E. doe reet. 318. F. die (ontbr) liet. 219. F. reet.... Darius (ontbr.). 320. F. ende doen seide hi; E. ontbeit. 321. F. wanneer. 322. F. coninc Dar.; sprect; stouteleec al waerdi selve coninc All; C. selver; E. Alex. selver. voetnoot301. vlg. Zie Inleid. [tekstkritische noot]324. F. leidde coninc Dar.; hem (ontbr.) seghen; D. over (ontbr.). 325. F. tafelen. Doen men All drincken brocht, doen dranc hi den wyn al uut ende stac den silveren nap in sinen boesem. Also dede hy alle de silveren vaten, daer hi uut dranc. 326. D. al die silveren; E. silvere. 327. E. voirsettede; F. ten lesten so; bestu; daeromme hier. 328. F. ons silveren; D.E. silveren; C. sult. 329 F. In mijns conincx hove eest. 330. D.E. silveren; F. gulden vaten. 331. C. die sien syn; F. sidi also eerbaar een; als hi es. 332. F. seldi ghi; houden ende die ghewoente; houden (ontbr.); C.D.E. manier. 333. C. niet te seggen. 334. E. daer (ontbr.). 335. C. coninc (ontbr.); F. Allexanders sale; D. si hem kenden. 336. F. heymeleec; C. heer, dat; D. heer; E.F. here (ontbr.). 337. F. mercte coninc All; C.F. tafelen. 338. F. enen knecht.; hi nam den knecht dat peert ende spronc daarop ende quam toten water. 339. D. hi (ontbr.) ende spranc. 339-341. C.D.E. daer....water; F. daer hy over most. Doe en vant hi die stede niet, daer hi over moest ende bevrosen was enz. 341. F. maer hi. 342. E. ende hi seide; F. seide hem. 343. F. hadde metten coninc; Doen ghinc coninc Dar. ende vergaderde CM mannen te stride, de XX^M te peerde ende LXXX^M te voet ende; C. doe (ontbr.). 344. F. seghen; C.D.E. te striden 345. F. All. vinc hem ende scloech hem of IX^M mannen ende hi vernam maer C. margenoot+ c [tekstkritische noot]ende XXX mannen; C.D.E. ende hi verloes; F. Doen volghde coninc Dar. 347. E. syn; F. hi quam in S. binnen der; E. sine. 348. F. de stad. 349. F. hem (ontbr.); Coninc Darius; F. begheerde; ende hi luudde. 352. E. ende silvers (ontbr.). F. woude. Dat en woude All. niet doen mer hi ontboet hem. 353. F. Alex.... mer hi; (ontbr.) C.D. van hem. 354. F. op (ontbr.); lant op. 355. F. dan (ontbr); C.D. dit doe; C. here. 556. F. si (ontbr.); so (ontbr.). 358. F. sclaen ende si ghinghen tot hem ende wondene ter doot. 359 F. coninc Dar.; heerlike heren. 360. F. wilt dus vermoeden. 361. F. mordenaren; C.D.E. here. 362. E. stede; F. der steden (ontbr.), dus eendrachtigh; F. soe quam All. in die stat sonder vechten ende ghinc met in sconincx paleys. 363. C.D.E. en; D. ghinc by nacht. 364. E. Doe nam hi hem in den arm en seide. 365. F. een (ontbr.). 366. E. alle; F. landen; ic sweert; degene; u (ontbr.). 367. E. hebbe; F. wille u goet u temael. 368. C.D.E.F. die (ontbr.); C.D.E.F. Darius; F. hant. 369. C.D.E.F. om. margenoot+ d voetnoot369. l. om den hals. [tekstkritische noot]mi wel; F. ghegaen; F. heynde. 371. C.D.E. bin; E. gisteren doe. 372. F. een groot heer over voel volcx; C.D.E.F. nu (en F.) ben ic. 373. C.E. ende (ontbr.) mijn. 374. C. mine dochter; F. te wive; F. woerde so sterf hi ende gaf sinen gheest. 375. F. ende....doot (ontbr.); D.E den geest; C.D.E. ende hi. 376. F. Ende coninc All. half coninc Dar. heerliken te grave; D. eerlicen. 