Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 496]

5937. 1642 [november 1]. Aan W. de Groot.¹

Mi frater,

Est ita ut dicis. Exitum Thuani nosse triste est nobis. Et tamen melius id quam ignorare ea quae ad famam eius purgandam pertinent: τὸ γὰϱ γέϱας ἐστὶ ϑανόντων.² Voverat cum Iarcassonae [sic ] libertatem speraret sacellum. Id solvit morti iam addictus iussa poni hac inscriptione: ‘Votum in carcere pro libertate susceptum Franciscus Augustus Thuanus corporis carcere liberandus merito solvit Christo liberatori.’³ Nos etiam nostra cogitata ad eum finem dirigamus: serviamus Deo, prosimus quam plurimis. Huc mei labores tendunt.

In libello quem misisti, miror tot tam impudentes calumnias. Hambraeum hac suspicione libero. Sed est alius lutheranus pastor vitae non laudabilis, cui ego in meis aedibus sacra administrare non permisi. Is aliqua puto per iram effutiit et aliis materiam mentiendi praebuit.⁴ Sed dubitari non debet, quin in Hollandia multa sint addita, ut de Foppio Aisema,⁵ de Laurentiade.⁶ Silendum ad talia tecum sentio.

Spiringius illos de quibus scribis rumores spargit,⁷ ut Hollandis blandiatur et sub ea spe pecunias ab ipsis exterebret, deinde ut me isto metu territet. In hac spe multum fallitur. Ego enim ad eam perveni aetatem, in qua multi viri sapientes ultro se ab honoribus abdicavere. Quietem facile possum pati et quod restat aetatis Deo ac posteris impendere et alicubi vivere, ubi nec Pelopidarum⁸ nomen nec facta audiam. Et nisi spes me retineret aliquid hic promovendi

1 Gedrukt Epist., p. 942 App. no. 620. Antw. op no. 5926, beantw. d. no. 5949. De dagtekening ‘2 Octobris’ zal verbeterd moeten worden in ‘1 Novembris’.

2 Homerus, Ilias 23, 9 en Od. 24, 190.

3 De koninklijke bibliothecaris François-Auguste de Thou († 12 september 1642) schreef vlak voor zijn terechtstelling de tekst voor een gedenkplaat in een door hem gedoteerde kapel in de kerk van de Cordeliers te Tarascon. Volgens de Thuani historia VII, X, p. 90, kwam het volgende op de plaat te staan: ‘Christo liberatori / Votum in carcere pro libertate conceptum / Franc. August. Thuanus / e carcere vitae iamiam liberandus / merito solvit XII Septembris MDCXLII / Confitebor tibi Domine, quoniam exaudisti me, et factus es mihi in salutem’.

4 Het geschrift Hugo Grotius papista sive Epistalica deductio kwam zeker niet uit de pen van de lutherse predikant te Parijs Jonas Hambraeus. De auteur was de in Ulm geboren avonturier Johann Seyffart (ca. 1605 - na 1664), die in de zomer van 1642 de Leidse universiteit met een bezoek vereerde (Album studiosorum Acad. Lugd. Bat. I, kol. 333). Ook in Amsterdam moet hij zich vertoond hebben. Over hem schreef Rivet op 8 september aan Sarrau: ‘un Aleman lutherien qui a esté en France, et presche entre les siens à Amsterdam que Gr[otius] est un apostat, corrupteur de jeunesse, qui debauche les Suedois qui passent en France, m'a envoyé une satyre contre Grot[ius] pensant que je la feroy imprimer volontiers. Je la luy ay r'envoyé avec censure. Aussi ne valoit-elle rien, ni pour la forme ni pour la matiere’ (Bots-Leroy, Corresp. Rivet-Sarrau I, p. 243). Gelukkig voor de wetenschap keerde Seyffart de academische wereld spoedig de rug toe. Zijn loopbaan zette hij voort als Zweeds veldpredikant in losvaste dienst (A. Weyermann, Nachrichten von Gelehrten ... aus Ulm, Ulm 1798, p. 482-483, aangevuld met een mededeling van Dr. Weig, Stadtarchiv Ulm).

