Proeven van tekst en commentaar voor de uitgave van Hoofts lyriek. II. Gedichten voor Huygens
(1968)–P.C. Hooft–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 87]
| |
Vier en Vlam. aen Joffrw..
| |
[pagina 88]
| |
Nae de beek te koelen gaen,
Die de m in ten doele staen;
Leent mij drij der tooverwoorden
Die zoo meenigh oor bekoorden,
(25)[regelnummer]
Drie aen 't schoone Kamperhooft
Dat het mijne van mij rooft.
Daer jck 't een en 't ander baeken
Onversiens heb darren naeken,
Oft het vier, dat blaeken most,
(30)[regelnummer]
Blaeken, zonder branden kost.
Zeght haer. Wie? Och vraeght niet verder
Zeght haer hoe een haeghse harder
Hoe een overrompelt knecht
Min op 't minnen afgerecht
(35)[regelnummer]
Als zijn lammeren op 't vlieghen,
Vrij en vaerdigh vander wieghe
Onbewoghen voor de vonk
Van zoo meenigh minnelonk,
Lonken die hij zagh haer punten
(40)[regelnummer]
Op zijn wederliefde munten,
En belodderen de zijn,
Om van hun belonkt te zijn,
Eindelijk de fierer schichten
Van haer ongemeene lichten.
(45)[regelnummer]
Heeft onmoghelijk gezien,
D' onverwonnen borst te biên.
Daer zijn harssenen af daevren,
Even als de langste klaevren,
Off de helmen om den haegh
(50)[regelnummer]
Jn een dikke noordervlaegh
Daerom nu zijn korte nachten
Swart' historien van klachten,
En zijn daeghen zonder schijn
Nachtsgelijk geworden zijn.
(55)[regelnummer]
Daer hem nu de wijdste wallen
Aen den a emstel nauw om vallen,
| |
[pagina 89]
| |
En de rujme kaeden schaers,
En de bruggen vol gevaers.
Zoo bedujslen hem de rooken
(60)[regelnummer]
Die den hartenbrand ontsmooken,
Zoo en zijn zijn' ooghen schier,
Zoo en zien zij niet als vier:
Zoo en kan hij niet bepejsen
Schoon ten einde van zijn rejsen,
(65)[regelnummer]
Schoon bij zujden 't zujdermeer,
Met den voorsten voet op 't veer,
Wie hem van het IJ geschejden,
Overtoovert heeft tot Lejden,
En de schipper die hem braght
(70)[regelnummer]
Staet en bedelt om zijn vracht.
Veerman, zeght hij, weest te vreden,
Loon voor arbejdt staet in reden,
Maer de rede maekt geen schult
Voor de arbejd is vervult.
(75)[regelnummer]
Schaemte weighert v te wenschen
Heele vracht, van halve menschen,
En de mensche dien ghij ziet,
Ben jck half en daerom niet.
Gaet de beste weêrhelft zoeken
(80)[regelnummer]
Daer haer 't lieffelijk bevloeken
Van den zoetsten nederslagh
Dien ojt oogh in ooghe zagh
Wt de(n) borst heeft heeten schejden.
Harte zeght, komt voort nae Lejden,
(85)[regelnummer]
'T geldt mij noch een halve vracht,
'T geldt hem 't leven, die v wacht.
Schaetjen zegt ghij dat jck mijmer
Dat vergeeftmen aen een rijmer?
Kont ghij 't met een zujr besien
(90)[regelnummer]
Aen een minnaer ook verbiên?
Voeght het rijmen en het minnen
En mijn ongebaerde zinnen,
En mijn onbejaert gemoedt
En mijn onbedaerde bloedt
| |
[pagina 90]
| |
(95)[regelnummer]
En mijn' onervaeren' ooghen,
Dunkt v dat hij min medooghen
Kan verdienen dan verwijt,
Die alleen van allen lijdt?