377. D. self; F. bare; C. weende. 378. D.E. so; F. grote; dede over; E. sijn. 379. C. dode; F. coninc Dar. ghedoodt. 380. F. daer (ontbr.). 381. F. brulocht: C.D.E.F. coninc Dar. 382. F. ende die was; toefde All.; een corten tijt. 383-385. ende hi.... wive ontbreekt in F. 383. D. min. 385. F. coninc (ontbr.) 386. D. hiet (ontbr); E. die sat; C.D. in enen. 387. F. mede (ontbr.); dispenteeren. 388 C.E.F. dat schijn; D. dat schijnsel. 389. F. mensche bestu; nemes. 390. F. moghes. 391. C. ontneme. 392. C. ontneem; F. neemt; moghet. 393. F. eerds goet. margenoot+ fo. 120. voetnoot382. d.i. Roxana. [tekstkritische noot]394. C.E. heer; D. een heer; C. alle der; C.D.E. arm heer. 395. F. de rycheit. 396. D. arbeit. 397. F. oec seide ghi; eerds; des en hebdi. 398. F. wilt. 399. C. u (ontbr.); D.F. nemen. 400. F. de meester; nemen. 401. F. Cupe; F. dan niet. 402. C. ontnemen. 403. C. genen; F. dies gheen; C.D.E. ic u. 404. F. uwer; F. de coninc. 405. C.E. die vliege; F. hebdie. 406. F. woert soe seide de. 407. C.D.E.F. want die siel is dat leven (F. dleven); F. condi. 408. D.E. deser ende; C.D.E.F. desergeliken; F. dispentaciën. 409. F. die (ontbr.); hadde All. ende Gyogenes, die meester; E. mitten. 409-457. Aristoteles....ofgaen, ontbreken in F. 409. C.D.E. die was. 411. C. so gaerne: C.D.E. mit sinen wive. 412. D. cortede ende. 413. C. verstroeyden. 414. E. doe (ontbr.) 415. C. mit sinen heren enden wanderinghe. margenoot+ b voetnoot411 l mit sinen wive. [tekstkritische noot]421. C. verstroeyden. 422. D.E. doe daer 425. E. ende daer 426 C.D. sach hi. 430. C.D.E. te samen. (ontbr.) 432. C.E. die coninghinne sonde den Arist. 433. C. dat (ontbr.) 434. C. si hem. 437. C.D. so heb ic. 440. D.E. verbarch. 441. C.E. minen. 442. C.D.E. uwen; E. ende (ontbr). 443. E. uwe. 444. C.D.E. tot Arist. (ontbr.); C. over voet ende over handen; D. ende voeten; C. over voet. 447. C. over voet ende over handen; D.E. over voet; D. die leide; C.D. een. 448 E sinen rugge. margenoot+ c margenoot+ d [tekstkritische noot]453. E. wat seggen. 455. C. en Salomonem; D. Davidque. 459. F. Ende All. toech voert ende belach een grote stat. 460. F. wise (ontbr.) 461. F. setten; groet (ontbr); scrive; C. boem (ontbr.). 462. F. ende op diien hoghen boem soe; C. venijnt; F. ghefenijnt; dat (ontbr.); basaliscus; hiet (ontbr). 463. F. niement sien van der stat van binnen ende wat dat dat dier; E so wien; stat. 464. F. sterf. Doen hadde All. bi hem den wisen meester Aristoteles. 465. F. oerdineerde; D. ordineerde een ghebot; F. om de. 466. F. enen staf hebben; F. enen. 467. F. Ende alsoe deden si; D. venijn. 468. F. hem selven sach; in.... spiegelde (ontbr.). 469. F. die meesters (ontbr); C.D. steden; C.D.E. dat (ontbr.). 470. so groten wijsheit. 471. F. de stede; F. doe (ontbr.); E. Alex. 472. F. sconincx lant Porus. 474. C.D. een; F. die (ontbr.); hiet (ontbr.) aldus: Du best; van enen volc, dat cranc was; C.D. een. margenoot+ fo. 121. voetnoot462. l. venijnt dier; venijnt (gevenijnt) is het partic. perf. van veninen = vergiftigen. voetnoot464. wie = wien (accus.) voetnoot474. l. een cranc. [tekstkritische noot]475. F. du selt; dat ic verchter ben. 477. F. tfolc; C.D.E. volc die; F. Daeromme 476. F. waert (ontbr.); scandeleec versclegen. 