Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6229. 1643 mei 24. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Mors regis optimi quantum eos qui Galliae bene volunt contristet, facile potest divinari et maximi miraculi loco erit, si tristis hic casus nihil novi in Gallia, quae semper aliquid monstri alit, producat. Illud satis perspicio regem quantum humano consilio fieri potuit liberorum et subditorum securitati prospexisse, sed et hoc scio multa posse accidere quae etiam in regno ubi minus mobilia sint ingenia statum per se tranquillum conturbent. Accedit quod illud effatum sapientissimi regis fere videatur esse perpetuum, quo infelix id pronuntiatur esse regnum cuius rex puer est, quod vel ipsa defuncti regis infantia convincit.² Sed spero Deum Optimum Maximum hoc optimi regis posteritati daturum ut a talibus calamitatibus immunis sit Gallia, neque vanum omen esse ostendit in ipsis quasi

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 359. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 6216, beantw. d. no. 6244.

2 Vgl. de ‘Déclaration du roy, sur la régence de la reyne. Vérifiée en Parlement le 21 avril 1643’.

[p. 288]

regni incunabulis obtenta adversus Hispanos victoria, de cuius vera magnitudine nondum nobis constat.³

Prodiit iam Graswinkelii epistola pro monarchia Britannica, cuius partem tibi visam scio.⁴ Videntur ibi quaedam inspergi quae contra armorum nostrorum iustitiam obiici possint, quod advocatum fisci non decet. Sunt et quaedam argumenta non satis firmis innixa tibicinibus, ut ea quae de privilegiis et contractibus principum generaliter disputat. Puto Seldenum⁵ ei paratum adversarium, neque nostrum vadimonio defuturum, atque ita totam hanc controversiam de Maiestate eiusque partibus egregie disputandam.

Interea rex post captam Redingam⁶ fortuna minus prospera uti creditur, haud satis instructus a[p]paratu bellico et ab uxoris exercitu per Farfaxium distentus.⁷

Nunc ad te redeo. De Anthologia scripsi nuper et diu hoc animo agitavi ut haec cura Ryckewartio committeretur, quam ille in gratiam Nerani non recusabit.⁸ De poematis quid a Blavio sperare ausim, qui necdum absolvit Lucanum?⁹ Sed de hac re et retundenda ferocia eius quem nominas¹⁰ spero me brevi cum amicis Amstelodamensibus coram acturum, ut nuper monui.

Quo diligentius lego libellum Simplicii, eo magis mihi subolet stilus socinianus, et iam ex Utenbogardo intelligo esse quendam eius sectae nomine Slegtingium, qui in his nostris partibus aut sit aut fuerit, quem ille auctorem esse putat.¹¹ Illud miror tanto post tempore nondum publicari libellum a Blavio, ut mihi multis argumentis constat, impressum.¹² Quare si quid raptim velis opponere, poterit et hoc ab ipso imprimi, ut eodem fere tempore cum ipso libello prodeat.

Dixi et Utenbogardo et Patio, Wouwiae affini, quae de pecunia Treseliana scribis.¹³

3 Op de dag dat het stoffelijk overschot van koning Lodewijk XIII naar Saint-Denis werd overgebracht, behaalde Louis II de Bourbon, hertog van Enghien, bij Rocroi een schitterende overwinning op de verzamelde Spaanse troepenmacht van don Francisco de Melo.

4 Van Joachim de Wicquefort had Grotius al een deel van Graswinckels ‘Copie d'une lettre touchant la justice ou l'injustice des armes du Parlement, contre le Roy de la Grande-Bretaigne’ ontvangen; vgl. no. 6220.

5 De Engelse jurist John Selden (1584-1654), lid van het Lagerhuis. In de Republiek verwierf hij bekendheid met zijn geschrift Mare clausum tegen Grotius' Mare liberum (DNB LI, p. 212-224); vgl. BG no. 541 en BsG nos. 55-58.

