Door eenen engen hals. Nederlandse beschouwingen over vertalen 1550-1670
(1996)–Theo Hermans–
Auteursrechtelijk beschermdVertaalhistorie. Deel 2
[pagina 147]
| |
35
| |
Den Auteur tot den Lezer.Kunstlievende ende zeer bescheyde Lezer:
Gemerkt ik hier vóórtbrenge een slecht en overnufig werk, (besluitende dies niet-te-min, in zich zelve, langduirende moeij'lykheden) aangevaard doôr de nieuwsgierigheid en den inwendigen trek tót onze ryke Nederduidsche spraak; geliefd met geen voôróórdeel te berispen, (hoewel het misschien by uitmuntende verstanden voôr mispryzens-waardig zal werden opgenomen:) maar te overweêgen myne welgegronde meeninge, strekkende alleenelyk tót opwekkinge van braver Vólgers, om 't zelfde met scherpzinniger herssenen, hóógdravender styl, en çierlykker wóórden, in gelykke bepalinge, te verbeteren. Ik staâ vrymoedig toe, dat den onnaarvólgberen Phœnix der Poëten de Heer Jóóst van Vondel; óók den zeer geleerden, en wys-beroemden dichter de E.E. Jakób Westerbaan Ridder, Heer van Brandwyk en Gybland, (twee oprechte zuilen van Parnassus, en waardige stamhóófden der toekomende eeuwen, óók vlytige aanlókkers, en doôrslepe wegwyzers voôr de tegenwóórdige hóógstvliegende geesten tot de Hóllandsche rymjunst) in deftiger gedicht, en klaerder zin, wydlóópender Virgilius hebben overgezet, voôr welkkers Orakelen myn penne met minder ervarendheid, óók dommer bestieringe begaafd, zich vinde geketend; ja erkenne redelyk te moeten altyd ned'rig buigen.Ga naar eind[1] Dat ik in verscheide eigen namen, en zommige redenen, veêl verkórtingen gebruikt hebbe, de vereischte vloeijendheid óók niet getroffen, in tegendeel merkkelykke hardigheid gepleêgd, heêft de doôrgewróchte schranderheid des Auteurs veróórzaakt, wiens zinnerykke wóórden bynaar al, voôr gulde spreukken | |
[pagina 148]
| |
verdienen gewaardeêrd, en naauwelyx in enkkele duidsche, konnen worden vertaald. Tot zekerheid des proefs van dit myn gevoelen, kan een yder vólgens zyn drift, het eene, ófte het and're boek ter hand grypen, en zulx mede óók eens onderstaan; die buyten twyfel, met my, daar in doôr ervarendheid, zal over-een-komen, en nevens verscheide bebreinde óórdeelen getuigen, dat de held're stralen van zóô een klaarblinkkende zonne, zeer bezwaarlyk met een verbasterd pençeel zonder afwykking van de óirspronkkelykke eigenschap, naar eisch en behóóren konnen werden uitgebeêld. Waar op, tót tegenwerp, lichtelyk heb te verwachten, prysselykker dan te zyn, niet te beginne, als vruchtelóós een wichtig stuk aan te vangen, en 't zelfde onçierlyk te voltrekken. Maar antwóórde: gelyk verandering van kóst op ongewone wyze toebereid, grage tongen ontsteêkt tót proeving, zóó beêlde my óók in, eenige lust nóch tót het lezen, by zommige, doôr deze myne gedronge regel-besnydinge, te zullen verwekken, en hier doôr, als met de galm eens trompets, den optócht der vierige kunst-liefhebbers aan te moedigen, om yder met de penne te bestaan dit myn gering begonne werk pryswaardiger af te malen. Tót meerder geryf, en gemakkelykker behulp des lezers, heb op den kant met çyferletteren het getal der regelen aangewezen (edóch de halve afgebroôkene niet gerekend) om te vaardiger Virgilius in zyn Latynsche vaarzen daar op te konnen naarzien: óók mede