Proeve van Bredaasch taal-eigen

Of lijst van eenige in de stad en den lande van Breda gebruikelijke en in sommige oorden van ons vaderland min gewone woorden en spreekwijzen

[p. 97]

C.

[Caritaat]

CARITAAT. Ik heb hier wel eens om een caritaatje hooren vragen, even als men in Frankrijk charité zegt. Caritaten vindt men veel bij de ouden, voor werken van liefdadigheid, voornamelijk in het Passionael. Te Delft bestaat nog eene kamer van Caritaten, alsmede het Caritaten-huis, in hetwelk oude vrouwen en kinderen verpleegd worden.

[Chijns]

CHIJNS. De betaling van 's Heeren Chijns hoort men hier bij alle openbare verkoopingen in de voorwaarden voorlezen. Kiliaan zet chijns zeer geschikt over census soli, qui principi solvitur, en heeren-chijns is bij hem vectigal, tributum. Oude stukken hebben ook chens, voor inkomst, schatting; zie bij Melis Stoke, b. 1. v. 1138 en 1156. Dit is van het Lat. census.

[Cinksen]

CINKSEN wordt hier Pinksteren, vooral door de Roomsch-Katholijken, genoemd. Zie het woord bij Kiliaan op Cinksen en Sincksen, en aldaar den Heer van Hasselt; alsmede Huydecoper op Melis Stoke, III. blz. 360. Het wordt met eene S geschreven in de Handvesten van Dordrecht van den Heer van de Wall, blz. 15; dan, in andere Handvesten vindt men Cinxen en Cinxsen; en ook de afleiding schijnt eene C te vorderen; het is toch van het Lat. quinque, waarvoor men op eenige oude Lat. opschriften vindt cinquae;

[p. 98]

Ital. cinque; Fr. cinq; Sp. cinco. In sommige oorden van Griekenland zeide men χένχε voor πέντε. Wie herkent niet terstond in het eerste het Lat. quinque? In andere oorden zeide men ook πέμπε, waarvan het Bretonsch pimp; het Wallisch pum; het Hoogd. fünf; Moeso-Goth. fimf; Suio-Goth. fim; Deensch en Zweedsch fem; Eng. fife; en ons vijf. Even als cinksen met quinque vermaagschapt is, komt Pinksten, Pinksteren, van het oud-Duitsche Pinz, Pfinz, vijf.

[Court-pendu]

COURT-PENDU: eene zeer smakelijke appelsoort, in deze streken zeer gemeen, en op sommige plaatsen van ons Vaderland geheel niet bekend; aldus om de ongemeene kortheid van den steel genaamd; hoezeer Ménage aan de echtheid dezer naamsafleiding twijfele, meenende, dat de ware naam Capendu zij, misschien afkomstig van het Kasteel Caspendu in het Bisdom van Carcassonne.