Maer bedenkt 'er bij, vriendinne
(100)[regelnummer]
Waer toe quam 't v in den zinne,
D' onbedachte' onnoselheidt
Van mijn' tegenwoordigheidt
Wt de vejle rust te haelen,
Daer ghij zulke, zulke straelen
(105)[regelnummer]
Om vw houwelijkschen troon
T' uwer luister hadt ontboon?
Vw beleeftheidt doet mij sterven,
D' eerste steen van mijn bederven
Heeft vw gunstigheidt geplant.
(110)[regelnummer]
Vijandvriendelijke handt
Hebt ghij d' eerste door ontslooten
Om mijn broosse borst t' ontblooten,
Hebt ghij d' eerste bijl gestelt
Die mijn vrijheidt heeft gevelt,
(115)[regelnummer]
Laet v d' eerste zorghe lusten
D' eerste plaester toe te rusten,
Over d' eerste minnekneep,
Die mij eerst tot vwent neep.
Och, off oock die hoogher straelen
(120)[regelnummer]
Tot meêdooghen wilden daelen,
En de voedster van mijn pijn
Mijn geneester konde zijn.
Zeght haer, zoete voorspraek, zeght haer,
Oft zij nijdigh onderrecht waer,
(125)[regelnummer]
Weetens willigh wie zich stout
Zoo veel darrens heeft betrouwt.
'T isser een, zeght van de jaeren
Die gebujren van 't bedaeren,
| |
[pagina 91]
| |
En de staetelijker vreughdt
(130)[regelnummer]
Paelen aen de tweede jeughdt.
'T welgeval van schoone leden
Schreef hem niemandt toe met reden;
Aen het brujnen van zijn hujt
Kijkt de haeghsche harder 'wt.
(135)[regelnummer]
Maer hij dunkt zich zelf te bloosen
Als de morge(n)stondsche roosen
Zedert hij den wederslagh
Van haer oogh in 't zijne zagh.
Zoo verlicht der zonnen luister,
(140)[regelnummer]
Aller weeghen, alle duister
Zoo is heel de hemel schoon
Om het bijzijn van de Goôn.
Overwight van gulde schijven
Die 't ter wereld al bedrijven
(145)[regelnummer]
Meer als noodelijke munt,
Heeft zijn' star hem niet gegunt.
Weinigh maejen, weinigh ploeghen
Klein bezit in groot genoeghen
En dat middelmaetigh veel
(150)[regelnummer]
Zijn gevallen tot zijn deel.
Maer zijn Kampersche gedachten
Heele daeghen, halve nachten
Zijn zijn' schatten in 't gemoedt,
Daer hij rijck om heeten moet.
(155)[regelnummer]
Voorraedt van gegeete lettren,
Om geleerde t' overschettren,
Schujlt 'er weinigh in zijn hooft.
Waer het evenwel geklooft
'T waer vol letteren te vinden,
(160)[regelnummer]
Letteren die harten binden,
Maer met hoope van genae,
Zoete lettren M V K.
Starrestocken aen te stellen
Om de fackelen te tellen
| |
[pagina 92]
| |
(165)[regelnummer]
Om de kaerssen gae te slaen
Die het hemelhol begaen,
Zijn gesifte wetenschappen,
Die zijn' harssenen ontsnappen,
En de geesten van zijn oogh
(170)[regelnummer]
Weigheren haer vier zoo hoogh.
Maer twee helderer planeeten,
Zijn de doelen van zijn weeten,
En de starren, die hij schiet;
Hoogher hemel ken hij niet.
(175)[regelnummer]
Stemmestreeling, snaerenkrabbling
Js een konstelijke brabbling,
Die zijn handen en zijn keel,
Niet en kennen als ten deel.
Maer, al stinkt het eighen roemen
(180)[regelnummer]
Kampen kan zijn keel niet noemen.
Off zij staet 'er af en drilt
Als een elsenrijs in 't wildt.