gesteld de waardigste leer-spreuken, die Maro zelve in zyne uytmuntende werken óirspronkkelyk heêft vóórtgebrócht, doôrgaans van óuden herkomen gebleven in hóóge achting, en als nóch strekkende voôr luisterbarende diamanten, tusschen hedendaagsche gemeene samenspraakken; om, ófte myn duidsche styl iemand te veêl walgde, ten minsten zóude eenige genoeging trekken met zommige keurelykke blommen, gelyk uit eenen verzamelden aangenamen ruikker, te mogen plukken, zonder gehóuden te zyn om naar de zelfde lange te zoeken: biddende myn óógmerk ten besten te willen duiden, óók van mynen arbeid maar aan te nemen het gene U.E. bescheidenheid zal schynen behaagelykst; vóórts al 't vórdere, als ondienstig voôrby te gaan en niets byzonders te achten; waar mede my eers genoeg zal wórden bewezen, óók ik myn gemikte doelwit zal hóuden, voôr volkomendlyk, naar wensch, getroffen, en my verplicht kennen, om te volharden in de genegentheid van gestadig te mogen wezen, met alle onderdanigheid: Uw E. gonsttoedragende dienaar, | |
Redestryd, Tusschen een hóóggeletterd Latinist, mispryzende het Duitsche regeldicht, nopende de overzetting van Maroôs XII boekken van Æneas, ter eenre: ende zeker Nederlandschen onervaren Rymer, 't zelfde voôrstaande, ter andere zyde.
Latinist
Hoe? is in regelrym verduitst, Virgyls Æneas?
Rymer
Daar heb ik naar verlangd, ja vroeger als dien ree was.
L
't Vernuft grypt weinig plaats, in zulk slaafachtig werk.
R
Den Dichter andr'en lókt, met dit trompet, tót 't
perk.
| |
[pagina 149]
| |
L
Men paald zóó klein niet af, deze
onbemeêtb're zeeplas.
R
Dat 't wierd ter hand gevat, nóchtans myn wensch en
beê was.
L
't Was braver lang voltóid, had 't doen'lyk maar
geweêst.
R
't Bequaamste gaauw verstand, voôr Dædals
doôlhóf vreesd.
L
Dit wond're Orakel, is te hóóg om te
vertólkken.
R
Ons taal, zóó wóórdryk blykt,
dat tart de best der vólkken.
L
Geen dóódsche kleur, óit kan net
beêlden 't leven af.
R
Een rouwe schets, nóch wel vermaak aan
d'óógen gaf.
L
Hy schuird den Moôr,Ga naar voetnoota die dus, het zonsgestraal verdonkkerd.
R
De zon, 't niet hinderd, dat een kaars, in 't duister flonkkerd.
L
Nóit duitsche pen, Virgyls doôrslepe zin betreft.
R
Waar macht ontbreêkt, ten minst, men hem, met gunst verheft.
L
De grond'lóóze Oçeaan, is met geen
lóód te peilen.
R
Men doet een bóót wel in d'onzichtb're wytte
zeilen.
L
Het vluizigGa naar voetnootb óóg, 't
geên wil te verr' zien, zich bedriegt.
R
Al waar 't gezicht niet strekt, men met gedacht wel vliegt.
L
't Diend kunstig eerst doôrkneêd, 't
geên kórt, vol zin, en klaar is.
R
Te steig'ren tót den tóp, voôr yder,
veêl te zwaar is.
L
Geen dommen slyper, punt zóó fynen diamant.
R
't Cieraad, doôr slecht behulp, krygt meermaals fraaijer
stand.
L
Het ed'le góud, behóórd in geen qua munt
verwisseld.
R
Met luttel staal, allengs, men 't yz'rig hóut bedisseld.
L
Volmaakte schóónheid, doôr 't
blankketzel, gans ontaard.
R
Een gunst'ling maakt, den naam der Gróóten, best
vermaard.
L
Wat spraak dat wórd vertaald, van d'óirspronk raakt
verbasterd.
R
Met d'overzetting, wórd d'Auteurs roem nóit
belasterd.
L
Geen hand'lóóz bóótsman
óit, de hóógste wimpel zwaaid.
R
Men wel ontilb're zwaarte, om dunne spillen draaid.
L
Elk most zyn spits begrip, op eigen wetsteen scherpen.