478. C.E. die (ontbr.); F. jegen hem (ontbr.); C. te vechten 479. F. coninc (ontbr.); D. een; F. van volc (ontbr). 480. D. hadden olyfanten; op haer lijf drogen si een burch, die gemaect was; F. borch. 481. F. houte; ysere; inne; F. XXX. 482. F. vollen harnasch. F. vochteden; ende die dieren beten met haren monde; ende die.... monde (ontbr.). 484. C. mit haren tanden. 485. F. binnen (ontbr); F. daer hi striden soude. 486. D. die dede; F. viers; doen (ontbr.). 387. C.D.E. al helt; doen die dieren. 488. F. staken (ontbr.); F. mannen staken. 489. F. daaran (ontbr); berrnden. 490. F. si (ontbr.); achterweert onder haer volc. 491. E. Putifel; F. ende All; C.D.E. in die. 491. F. scloech. 493. F. wert vele volex versclegen; C.D.E.F. coninc (ontbr.) 494. F. die (ontbr.); E. na (ontbr.); Putifal; F. Putafel. 495. F. ende (ontbr.) twee daghen; F. opdat si haer. 496. F. ghequedtste; lieden; C. mochten verbinden. 497. F. daerna.... waren (ontbr.) voetnoot480. Zie Inleid. voetnoot493. Ende enz Hier volgt de bewerken weer het Epitome. III. 3. Zie Inleid [tekstkritische noot]498. F. tot....Porus (ontbr); C.D.E coninc (ontbr.); D.F. helpt; F. ons.... ende (ontbr.) 499. F. ter hellen bringhen. 500. F. so (ontbr.). 501. C. heer onder; F. volc wesen D. dede. 503. F. verscloegh Porus, den coninc ende hi; over.... volc (ontbr.). 504. F. al (ontbr) D.E. vriheden. 504. F. doe (ontbr.); voir (ontbr.); C. groet. 505. ene rover op die see; D.E.F. opter; E. die (ontbr.); F. die den lieden. 506. F. scepe. 507. F. wert; brocht. Doen vraeghde hem All. 508. F. doet; D.E. op der zee; F. opter. 509. F. nemt den lieden; C.D.E. die (F. de) rover. 510. F. tot.... here (ontbr.); C. heer; F. waeromme nemt gi den lieden haer guet opt lant; D. den volc opten lande haer guet. 511. F. breect.... gi (ontbr.); C.D. steden. 512. D. menige; F mensche; liveloes ende guedeloes; D. ende guedeloes (ontbr.); heer; F. ende.... werelt (ontbr.); ende ghi hebt selve ghenoech te verteren ende ic en hebbe niet, ic en moet alsoe den cost winnen. 515. Doe seide Alex. 516. F. so.... versien (ontbr.). 517. F. syet ic gheve u dese stede; F. ic (ontbr.). 518. F. of ende siet, dat ghi voertane gherechtich siit ende doet recht. 519. F. doe.... rechtvaerdelic (ontbr.). 520. C.E. enen. 521. F. hem wat geven woude. margenoot+ c margenoot+ d [tekstkritische noot]523. E. here; F. de arme. 525. F. hebbene. 526. dat mi. 527. C.D. Alex. wert; F. daer die liede in hole woenden. 532. F. Des en; want ic. 533. F. selve (ontbr.); C.D.E. selver; F. wandele, dat es den. 534. F. voir een stat; C.D.E.F. liep. 535. F. alle (ontbr.); D. sesendortich; F. mannen die woenden. 536. F. liede; Na ‘atense’ voegt D. in, wat in onzen tekst volgt 543-555: ‘Daerna quamen.... ghinghen vandaen’; E.F. = A; in C. ontbreekt deze passage. Zie Inleid. XXXV. 538. E. ene see; F. eender zee; suet; C.D.E. die also soet was als honich. 539. F. so. quamen; daer (ontbr.); C.D. die (ontbr.). 