Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 17

335A. 1614 mei 5. Van J. Boreel.¹

Clarissime,

Opportune mihi redditae sunt literae tuae quibus a me petiisti exemplar Servi Maris;² misissem quod unicum penes me est, sed hoc iam ab eo tempore, quo primum a me tibi monstrandum Londini³ in coenaculum allatum est, capite minuerunt nescio quae inciviles manus.

Ego denuo in Angliam mittor⁴ aut ἀναισθησίας aut constantiae exemplum qui toto anno pessime habitus iubeor tamen patriae benefacere. Eam ego provinciam homo aegro corpore et hoc mense praesertim pharmaca redolens,⁵ nullis unquam praemiis affectus, nulla iussus sperare in posterum, detrectavi quam potui modestissime. Cur in me hominem negotiis imparem senatus Mediob[urgicus] oculos coniiceret, cum essent isto in consessu collega meus⁶ et nuperus ab Anglia dominus Joan. Vettius,⁷ cui essent nota negotia ista omnia nec invisus rex, aula et mag(n)ates. Illi verba mihi dederunt et ego, cum putarem etiam (Zel)andiae interesse bene tractari quae se offerunt negotia, licet tempore et valetudine dissuadentibus, nunquam tamen alacrior profectionem institui. Crede me quanta possum prudentia usurum, ut omnia sint pristino loco nec aliquid novetur quod reipub[licae] sit detrimentosum. Per subditos regis bonis moderatisque consiliis instructis ista machina promovenda est. Quis enim exterorum adeo sit sui vel honoris vel causae immemor, ut illo praesertim in regno decretis regiis assentiri non videatur?

Rog(o) te dum ibi ero, te per literas videam. Mire enim me recreant, qui decrevi posthac esse liberior et bono publico vacare eumque in finem firmare animum constantibus

1 Hs. Den Haag, ARA, arch. Boreel no. 59a, eigenh. oorspr.

2 Grotius' brieven aan Boreel zijn niet bewaard gebleven. Naar alle waarschijnlijkheid betreft het hier een boek van de Schotse jurist William Welwood († 1622), An abridgement of all sea-lawes, Londen 1613, gericht tegen Grotius' Mare Liberum (BsG no. 50; BG no. 688, rem. 3 en 4). Johan Boreel diende in deze periode als pensionaris van Middelburg.

3 Grotius maakte in het voorjaar van 1613 met onder meer Jacob Pieterse Boreel, de vader van de briefschrijver, deel uit van een gezantschap dat in Engeland de belangen van de Verenigde Oostindische Compagnie moest behartigen.

4 De missie die Boreel met de Middelburgse secretaris Simon Schotte ondernam, had tot doel van de Engelse koning gedaan te krijgen dat de met opheffing bedreigde Middelburgse vestiging van de ‘Merchant Adventurers’ gehandhaafd zou worden. Het gezantschap boekte succes, want Jacobus I verklaarde zich in ieder geval bereid voor de lakenhandel, de ‘commerce et trafficq des draps taintes a l'aire’, een regeling te treffen die Middelburg en Zeeland tot voordeel zou strekken. De gezanten bevonden zich op 15 juli 1614 weer in Middelburg. Zie Notulen van de Staten van Zeeland 1574-1798, 1614, p. 96-97, 137 en 156-158.

5 Vgl. no. 320 (dl. I), waar Boreel eveneens naar zijn zwakke gezondheid verwijst.

6 Simon van Beaumont, Boreels collega als pensionaris van Middelburg (nos. 83A en 158A).

7 Johan Veth, telg uit een Zeeuwse magistratenfamilie, onder meer in 1603 burgemeester van Middelburg (Encyclopedie van Zeeland III, p. 213-214).

[p. 112]

exemplis. Quaeso iube me aliquid tuo nomine domino Casaubono, aliquid domino Eliensi⁸ aliisque cordatis impertiri.

Pessime traducimur, quod nuper Lambertus Pulcher⁹ portum et iurisdictionem regiam violavit debellato et capto ibi pyrata, nihil obstante gratia regis pyratae facta, de qua Lambertus dicitur esse factus certior;¹⁰ quod non tentatis prius omnibus ad piscationem tanquam ad bellum proficiscimur, cum tamen suis Anglis rex tres naves bellicas subs(id)iarias petentibus denegarit, quod mihi certo constat;¹¹ quod inconsultis vicinis praepropere reginae matri συμμαχίαν et ἐπιμαχίαν denunciavimus.¹² Primum ego probare nec ausim nec possim, licet me non lateant occulti sinus quorundam magnatum. Secundum maluissem proximo anno factum tentatis prius omnibus te orante, et tertium potuit forte differri, licet iustum, paci tamen firmandae non ita accommodatum et gratiae partium conciliandae.

Commenda me domino Barneveldio, ubi commodum putabis, et Flandrici negotii¹³ sis non immemor: proderit enim mihi ad libertatem et fortia consilia capessenda. Quo non hoc ago, ut dominis Ordinibus Federum addictior honoribus domesticis renuntiem; tunc enim minus in publicum proficiam. Sed patriae optimis non semper consiliis actae minus sim obnoxius iacturamque, quae mihi sive ab invidis sive malevolis creari potest, lenius feram; iacturam cum dico honorarii intelligo, nam ut muneri meo renuntiem, nunquam obtinebunt homines μικρόψυχοι καὶ ϕιλοκερδει̂ς, atque ista ratione semper non male inter nos conveniet. Pulchrum enim sibi ducunt dominos dici et εὐεργέτας, clauso tamen aerario eamque ego iacturam parvi pendo, nam et quod illi liberale putant nonnisi miserum est.

Vale, amicorum decus, et me commendatum habe,

tuus ὁλοκλήρως,
J. Boreel.

8 Isaac Casaubon, dienaar van aartsbisschop George Abbot van Canterbury, en Lancelot Andrewes, bisschop van Ely, met wie Grotius op zijn eerste Engelse reis kennis had gemaakt.

9 Lambert (Lambrecht) Hendrickz. (ca. 1550-1625), alias Moy Lambert, een scheepskapitein afkomstig uit Den Briel, vernietigde in 1614 in Cork Harbour (Ierland) een piratenschip dat onder bescherming van de Engelse koning stond. De zaak deed in Engeland veel stof opwaaien, maar kon uiteindelijk langs diplomatieke weg geregeld worden. Zie NNBW III, kol. 573-575; A.J. Veenendaal, Johan van Oldenbarnevelt. Bescheiden ... III, p. 17-18; R.E.J. Weber, De beveiliging van de zee tegen Europeesche en Barbarijsche Zeerovers 1609-1621, Amsterdam 1936, p. 81-83.

10 De passage ‘nihil ... certior’ staat in de marge.

11 ‘cum ... constat’, in de marge bijgeschreven.

12 Het beleid van landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt was gericht op steunverlening aan de Franse regentesse Maria de' Medici, die met ernstige binnenlandse oppositie te kampen had.

13 Vgl. Boreels brief aan Grotius, dd. 24 maart 1614 (no. 320 (dl. I)). Blijkbaar maakte de familie Boreel aanspraak op landgoederen in Vlaanderen, die vroeger tot haar bezit hadden behoord.

Middelb[urgi], 5 Maii 1614.

Adres: Aen mijnheere/mijnheere de Groot, pensionaris tot Rotterdam. Met bode in eyghen handen.