R
Die een kloek meester vólgd, men moet niet heel verwerpen.
L
Wat weêt een huisman, van d' waardy des Konings
króón?
R
Den lóf van 't stóut bestaan,
tróóst dikmaals meer, dan 't
lóón.
L
Geen leerling, kan óit uit verbórge wysheid leggen.
R
Een lomperd, kan te met nóch gulde spreukken zeggen.
L
't Diend wel een adelaar, die strak de zonne aankykt.
R
Een kalis,Ga naar voetnootc heêft nóch
wel zyn opperhóófd verrykt.
L
Die zich te zeer verheft, men veêltyds laag ziet vallen.
R
Voòr deêz', een slecht sóldaat, beklom
wel steile wallen.
L
't Is schand, dat iemand tild, 't geên boven macht hem strekt.
| |
[pagina 150]
| |
R
't Is eerlyk, dat men hóóg, voôrzatens
deugd optrekt.
L
Zich boven d'enkklaauw,Ga naar voetnoota geên schoenmaker moet
bemoeijen.
R
Veêl onderzoekking, doet de wetenschap nóch
groeijen.
L
Geen ezel, óit des vós arglistigheid verstaat.
R
Schóón hy de lóósheid derfd,
zyn arbeid geêft nóch baat.
L
Nóit kladder, met 't pençeel, den Phœnix
braaf kan schild'ren.
R
't Gebruik, maakt tam 'tgediert, hoe d'aardt schynt te verwild'ren.
L
't Is beter niet gewrócht, als
vrucht'lóós iet gedaan.
R
De ledigheid, in roest, 't harde yzer doet vergaan.
L
Geen botmuil óit wel past, geleerdheid te verhand'len.
R
Een kreupel leerd, ten laatst, qua wegen nóch bewand'len.
L
Hy nóit het doel beschiet, wien d'óógen
zyn geblind.
R
De zwaarste last, men, doôr geduurzaamheid, verwint.
L
Wat bedelaar óit voegd, een góudwichtGa naar voetnootb te gebruikken?
R
Men ziet geringe maats, somtyds naar paar'len duikken.
L
D'een pleêgd de kunst, ten spót, en d'ander, met
veêl nut.
R
De zwakken zyn te met, de sterksten nóch tót stut.
L
Met duizend tongen, kan men Maroôs lóf niet
spreken.
R
Hoe meer in rym verduitst, hy gróóter uit zal
steken.
L
In styl hóógdravend, heêft,
nóit zyns gelyk, geleêfd.
R
Dies, d'hóógste plaats, Apóllo, op
Helikon hem geêft.
L
Daar eerd men hem, als 't hóófd van alle die
Poëten.
R
Zyn roem, in d' eeuwigheid, zal wórden nóit
versleten,
L
Gelukkig was toen d' eeuw, die zulk een Prins brócht
vóórt.
R
Maar weêr t'ellendig, die, zóó vroeg,
hem heêft vermóórd.
L
Was Nestór hy geweêst, wat had hy niet bedreven?
R
Van d' aarde en d' heêm'len, had hy 't al, alleen beschreven.
L
Helaas, de zeis des dóóds, geen gaauw verstand
verschóónd!
R
Zy, nóit de faam verslind, maar Kaiz'ren wel
ontkróónd.
L
't Is maar gewaterdórscht, met slechten, wys te praten.
R
De wyzen, strekt 't geen eer, d'ong'leerden staag te haten.
L
Wie merkt niet, dat deêz' vaarz', gekrukt en hinkkend' gaat.
R
Berispt wórd lichter, als verbeterd iemands daad.
L
De styl gants walgd, nóch kan óit lezenslust
verwekken.
R
D'een, 't inzicht pryzen zal, als d'ander, 't wil begekken.
L
Geen ongeletterd gast, vermetendheid wel voegd.
R
Die zich geleerdst vertróuwd, niet elk, in all's, vernoegd.
L
Dit hórtend' duist're rym, kan niemand licht bekoren.
R
Zóó 't baard de minste vrucht, 'k hóud'
't blókken niet verloren.