540. F. beeren ende; daernaer; C.D.E.F. quam. 541. E. beet. 542. F. so sclogen; E. vleremusen. 543. F. lieden; C.E. nose; F. daernaer. 544. D.E. dat waren al; F. daer waren grote ruesen; F. sclogen. 546. E. dede All.; al (ontbr.). 547. F. die resen te vlien; werter. 548. F. vele van hem; doot gesclegen; D.E. Daerna doe; F. daerna soe. margenoot+ fo. 122. [tekstkritische noot]549. F. die wiesen te priemtijt uyter. 550 F. ende sie; F. avens. 551. F. weder (ontbr.); der eerden; Daerna soe quamen si in een lant in enen hogen berch. 552. F. II^c; D.F. daer vonden si op enen sconen tempel gemaect van goude (goude F. (ontbr.). 554. F. op (ontbr.); een schoen gulden beelde; daer; op (ontbr.); lach op; D. had 555. F. ende si; E. hem toe. 556. F. quam hi; F. weduwe 557. F. ende hiet; ende hadde. 558. F. coninc All. quam; in.... lant (ontbr.): F. seinde. 559. C mit den; F. enen maelre; Alexanders aensich soude malen. 560. C. brenget. 561. F. soen; someghen; E.F. quam. 562 C.D.E.F. heer. 563. E. dat Alex.; F. Ende hi. 564. E heer, F. eender. 565. C. vermorgen (ontbr.); F. wive op een vroeghen morghen; F. nam mi mijn. 566. F. scloech; D. veel voles. 567. F. beidt. 568. D. coem; F. de sake. 569. D. had; F. sijn croen (ontbr.) ende sette Thol. sijn crone op sinen hoofde. 570. F. minen. 572. F. dese ridder. voetnoot553. l. daer vonden si op enen sconen tempel, gemaect van goude. voetnoot557. d.i. Candace. margenoot+ b voetnoot565. vermorgen. Zie de Aant. [tekstkritische noot]573. F. ic wille de. 574. C. ic sel; heer; F. herde blide. 575. F. de coninc; nachs 576. C. tot den; F. borgers; C. heer; D. dese; F. sijn wijf. 577. F. al de; destruweren. 578. F. borghers; sconincx. 579. D.E. heer; heer; F. de here. 581. F. wille eer; an All., minen coninc. 583. C. sijn; F. toten; sijnre..... die (ontbr.). 584. E. die quam; F. seghen. 585. D. lede. 586. C. doe (ontbr.); F. soe leeddese; sclaepcamer; D.E. lede; F. doe (ontbr.). 587. C. enen. 588. F. verscyert. 589. F. an een; vetere. 590. F. dattet. 591. C.D.E. dat; F. sconincx. 592. D. Alexander 593. C. Alex. selve; F. best selve de coninc; All. (ontbr.); 594. F. wert; C.D.F. verwen. 596. F. heete. 597. F. best. 598. F. kent ghi. 599. F. niet; F. de vrouwe: Waeromme beeft. voetnoot573. hi, dat is: Antigonus, alias Alexander. margenoot+ c [tekstkritische noot]600. F. scoen (ontbr.); C.F. doervochten; F. Ende nu. 601. F. gecomen (ontbr.); C. eens wijf lant: F. lant; D.E. eens wijfs lant. 603. F. mensche. 604. D. stercker of also sterc; F. so sterc 605. F. wert; C. toornich (ontbr.). 606. F. de coninghinne: waeromme; F. vertorent. 607. E. oftu. 608. F. of.... hadste (ontbr.); C. soutstu. 609. F. eerst (ontbr.); daermede doden ende dan miselven, omdat ic alsoe dwaeselic ghedaen hebbe ende ben met willen enz. 610. F. de vrouwe: En hebt geenen anxst. 611 E mine; F. minen 612. C. mer (ontbr.); F. scloecht. 613. D. hi Porus; C.F. soen die; C.E. sine. 614. F. scloech. 615. C.D. dese boden; C.D.F. gunst ende eer; E. eer ende (ontbr.). 616. D. eerlic; F. seinden; de jonxte. 