Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

6011. 1642 december 22. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Librum Riveti contra tuum Votum iam mitto.² Est is etiam amarulentior prioribus scriptis. De tuis quae publica tangunt non nisi in generalibus terminis agit, epistolam principis praeterit, Vairii vero vellicat.³ Quid illi libuerit locum Balduini de Duareno praeponere nemo scit, certe virus suum in te evomere voluit.⁴

Inquiram ecquis sit mortalium eo nomine quo scripta est epistola hic subnexa, quae solum Mileterium tangit, sed puto fictitium esse nomen.⁵ Ego me agnosco in iis verbis, ubi mentio fit epistolae viri maximi ad fratrem, quam amicis ostendisse me scio, sed ea res quomodo ad alios pervenerit assequi nequeo.⁶

Ordines Hollandiae conventum dissipavere suum, iterum redituri sub Ianuarii medium, ad quod tempus etiam Selandos conscripsere. Exauctorationem eorum militum qui hic merent et in Anglia militant, itemque reductionem reliquarum centuriarum a 200 ad 150, ab 150 ad 120 et ab 120 ad centum capita decreverunt Ordines huius provintiae sine Foederatorum suffragio.⁷

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 272. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 5998, beantw. d. no. 6021 (dl. XIV).

2 Zaterdagavond 13 december 1642 kwam de 21^ste en daarmee laatste katern van Rivets Apologeticus pro suo de verae et sincerae pacis ecclesiae proposito, contra Hugonis Grotii Votum van de drukpers van de Leidse boekdrukkers Elzevier. Enkele dagen later schafte Willem de Groot zich een exemplaar aan (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau I, p. 338 en p. 347).

3 De Haagse hofpredikant onthield zich van commentaar op de door Grotius in diens Votum (BG no. 1183) openbaargemaakte brief van Frederik Hendrik; vgl. no. 5968. Daarentegen sprak hij wel vrijuit over de andere gepubliceerde brief, die van zegelbewaarder Guillaume du Vair, bisschop van Lisieux, dd. 13 juni 1621 (Apologeticus, p. 306).

4 Op de verso-zijde van de titelpagina leest men: ‘Ex Francisci Balduini libello, sub Christianorum iurisconsultorum nomine, Argentorati apud Christianum Mylium edito, anno MDLVI, pag. 9: Ac viri sane boni ... praecipites ruerent in omnem reprobae mentis caecitatem’, gevolgd door ‘Haec ille de Fr. Duareno. Mutato nomine, de quo fabula narretur, sagax lector facile divinabit’.

5 De laatste pagina's van zijn boek (pp. 312-321) had Rivet vrijgegeven voor een brief die ‘Cuthbertus Highlandius’ (pseudoniem voor Samuel Sorbière, zie no. 6010) hem had geschreven over het werk van de Franse verzoeningstheoloog Théophile Brachet de La Milletière.

6 Vgl. no. 2907 (dl. VII). De vermelding komt voor op p. 320 van de Apologeticus.

7 De Staten van Holland gingen op zaterdag 20 december uiteen. Op de laatste vergaderdag vóór het kerstreces viel alle aandacht op de kwestie van de troepenreductie (Res SH, dd. 20 december 1642).

[p. 582]

Multa hic in principem inclementer dicuntur et quidem liberrime.⁸ Middelburgenses cives aliquot magistratui libellum obtulere adversus Knutium.⁹ Idem fecere aut facturi sunt Vlissinges, qui et publicum regimen incusant. Sument sibi inde exemplum Hollandi a concionatoribus ad id incitati.¹⁰ Quorsum haec res spectet, tu optime iudicabis.

Proxima septimana Amstelodamum cogito, cum Vossio, Blavio aliisque coram acturus. Vale,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

8 Frederik Hendrik kreeg de telkens terugkerende beschuldiging te horen dat hij te groot belang hechtte aan het onderhouden van goede betrekkingen met het ‘paapse’ huis Stuart.

9 De calvinisten in Zeeland die het beleid van de prins scherp veroordeelden, verhaalden hun gramschap op diens vertegenwoordiger in Zeeland, Johan de Knuyt.

10 Zeer parlementsgezind was het pamflet ‘Den Britannischen Blixem, of subijte verwerringhe, in Enghelandt, Schotlandt, ende Yerlandt, tot waerschouwinghe van de Geunieerde Provincien ... door een trouwen liefhebber, G.L.V.’, z. pl. 1642 (Knuttel, Cat. v. pamfl. no. 4869).

Raptim. Hagae, XXII Decembris 1642.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur de la reine et couronne de Suede, à Paris.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 31 Dec.

En in dorso: 22 Dec. 1642 W. de Groot.