Snaeren kan zijn handt niet raeken
Die wat Machteldachtigh kraeken,
(185)[regelnummer]
Off zijn vingers gaen daer af
Als een viervoet nae een draf.
Daer dan handt en keel vergaeren,
Kampen seggen al de snaeren
Kampen kort en Kampen lang
(190)[regelnummer]
Zijn de nooten van zijn zang.
Verr en verschgeraepte rijmen,
Regeldicht aen een te lijmen
Hoogher sweeven als 't geberght
Is zijn' pen te veel geverght.
(195)[regelnummer]
Krujpen kan hij, gaen en springen,
En gelijx der aerde zingen;
'T waeter dat de rijmers maekt
Heeft zijn lippen nojt geraekt.
Maer de welgevoeghde giften
(200)[regelnummer]
Die de hemel door de siften
| |
[pagina 93]
| |
En het keurlijk ondersheidt,
Van een milde gierigheidt
Over haer beminde kujven
Nederwaerts heeft laeten stujven,
(205)[regelnummer]
Kittelen zijn aendacht nauw,
'T vlieghen wordt hem wel zoo gauw
Als de bestgewiekte vlieghers
(de Poëtelijkste lieghers)
En zijn afgevloghen dicht
(210)[regelnummer]
Rijst hem selven wt het licht.
Zeght haer dan hij heeft den zeghen
Van de schoonheidt niet gekreghen,
Noch de geestelijke gonst
Van gesooghe letterkonst;
(215)[regelnummer]
Starren kan hij niet beroemen
Van de zeeven een te noemen,
Op de nooten is hij schor
Op de snaeren vingerdor,
Rijmens is hij onvervaeren
(220)[regelnummer]
Als de ploegher in de baeren
Als de zeeman in de terw
Als de blinden in de verw.
Evenwel 't bevallijk wesen,
'T rijk, het rujmgelettert wesen,
(225)[regelnummer]
'T speelen dat bij geen en lijkt,
'T zingen dat maer 't vw' en wijkt,
'T rijmen dat hij zelf kan achten
Houdt hij al van vwe krachten,
Kunt ghij 't schepsel van vw zin
(230)[regelnummer]
Min vereeren als vw' min?
Schijntse nae de min te hooren
Vatse vaster bij die ooren,
| |
[pagina 94]
| |
Zeght haer dan, als Alard zej,
Doe zijn kraghtiger gevleij
(235)[regelnummer]
Perste door de koele korsten
Van vw' overvroore borsten
En vw' ijslijk' ongenae
Deede doijen in een jae.
Deese zijn de scharpste pijlen
(240)[regelnummer]
Die wij t' saemen konnen vijlen
Zoo haer dan de tegenstandt
Van een harder hart vermant
Tesselschae, hoe zal jck 't herden?
Ghij vergeefsche tolck te werden,
(245)[regelnummer]
En ocharmen, jck, en jck
Proje van mijn eighen strick.
Zullen niet mijn eighe schachten
Ga naar margenoot+Met den interest van krachten
Keeren op het broosche bloot
(250)[regelnummer]
Van den schutter diese schoot?
Och, jck spel het lang te vooren,
Lieve tolk, jck zal 't besmooren,
'K heb geen lauwer om de mutz
Tegens sulken blixembluts.
(255)[regelnummer]
Wils' haer dan in 't bloedt vermaken?
Jae zij: 'k zie de doodt genaeken.
Neen zij: 't is geen maeghdendeughdt.
Jae zij: 't is onnoosle vreughdt
Neen zij: 't moght haer naemaels rouwen.
(260)[regelnummer]
Jae zij: droefheidt kan verkouwen.
Neen zij: 'k heb het niet verdient.
Jae zij: om een liever vriendt.
Foej! daer waggelt mijn vermoeijen.
Tesselschae, om tijdt te spoejen,
(265)[regelnummer]
Korte moejt voor lang bediedt,
Vraeght haer off zij wil off niet.
Constanter Hag. decemb. CIɔIɔCXXIII |
|