617. F. scloech; C. mijns wijf. 618. F. sclaen in de wrake; C. vraec; E. wrake 619. E. seiden sijn broeders; F. sclogen. 620. F. vriescap; halp. 620. C.E. hebbe. 621. F. sallen 622. F. van hier; de jouxste. 623. F. dat hoerde. 624. D. broeder; F. bruedere; C.E. wouden; bedrueft. voetnoot600. l nu. voetnoot601. l. in eens wijfs lant margenoot+ d voetnoot604 l. een ander stercker of also sterc. Zie de aant. margenoot+ fo. 123. [tekstkritische noot]625. F. heymeleec; o. (ontbr.). 626. C. dinen; E. dine; F. gheen ghevecht af en. 627. F. doe (ontbr.). All. seide: Eest. 628. C. vremer; D. vrome. 629. F. wildi.; F. belove u, dat icken u hier brengen sal. 631. F. gheloefden; D.F. goet; C.D.E.F. opdat hi dat dede. 633. F. costeleken gesteenten; C. een. 634. C. opden. 635. F. de afgoden; C. voert (ontbr.); F. versciert; C.D.E. wonderliken. 637. F. wonderlic. 638. C. ende seide (ontbr.); C.D.E.F. Weest wellecoem (F. wille come); E.F. coninc (ontbr.). 639. C.D.E.F. coninc (ontbr.); F. de duvel. 640. F. de coninc; D. deser weelden; F. bat; salstu. 641. D. Doe ghinc. 642. D.E. op een; F. haer wie dat. 643. F. ende seide (ontbr.); die moeder alder. 644. F. haer (ontbr.); ende seide (ontbr.). 645. F. de saec en mach geen mensche. 647. F. hem (ontbr.); hoe dat; C.E.F. ende wat hi geloeft hadde. 648. E. Daerna doe quam Alex. ende bescicte sijn volc ende seide, wat hi geloeft hadde ende wan die stede ende die coninghinne haer lant; F. ende .... af. (ontbr.); C. der coninghinne. voetnoot638. l. Weest welcome. margenoot+ b [tekstkritische noot]649. F. ghelijc als hi. 650. E.F. doe (ontbr.); F. daer niet dan vrouwen in en waren. 652. D.E.F. die (ontbr.) waren. 653. F. so quamen die mannen ende die vrouwen; een tijt (ontbr.). 655. D. knechtkin; F. knechtkens; over (ontbr.); C. lant. 656. F. vriendeleec. 657. D. twee dusent; F. meeghden. 658. F. hernas; C.F. consten; D. doe die; F. coninc (ontbr.). 659. F. ghewonnen; E. hadden F. ende. 660. F. Ende hi seinde boden derweert 661. C. op den; D. een out man jeghen; F. seghen; ende seide. 662. F. ende (ontbr.) sect; E. keert. 663. C inden paradise. 664. C.E.F. den bode; F. steenken. 665. C. steengin; F. steentgin (ontbr.); F. seident; 666. F. ende seident All. ende gaven. F. steenken. 667. C. wat die steen beduden; F. bedieden mochte 668. C. meester (ontbr); F. dien steen nam een meester; C. die stene; D. dien steen; F. ghewicht. 669. F. scale; in de ander scale leide men swaer. 670. C.D.E. dat; F. dien steen verwoech. 671. F. den steen; daerin (ontbr.) 672. de scale; C. in een scael leide hi doe; F. hi doen. 673. F. plume; dat verwonderde hem allen diet saghen. margenoot+ c [tekstkritische noot]675 F. bedieden mochte; dien steen. 676. F. ende hi nu; dat hi so. 677. F. de meester; D.E. heer coninc; F. betekent. 678. F. die wile; mechtiger; F. alle. 679. F. een cleyn pluum swaerder. 680. E. gi siet; F. sidi; C. niet. 681. F. weerder der; D. Daerna doe. 682. D. alle (ontbr.); C. sine. 683. C. meest al die werelt omme gewandert; D.E. meest al aertrijc om gewandert had; F. meest al eertrike omme ghewandelt hadde ende besien hadde. 685. F. enen sterken spet ende daer beneden. 