Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 14

6156. 1643 april 4. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

Etiam in Germania, Polonia, Dania video esse quibus Vota nostra pro ecclesiae pace et ad eam monstratae viae probentur.² Vellem autem iam pridem locutus esses, ut monueram, domino Johnsono. Is te adiuvisset in ea re de qua videris desperare. Agendum et cum domino Vossio, sed ita ut nihil habeat unde sibi metuat.³ Remonstrantium cuiquam vix suaserim ut ad id, quo premuntur, odium aliud de meo mutuentur. Scio quam rectoribus vestris suspectus sit qualiscunque sermo de restituenda ecclesiae concordia. Et causas habent non leves, si ipsorum tantum commoda respicimus:

1 Gedrukt Epist., p. 951 App. no. 646. Antw. op no. 6145, beantw. d. no. 6171.

2 De bijval die Grotius mocht oogsten voor zijn Via en Votum pro pace ecclesiastica (BG nos. 1666-1168 en 1183-1184).

3 Samson Johnson en Gerardus Joannes Vossius mengden zich niet in de pennestrijd van Grotius tegen de Haagse hofpredikant André Rivet.

[p. 190]

 

ὅπεϱ γὰϱ οἱ τὰς ἐγχέλεις θηϱώμενοι πέπονθας.

 

ὅταν μὲν ἡ λίμνη ϰαταστῇ, λαμβάνουσιν οὐδέν.

 

ἐὰν δ᾽ἄνω τε ϰαὶ ϰάτω τὸν βόϱβοϱον ϰυϰῶσιν,

 

αἴϱουσι.⁴

Romanensium apud vos vicem doleo.⁵ Istis male tractationibus contra fidem, ut ipsi dicunt, publicam, saepe interpositam, coguntur ἰβηϱίζειν.⁶ At non tales erant cum principem Arausionensem in Brabantiam et Flandriam vocavere. Praeter Anglos forte et ex iis qui Cornhardi⁷ scripta amant aliquis posset reperiri, qui in apertum protrahat Riveti et cum ipso sentientium consilia, nempe ad perturbandum statum publicum opprimendosque alios, ut ipsis solis bene sit.

Video non male me coniectasse de civitatibus Hollandiae, quae suo erga parlamentarios studio caeteros vincere voluerant.⁸ Avebo quae secutura sunt cognoscere, Deum interim precans ut ea nobis largiatur quae ad pacem regnorum primum et populorum, deinde et ecclesiae ducant, utque te cum coniuge, liberis et amicis servet ac sospitet,

tibi obligatissimus frater,
H. Grotius.

4 Aristophanes, Equites 864-867.

5 De rooms-katholieken voelden aan den lijve de gevolgen van de calvinistische agitatie in de Engels-Staatse betrekkingen (Romeinsche Bronnen I, p. 696-697).

6 Lees: Hispaniseren. Het Griekse woord is gevormd naar analogie van ‘μηδίζειν’.

7 De verzoeningsgezinde theoloog Dirck Volkertsz. Coornhert (1522-1590), drukker, notaris en stadssecretaris van Haarlem. Zijn verzameld werk was in 1633 te Amsterdam verschenen (Biogr. Lexicon voor de Geschiedenis van het Ned. protestantisme III, p. 78-83).

8 In de Statenvergadering van 25 februari hadden zeven Hollandse steden bezwaar aangetekend tegen de afgifte van paspoorten voor de bagage van koningin Henriëtte Maria van Engeland. De protesterende steden waren Haarlem, Leiden, Brielle, Hoorn, Edam, Medemblik en Purmerend.

4 Aprilis 1643.

Exspectabo illa contra Cyrillum⁹ et nostra ad Lucanum, et quid de poematis et Anthologia futurum sit.¹⁰ Possunt remonstrantes, omissis iis quae ad conciliationem cum romana ecclesia pertinent, tueri contra Rivetum ea quae ad pietatem maxime pertinent; in quibus ille gravissime fallitur. Poteris autem tu quae habes cum Johnsono aut etiam cum domino Reigersbergio communicare.¹¹

9 Grotius wachtte op een goed manuscript voor zijn Grieks-Latijnse uitgave van Cyrilli Lucaris ... Confessio Christianae fidei. Cui adiuncta est gemina eiusdem Confessionis censura synodalis, una a Cyrillo Berrhoeensi, altera a Parthenio ... promulgata.

10 In de drukkerij van de Amsterdamse uitgever dr. Joan Blaeu werd de laatste hand gelegd aan Grotius' nieuwe aantekeningen bij Lucanus (BG nos. 430 en 431). Nog geen beslissing was gevallen over het uitbrengen van de poemata en de Anthologia Graeca (BG no. 534).

11 Willem de Groot hield een dossier bij van stukken die mogelijk van nut zouden zijn voor de beantwoording van Rivets Apologeticus pro suo de verae et sincerae pacis ecclesiae proposito, contra Hugonis Grotii Votum (BG no. 298 en BsG no. 319). Van zijn broer kreeg hij toestemming om het ‘dossier Rivet’ te tonen aan de Engelse predikant Samson Johnson en eventueel ook aan Nicolaes van Reigersberch. Zie voor eerdere beperkingen, no. 6030.