5 Foppe van Aitzema (ca. 1580-1637), resident van de Republiek te Hamburg, Lübeck en Bremen, die in 1636 naar Wenen was gezonden om te onderhandelen over een verdrag van neutraliteit tussen de Staten en de keizer. Zijn politieke tegenstanders begonnen de onderhandelaar weldra te verdenken van intriges en geloofsafval. In 1637 keerde hij de Staatse diplomatieke dienst de rug toe (NNBW IV, kol. 15-17; Schutte, Repertorium I, p. 191-192). Zonder goede bewijsgronden werd Foppe van Aitzema al gauw als ‘verrader’ gebrandmerkt, zo ook door Seyffart op p. 7 van zijn geschrift.

6 Bij Seyffart, o.c., p. 7: ‘Sed ecce, qui infestis signis, virum optimum, reverendum dominum Jacobum Laurentium, ecclesiasten Amstelrodamensem persecutus est propter libellum quendam Hugo Grotius papizans nuncupatum ...’.

7 Bij terugkomst in de Republiek verspreidde de Zweedse resident Petter Spiring Silvercrona het nieuws dat in de Zweedse rijksraad stemmen waren opgegaan om Grotius ontslag uit diplomatieke dienst aan te zeggen.

8 De boosaardige nakomelingen van Pelops; vgl. Cicero, Ep. ad fam. 7, 28, 2 en 7, 30, 1.

[p. 497]

ad communem pacem, iam per me cogitare coeperam de deponendo honeste hoc onere. Vivere possum de eo quod in hanc legationem de meo impendo.

De nuptiis de quibus scribis multa me iubent bene sperare. Deum rogo ut haec et alia ad bonum dirigat orbis christiani.⁹

Quid Hogerbetiani facturi sint, gaudebo cognoscere.¹⁰ In re nostra mihi in praesens non malum videatur, si quis vir gravis Rotterodamenses moneat, ut ipsi in animis suis de hac causa iudicent.

Restitutum hic decretum,¹¹ ut cardinales praelationem habeant supra principes regii sanguinis. In Bastilia captivi acrius custodiuntur quam antehac. Lactatur plebs spe abolendae vicesimae. Rumor est etiam velle cardinalem, qui nunc Ruellae est ubi eum videre rex et regina, convocare provinciarum proceres, ut eis rationem gestarum rerum reddat. Duces exercituum hic exspectantur, exceptis Guebriano qui centum millia florenorum accepit a rege et Motta Odincurtio cui rex ducatum Oxonensem¹² in Hispania dedit. Longavillanus etiam huc venit et dicitur Verrucam cepisse. Papa videns Parmensem vi Gallica sustentari Lamegae episcopum pronuntiavit irregularem, utpote causam certaminis in quo fusus est sanguis. Episcopus parum hac re delectatus Roma abiit.

Vale, frater dulcissime, cum matre, liberis, amicis,

tui amantissimus frater,
H. Grotius.

9 Het huwelijksaanzoek van keurvorst Friedrich Wilhelm aan koningin Christina van Zweden zou onbeantwoord blijven.

10 In het laatste jaar dat Grotius daadwerkelijk in Rotterdamse dienst het pensionarisambt uitoefende, was de Leidse pensionaris Rombout Hogerbeets († 1625) zijn naaste collega. Beiden vielen in ongenade. Eerherstel bleef uit. Ten einde raad besloot de familie Hogerbeets over deze zaak een proces tegen de Leidse stadsbestuurders aanhangig te maken.

11 Deze berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrieven van 1 november.

12 Lees: ‘Cardonensem’.

Lutetiae, 2 Octobris [sic ] 1642.

Nolo, si mihi reddar, cuiquam me stipendio auctorare. Liber esse cupio.