687. F. beneden (ontbr.); enen; F. hi (ontbr.). 688. F. volghden; F. ruec ende na dat aes. 689. F. altoes (ontbr.); dochte. 690. F. dan al cleyn hoofde; anders soe docht. 691. F. den spit; C.E. neerwaert. 692. F. Doen.... nederwaert (2maal); ende.... volc (ontbr.). 693. F. doe hem All. scluten in een ghelas. 694. C.D.E. wercken. 695. C.D.E.F. lange; F. opter; C.E. werp. 696. F. daer sach hi menigherande. 697. F. eender. 698. D.F. mensche. voetnoot676. l. mitter aerden. voetnoot678. l coninghen. margenoot+ d [tekstkritische noot]699. C. enen meester (ontbr.); F. bedieden. 700. C. een meester; E. genaect; F. u doot. 701. F. bediedenisse; hebdi mensche; C.E. een (ontbr) mens. 702. F. na (ontbr.); seldi; E. gi (ontbr.). 703. F. bedrueft. 705. F. heyschede; D. hi (ontbr.); gansweder; F. ganse veere; C.D.E.F. weder (ontbr.). 707. C. een veer, oec gevenijnt; D.E. veer; F. veere; F. nachssoe wert. 708. C. uut den; D. uuter; F. cameren. 709. F. verdrincken; F. die benam. 710. D. brocht hem; F. in sijn; D. ander. 711. F. gemeyn; siene; F. wert. 712. F. buten in den paleyse. 713. C.D.E.F. ende custen hem. 714. D. besettede. 715. F. daer (ontbr.); C. in enen; E.F. in den. 716. D. sterf; C.D. doot (ontbr.); F. was doot; C. die en duerde; D. dien. 719. D. so; F. haesteleec gestorven. 720. F. ende die een; gisteren soe. 721. C. nu u. 723. D.E. doe was; E. oever voel. 724. F. ende nu; heren (ontbr.). margenoot+ fo. 124. voetnoot706. di. Yolus. voetnoot707. l. een veer. voetnoot718 Zie de aanteek. [tekstkritische noot]725. F. derde; seide (ontbr.); gisteren so; goude. 726. C.D. sulver; E. mer nu. F. enen; ende.... sulver (ontbr.). 727. C. van hem (ontbr.); F. enen. 728. F. doe (ontbr.); groet sin in de menschen, heden. 730. C. doe was; D. van alder werelt; F. van allen menschen. 732. F. gisteren was All. ende hadde; D. had. 733. C.E.F. hem alle. 734. F. doe (ontbr); C.F. begheerde; F. een (ontbr.); C.D.E. een ijgelic; F. yegelik bi hem. 735. F. ende nu en wilt; bi hem sijn. 736. F. achste; doe (ontbr.); C.D.E. genoechde; F. ghenuechde. 737. F. mit (ontbr.); ende nu. 738. F. genuegen met enen grave; D. acht voeten. Hierop volgt alleen in D: ‘Daerom, o, lieve menschen (l. mens), laet di dit een leer wesen ende en aenbeet ymmermeer geen afgoden ende en doet geen toverye noch wigelye, als die meeste heren van alder werelt deden in den Ouden Testament, daer si alle mede verdoemt bleven.’ Onmiddellijk hierop volgt: ‘Als voirseit is.... Alexanders suster (739-743). F. laet op voeten’ volgen: ‘Eude aldus claeghden de vrienden Alexander. Ende hi hadde sijn lant ghedeylt enz.... Alexanders suster.’ Opschrift in roode letters. De passage: ‘Als voirseit....suster’ (739-743), die in C. en E. ontbreekt, staat in D. en F. onmiddellijk vóór ons opschrift en volgt in A. op ‘Jherusalem’ (751). Ze behoort hier. Zie Inl. X.L. Opschrift: C. biscop. - 739. F. Als.... is (ontbr.), Ende hi hadde enz. 740. D. an twalef heren; F. in XII; de III; de VIII. 741. F. coninc van. margenoot+ b

Vorige Volgende

Tekst I.

Ga naar margenoot+ Hoe groet Alexander geboren wort ende voert regneerde.