L
Zulk ongeoeffend brein, geen rymers krans verdiend.
| |
[pagina 151]
| |
R
Die 't zyn' zet betGa naar voetnoota ter proef, 'k schat voôr des dichters vriend.
L
De kunst te waardig is, voôr yd'le bekkeneelen.
R
Een kleinen kramer, veild somtyds nóch wel juweelen.
L
Deêz rymer gróótsheid zoekt uit dit zyn
vreêmd bedryf.
R
O neen! hy doemd hem, die voerd Luçifer in 't lyf.
L
't Blykt tast'lyk, dat zyn boek, is
vóórtgebrócht uit eerzucht.
R
't Geschied, omdat 't zóu doen een ander, nóch met
meer vrucht
L
Hy, met een stuurlóóz schip, te diep in zee, zich
geêft.
R
Die ziet een kiel miszeild, de baak voôr d'
óógen heêft.
L
Dit kóuten is maar, by ervaren,
zinn'lóóz keffen.
R
Dat zinn'lóós? wie kan dan, óit wysheid
recht betreffen?
L
Die 't al doôrsnuffeld heêft, met een gevyld
vernuft.
R
Wie zóud', voôr zulk een, niet verbaasd staan en
versuft?
L
Die aan Æneas tarnd,Ga naar voetnootb diend afgerichtGa naar voetnootc in 't
dichten.
R
Ik wensch, dat iemand póógd, dien Doncker te verlichten.
L
Een vonk, deêz' nevel zóude in klaarder glans doen
staan.
R
Geen dreiger vórderd, maar die iet, met ernst, vangt aan.
L
Beroemder geesten, laat zóó zwaar een zaak
uitwerkken.
R
Als zulks gebeurd, hy graag zal kórten dan zyn vlerkken.
L
Virgilius verdiend kunstrykker gepolyst.
R
Begint gy zelf, en hem zóódanige eer bewyst.
L
Te kóst'lyk 'k acht myn tyd, om diesg'lyks t' onderwinden.
R
Doôr zulk een heerlyk werk, gy Nazaats zóud'
verbinden.
L
Geen poësy zóó trekt, die my,
tót haar verrukt.
R
Waar wysheid werd geplant, men sticht'ge lessen plukt.
L
't Verydelt maar 't gemoedt, en 't doet naar fab'len denkken.
R
't Verquikt 't droefgeestig bloed, 'twelk 't leven zóu doen
krenkken.
L
Al wat men nu voerd uit, elkeen te naauw doôrzift.
R
Kunst, minder b'hóórd geschat, als iemands prysb're
drift.
L
Hy hóóg uitmunten moet, die wil wat fraais
ontleden.
R
Uw rypbegaafd beleid, daarin, most zweet besteden.
L
'k Beproef, hoe scherp elks werk, op d'hekel wórd gebracht.
R
Die laakt, 't geên nóit verhelpt, is waardig zelf
belacht.
L
Staakt dit geklap, gy zóud' te zeer myn gramschap tergen.
R
Zulk een stóutmoed'gen Reuz, doen zidd'ren zóud
veêl dwergen.
L
Ik eindig, en vóórtaan, laat varen al 't verschil.
R
't Is best, 'k hier voôr u buig, g'lyk Hector, voôr
Achil.
L
Rept van deêz' zaak niet meer, u leêg vat, wil maar
bommen.Ga naar voetnootd
| |
[pagina 152]
| |
R
Een gaauwe tong', maakt ras den lisper, g'lyk de stommen.
L
't Baard walging, als men lang van beuzelingen kald.Ga naar voetnoota
R
'k Zwyg óók, want 't diend volçierd,
zóó 't Wyzen wel bevalt.
L
Die voôr geleerder zwygt, wysschynend', smoôrd zyn
botheid.
R
Als 't spreken werd vereischt, men schat dan 't zwygen
zótheid.
L
'k Niet waardig acht zulk rym, dat ik verspil meer praat.
R
Elk vonnist naar zyn drift: in 't weldoen deugd bestaat.
Quanvis id egeris, ut nemo meritò oderit: erunt
tamen qui oderint.
FINIS
|
|