Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 17

988. 1625 juni 24. Van N. van Reigersberch.¹

Mon frere,

Tsedert ick wt Den Hage reysde heb ick niet geschreven, gelijck ick oock noch niet schrijven soude, omdat mij niet voorgevallen is, noch voor en valt. Het affsterven van onsen vertrouden vrient, de heer secretaris Tunynck,² heeft mij vrij naer gegaen ende raeckt mij nader, omdat ick vrees dat wij aen den successeur³ niet sullen vinden dat wij aen hem hebben verloren. De intercessie van Carleton ende oock van de coninginne van Bohemen selffs meene ick dat Hugens tot dat avancement hebben geholpen. Hij is een favoryt van Aerssens, die hem hier gisteren, dat hij naer Engelant vertrock, over dese tijdinge seer verblijde. Ick meen dat dit mede van de vruchten sijn die wij van de absentie van mijnheer den prince trecken. Niemant kan sijn Excellentie terdege onderrichten, ende ick weet niet off in Hollant de luden verde genouch sien hoeveel aen dese plaetse gelegen is. Somyge hadden mij garen beweecht om mijn dienst te presenteren; behalven den last van de charge, subjectie om te bedienen, consideratie van tijt om daertoe te geraecken, hielt mij terugge dat ick laet advertentie daervan creech; eer ick nader advis conde becommen ben ick geprecipiteert geweest. Ick sach wel wat daeraen gelegen was ende soude met mijn eygen difficulteyt het publyck ende mijn vrienden wel willen hebben dienen. Het is te laet. Men moet voorder toesien.

Ick recommandere uE. andermael dat die het bestellen van uE. brieven wert vertrout groote discretie mogen gebruicken; sonder reden ben ick niet swaerhooffdych daerin. Ick weet dat alreede veelen kennissen daervan hebben, 't Is waer, het sijn remonstranten, die onder confidentie sulckx wert vertrout, maer de saecke is te gewichtich om yemant te vertrouwen; hoe licht kan het esclateren. Het is mij voorgecommen van luden, daer ick het niet van verwachte; hebbe ignorantie geallegeert, dat haer vremt dochte. Selffs den secre-

1 Hs. Rotterdam, GB, RK, no. 1703: 16, eigenh. oorspr. Gedrukt in Rogge, Br. van N. v. Reigersb., p. 54-57 (no. 988 (dl. II)).

2 Johan Tuning, secretaris van Frederik Hendrik; zie no. 979 (dl. II).

3 Constantijn Huygens. Volgens Reigersberch genoot hij bij zijn sollicitatie de voorspraak van de Engelse ambassadeur Dudley Carleton, van Elisabeth Stuart, koningin van Bohemen, en van François van Aerssen.

[p. 275]

taris van Schoonhove, Conynck,⁴ weet daervan, ende andere meer. UE. sal dissimuleren dit van mij te hebben verstaen; ick mach het uE. niet verswijgen, alsoo onse gemeene fortune daeraen perecliteert. Den thresaurier de Bye⁵ meent selffs ongeraden te sijn soo dickmael te schrijven; hij is scrupuleux. Maer ick soude met hem daerin te lichter accorderen, omdat uE. op uwe brieven te meer moet letten dat die wel in werden gestelt, bijsonder alsoo Aertsens, die nu in Engelant is, oock schrijven sal ende met alle middelen sijnselven recommandabel souckt te maecken.

Het drucken tegens de Confessie gaet voort;⁶ maer Walei bouck tegens Johannes Arnoldi tot defensie van Molineus sal tevoren wtcommen.⁷ Met Josias⁸ ben ick in voorder conferentie niet geweest, alleen maeckte swaricheyt waer de costen van den begonnen druck soude werden gevonden; daerop heb ick hem gecontenteert. Oetgens⁹ tot Amsterdam hebbe ick lange ende breet gesproocken; heeft goede opinie van Neeff¹⁰ ende seyt met goede kennisse daervan te spreecken. Meent die van Amsterdam Cretensem¹¹ sullen soucken te discrediteren.