6 De koningsgezinde stad Reading gaf op 7 mei de strijd tegen het parlementsleger van Robert Devereux, graaf van Essex, op (CSP Ven. 1642-1643, p. 271).

7 De weg van York naar Oxford werd onveilig gemaakt door manschappen van Ferdinando Fairfax (1584-1648) (DNB XVIII, p. 132-133). Eind juli forceerden 3000 infanteristen en 2000 ruiters van koningin Henriëtte Maria een doorbraak door de vijandelijke linies.

8 Willem de Groot overwoog het persklaar maken van Grotius' Anthologia Graeca (BG no. 534) en poemata toe te vertrouwen aan de Brielse dichter-arts Justus Rijckewaert en diens aangetrouwde verwant Johannes Naeranus, boekhandelaar en uitgever te Rotterdam.

9 Een week later kreeg Willem de Groot de eerste gedrukte exemplaren van Grotius' nieuwe aantekeningen bij Lucanus onder ogen (BG nos. 430 en 431); zie no. 6242.

10 De persoon in kwestie is de Haagse hofpredikant André Rivet.

11 Jonas Schlichting (1592-1662), sociniaans predikant te Rakow, had onder de schuilnaam Joannes Simplicius ‘Notae’ opgesteld bij Grotius' Commentatio de Antichristo (BG no. 1100) ad 2 Thess. 2:1-17; vgl. no. 6139. Zie voor de auteur, ADB XXXI, p. 489, en Corresp. Mersenne XII, p. 316 en XIII, p. 159. Diens zoon Johan bezocht in de jaren 1639-1642 Frankrijk en de Republiek (Album studiosorum acad. Lugd.-Bat. I, kol. 308, en Corresp. Mersenne X, p. 723).

12 Ook André Rivet wees de Amsterdamse uitgever dr. Joan Blaeu aan als de drukker van dit sociniaanse werk (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau II, p. 4 en p. 12, en BG no. 1100 rem. 5 en BsG no. 325).

13 Johannes Wtenbogaert en de advocaat Marten Paets (Paedts), schoonzoon van Machtelgen Aelbrechts van Leuningen († 1661), weduwe van de Haagse boekdrukker Hillebrant Jacobsz. van Wouw (J.E. van Someren Brand in Algemeen Nederlandsch Familieblad 6(1889), p. 110). De weduwe was de schoonzuster van Daniel Tresel, wiens handelshuis te Rouaan in de zomer van 1641 failliet was gegaan. Over het beslag op de goederen van Tresel in de Republiek, zie nos. 5168 en 5183 (dl. XII).

[p. 289]

Illud interea scias velim, arrestum tuum elapso iam post impetrationem anno et amplius revera expirasse. De chartis tuis quando ita fieri vis, cogitabo ubi rediero, quanquam certus sum neminem deputatorum scire ubi tuae chartae lateant neque iam sciri id posse.¹⁴

Vale.

Filius meus Johannes¹⁵ hos versiculos in regis mortem scripsit, quos quia ex ipsius inventione sunt, testandi affectus nostri causa hisce litteris includere volui,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

14 Grotius' papieren die bij resolutie van de Gecommitteerde Raden dd. 31 oktober 1619 uit zijn Rotterdamse huis waren gelicht, bleven onvindbaar. Men vermoedde dat zij ten huize van een van de Hollandse Statenleden zoek waren geraakt (Brandt-Cattenb., Leven II, p. 172-174).

15 Johan (1625-1678), oudste zoon van Willem de Groot, volgde aan het Amsterdamse Athenaeum Illustre de colleges van Vossius en Barlaeus. Later zou hij in Den Haag optreden als advocaat van de hertog van Koerland (Schutte, Repertorium II, p. 551-552). Zijn gedicht is verloren gegaan.

XXIV Maii 1643.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur de la reine et couronne de Suede, à Paris. Port 14 s.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 3 Iunii.

En in dorso: 24 Maii 1643 W. de Groot.