Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

[p. 703]

6543. 1643 november 21. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

Pro commodiore domini Utenbogardi valetudine Deo gratias ago² eumque precor ut senem optimum diu communibus utilitatibus servet. Spero non ingratum ei fore librum Praedestinati, quem maxime ipsius, sed et tui causa transmiseram.³ Legi cum voluptate carmen Mosis bene expressum.⁴

Cum Latius mihi per irrisum dedisset επίθετον quale adolescentum praeceptoribus dari solet hoc tempore,⁵ non potui non aliqua ex parte festivus et pro nomine notas eius ponere unde cognoscatur.

Quod dicis de novo periculo,⁶ imminente omnium libertati in Gallia, id non abs re est. Apud Vicquefortium pecunias esse Vinarienses affirmavit mihi Grossechius.⁷ Quae autem et ubi sint sitae terrae de quibus agit dominus Vicquefortius, velim aut dominus Reigersbergius aut tu ex ipso cognoscatis.

Vicecomes Turenae et Gassio iam sunt Franciae marescalli.⁸ Legati Gallici moras nectunt.

Non memini an ad te scripserim scripsisse Latium ad ministrum reformatum in his locis⁹ ideo se mihi contradixisse, ne sicut in rebus aliis, ita et in hac mea auctoritate alios traherem, quasi in iis quae ego dixi aliquid esset metuendum.¹⁰

Vale quam optime cum tua tuisque et amicis,

tibi obligatissimus frater,
H. Grotius.

1 Gedrukt Epist., p. 960 App. no. 679. Antw. op no. 6524, beantw. d. no. 6566.

2 In de tweede week van november begon er plotseling verbetering op te treden in de gezondheidstoestand van de bejaarde theoloog Johannes Wtenbogaert.

3 De bronnenpublicatie van Jacques Sirmond S.J., Praedestinatus [sive] praedestinatorum haeresis, et libri S. Augustino temere adscripti refutatio, Parijs 1643; zie no. 6469.

4 Het gedicht van Willem de Groot op het lied van Mozes (Deut. 32: 1-43).

5 Grotius toonde in de Dissertatio altera, adversus obtrectatorem, Parijs 1643 (BG no. 731) zijn irritatie over de aanspreektitel ‘Clarissime vir’ in Joannis de Laet Antwerpiani notae ad dissertationem Hugonis Grotii De Origine gentium Americanarum, et observationes aliquot ad meliorem indaginem difficillimae illius quaestionis, Amsterdam 1643 (BG no. 727 en BsG no. 212).

6 Het gevaar bezwoor Grotius met onderstaand epigram.

7 De Hessische raad Adolf Wilhelm von Krosigk, broer van de Saksisch-Weimarse kamerjonker Heinrich Philibert von Krosigk († 1642), kende zijn collega in Den Haag goed genoeg om een oordeel te hebben over diens financiële beheer. Met enige verbazing zal hij kennis hebben genomen van Wicqueforts verklaring dat de 4000 rijksdaalders, die hertog Bernhard van Saksen-Weimar († 18 juli 1639) in zijn laatste wil aan Grotius' zoon Dirk had toegedacht, niet op hem verhaald konden worden.

8 Deze berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrieven van 21 november.

9 Vermoedelijk een brief aan Samuel Bochart (1599-1667), predikant te Caen en - in dit verband misschien nog belangrijker - neef van de Haagse hofpredikant André Rivet. In 1646 bracht hij zijn levenswerk Geographia Sacra uit. Later verbleef hij een tijdlang aan het hof van koningin Christina van Zweden (DBF VI, kol. 743).

10 De geograaf Johan de Laet was ook bevriend met de Franse protestanten Claude Saumaise en Claude Sarrau. De laatste schreef op 27 november aan André Rivet dat de Notae van hun gemeenschappelijke vriend in Parijs waren herdrukt (BG no. 728 en BsG no. 213); zie Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 139.

Lutetiae, 21 Novembris 1643.

Rem mihi gratam feceritis, si nullos posthac ad me allegaveritis Batavos.¹¹

11 Op 21 september had Willem de Groot enkele jeugdige ‘touristen’ bij zijn broer aanbevolen. Eén van hen was de Middelburgse rechtenstudent Jacobus van der Hooge; zie no. 6439. Zou dit jonge familielid niet geweten hebben dat een ambassadeur aangesproken moest worden met ‘Excellentie’? Enkele maanden later introduceerde André Rivet een ‘Cromont’ (zoon van de raadsheer mr. Gerard van Crommon) en een ‘Vanderhoog-

[p. 704]

¹¹ Videntur

11 he’ bij zijn correspondentievriend Claude Sarrau (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 318-320).

[p. 704]

enim in id tantum venire, ut me inhonorifice tractent. Ego eis opus non habeo. Vicecomes Turenae et Gassio iam marescalli sunt Franciae.

Ut Gallos domuit Romanus Julius armis,

Romanus Gallos Julius arte domat.

Jansenius Iprensium sub nomine calvinianorum egregie vapulat in Petaviano opere.¹²

12 In boek X van zijn onlangs uitgebrachte Theologica Dogmata keerde Denis Petau S.J. zich in de kwestie van de genade en de predestinatie tegen de calvinisten en de aanhangers van Cornelius Jansenius (1585-1638), bisschop van Ieper (A. de Meyer, ‘L'influence de la controverse janséniste sur le premier tome des Dogmata theologica du P. Petau’ in Mélanges d'histoire offerts à Charles Moeller II, Leuven-Parijs 1914, p. 339-348).