Van de Baya de Todos os Sanctos comt tijdinge over Antwerpen dat bij de Spaengaerden is verovert. Die wert niet gelooft, maer daer is een jacht gearriveert tot Amsterdam, die den 6 April wt de Baya seylde, die bootschapt dat de Spaense vloote in de Baya lach, dat sij ende de stadt sterck tegens den anderen schooten. Binnen waren sij van de comste van die vloote gepr[e]adverteert, hadden goeden moet om die te verwachten, waren 16 hondert mannen gevictailleert met meel, olye ende sout voor een jaer, van wijn voor twee maenden. Onse vloote hadde wel een maent van doen eer sij daer conde commen; off sij het ‹het› soolange connen houden wert seer getwijfelt. Wert die plaetse verlooren, soo is het met de Compangie gedaen.¹²

Onsen staet is in groot peryckel, de disordren ende lasten sijn niet draechelijck. Eenygelijck roupt om redressement, maer vanwaer sal het commen? Aerssens meent dat mijnheer den prins - soo sprack hij gisteren tegens ons¹³ - dat moet tewegebrengen, maer off hij in sijn beginselen de militie sal willen vervremden staet te twijfelen. Sooverde is 't gecommen dat de monsterynge, die tevoren niet heeft connen geschieden, in het leger is gedaen. Men vint maer 18 dusent voetknechten.¹⁴ Dit jaer sal op een defensie wtcommen. Den viant, naer de advysen comen, heeft een ooch op het lant van der Toolen; meene daer wel voor is gesorcht.

Dit met seer grooten haest, staende om naer der Vere te gaen. Monsieur Polyander¹⁵

4 Niet geïdentificeerd; de secretaris van Schoonhoven heette volgens Rogge, Br. N. v. Reigersb., p. 55 n. 3 Daniël van Stralen.

5 Joris Dircksz. de Bie († 1628), thesaurier-generaal der Unie.

6 Censura in Confessionem sive Declarationem sententiae eorum qui in Foederato Belgio Remonstrantes vocantur, Leiden 1626, van de hand Johannes Polyander van (den) Kerckhoven, André Rivet, Antonius Walaeus en Antonius Thysius.

7 Responsio A. Walaei ad Censuram J.A. Corvini in P. Molinaei Anatomen Arminianismi, Leiden 1625.

8 ‘Josias’, wellicht een codenaam voor een drukker; vgl. no. 1035 (in dit supplementdeel), n. 7, en H.C. Rogge, Brieven van en aan Maria van Reigersberch, p. 292.

9 Anthonie Oetgens, heer van Waveren, schepenmeester van Amsterdam, gedeputeerde te velde.

10 Frederik Hendrik.

11 ‘Cretensis’ was een schuilnaam voor François van Aerssen.

12 Salvador aan de Bahia de Todos os Santos (Allerheiligenbaai) ging op 30 april/1 mei 1625 in Portugees-Spaanse handen over.

13 François van Aerssen, als extraordinaris gezant onderweg naar Engeland, bevond zich op 23 juni 1625 in Middelburg (Verbaal van de ambassade van Aerssen, Joachimi en Burmania naar Engeland 1625, Werken uitgegeven door het Historisch Genootschap, gevestigd te Utrecht, Nieuwe reeks, no. 10 (Utrecht 1867), p. 2).

14 Op 14 juni 1625 hadden de gedeputeerden te velde het leger gemonsterd (Res. SG (1610-1670), VII (1624-1625), p. 421 en 431).

15 Johannes Polyander van (den) Kerckhoven. Hij was gehuwd met Judith Nuyts († 1630).

[p. 276]

sijn huisvrou, moye¹⁶ ende nichte sijn bij ons, sullen uE. gesontheyt drincken. Den professor begeerde op mij te Leyden dat ick uE. van sijn vrienschap soude verseeckeren,

uE. dienstwillige broeder,
N. v. Reigersberch.

16 ‘moye’, tante (moei).

Desen 24 Juny 1625.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, à Paris. 10 st.

In dorso schreef Grotius: 24 Juny 1625 N. Reigersb.