Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 145]

5649. 1642 maart 22. Aan N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

Den coninck is noch te Carcassone. Den marescal de Millerai is gegaen in 't lant van Roussillon, alwaer Coleuvres werdt vanwegen Spaegnie bewaert met drieduizent man, Perpignan met tweeduizent, Rose met achtienhondert.² Den marescal de Breszé is te Barcelone,³ alwaer een groote conspiratie tegen Vrancrijck is ontdeckt ende dertich personen gevangen. De Spaignaerden zijn daer in Catelagne meesters van 't velt, hebbende negenduizent man te paerd, driehondert te voet. La Motte-Hodincourt heeft weinigh volcx.⁴

In Lutzenburg beginnen de Spaegnaerden haer te roeren, Becx⁵ zieck zijnde. De graven van Harcourt ende de Guiche⁶ stellen daertegen ordre ende werden dagelijcx versterckt door die nieuws gelichten uit Switserlant, waervan eenige zijn aengecomen,⁷ eenige noch werden verwacht uit alle de cantons, uitgenomen Lucern, Friburg, Abbecelle. De Switzers blijven zeer oneenigh als voor dezen, ende dewijle de vijf cantons⁸ het bouwen van de protestantsche kercke tot Frauwenfeld beletten, zoo beletten oock die van Zurigh ende Glaron het bouwen van een clooster ontrent haere grentzen. De eertshertoginne van Tirol wil dat het tractaet met de Grisons te Feldkirch opgericht⁹ zij voor altijd, gelijck het tractaet van dezelve Grisons met Spaegnie,¹⁰ waerop dispuiten vallen.

Monsieur de Leon Brulard,¹¹ raedt van den coning van Vrancrijck, is extraordinaris gezonden in Italië ende arbeidt aldaer bij de princen om de zaeck van den hertogh van Parme¹² met den paus te accommoderen, maer vordert niet veel, doordien den paus meent dat Castro ende Montalto voor de andere landen, die de kerck toecomen, noodigh is bewaert ende den hertogh van Parma niet gaeren iet zoude overgeven, zijnde, zoo men meent, onder de handt gestijft met gelt van Venetië ende Florence. Denzelven hertogh heeft oock van alle zijne onderzaeten eene nieuwen eedt afgenomen, omdat zij door de excommunicatie niet en zouden afgeleit werden van haere getrouwicheit. Die van Venetië continueren in groote lichtinge te doen. Den hertogh van Modena licht oock nae zijne machte. Die van Genua stercken zeer Savonne ende

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 26f. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Tezamen met no. 5648. Copie, afkomstig uit de briefwisseling van Grotius met P. Spiring Silvercrona, aanwezig te Stockholm, RA, E 1014 (bijlage bij een brief van P. Spiring Silvercrona aan J. Oxenstierna dd. 1 april 1642).

2 Charles de La Porte, markies van La Meilleraye, voerde het bevel over het koninklijke expeditieleger in de Roussillon. Op 16 maart zette hij de aanval op Collioure in (Sanabre, La acción de Francia en Cataluña, p. 184, p, 197 en p. 224).

3 Urbain de Maillé, markies van Brezé, de Franse onderkoning in Catalonië, was op 23 februari in de hoofdstad ingehuldigd.

4 Philippe, graaf van La Mothe-Houdancourt, had in Catalonië de opdracht een opmars van Spaanse troepen in de richting van Perpignan te verhinderen.

5 Johan van Beck, de militaire gouverneur van Luxemburg; zie over zijn drankgebruik, Episodes Guébriant, p. 143-145.

6 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt, en Antoine III de Gramont, graaf van Guiche, moesten de aanstaande veldtochten leiden in Picardië, resp. in Champagne.

7 Het regiment Zwitsers, dat in Picardië dienst ging doen, werd geleid door kolonel Ludwig von Roll uit Solothurn (Rott, Hist. représ. dipl. V, p. 444).

8 De kantons Luzern, Uri, Schwyz, Unterwalden en Zug.

9 De overeenkomst die Graubünden op 9 augustus 1641 met aartshertogin Claudia had gesloten.

10 Het verdrag van Milaan dd. 3 september 1639 (Vogel-Fechter, Eidgen. Abschiede V, 2, 1, p. 2197-2209).

11 Charles Brulart de Léon (1571-1649), een ervaren diplomaat die in 1630 met ‘le père Joseph’ naar Regensburg was gegaan om te onderhandelen over de beëindiging van de Mantuaanse successieoorlog (DBF VII, kol. 498).

12 Als gevolg van zijn eigenmachtig optreden in het pauselijke leen Castro, was Odoardo Farnese, hertog van Parma, op 13 januari door paus Urbanus VIII geëxcommuniceerd.

[p. 146]

vermeerderen het getal van haere galeien. Die van 't garnisoen van Casal hebben eenigh voordeel gehadt op het garnisoen van Tryn.¹³

Wij verstaen dat den keiser de handeling te Goslar¹⁴ goedvind, op de paspoorten tot Hamburg beworpen wat wil disputeren;¹⁵ de zaecke van den Pals aldaer bij de middelaers¹⁶ weder is bij de hant genomen, de Beierschen gevende goede woorden ende blijde zijnde dat zij den ondanck connen schuiven op de schouderen van Spaegnie, Mentz ende Darmstadt.¹⁷ De handeling met den Turck tot prolongatie van de trefves¹⁸ meent men dat voort zal gaen, doordien den Grooten Heer desseing heeft om het belegh van Azac te hervatten.¹⁹

Binnen Bassee zijn tweeduizentzeshondert man te voet, driehondert paerden. De Fransoisen die in 't hertogdom van Bourgogne zijn, hebben nooddruft gebracht binnen Poligny, welcke plaetze bij die van 't graefschap was belegert. In Sicilië zijn eenige gevangen, eenige geëxecuteert die met de Turcken correspondentie hadden. Wij verstaen dat den hertogh van Beieren wil dat Wahl met zijn volck gae[t] nae 't Stift van Colen, maer dat den eertshertogh hem zouckt bij zich te houden.²⁰

22 Martii 1642.

13 Trino, stad tussen Turijn en Casale.

14 Het verdrag dat de hertogen van Braunschweig-Lüneburg op 16 januari met de keizer hadden gesloten.

15 De verplichting tot afgifte van keizerlijke vrijgeleidebrieven ter vredesconferentie was vastgelegd in het preliminair verdrag van Hamburg dd. 25 december 1641; vgl. no. 5531 (dl. XII) en no. 5556.

16 Scheidslieden bij de onderhandelingen waren de gezanten van de Duitse keurvorsten en de Deense resident Wilhelm Bidenbach von Treuenfels.

17 Terwijl hertog Maximiliaan I van Beieren in Wenen enige bereidheid toonde concessies te doen in de kwestie van de Palts, hielden de andere geïnteresseerden - Spanje, de Mainzer keurvorst-aartsbisschop Anselm Kasimir Wambold von Umstadt en Georg II, landgraaf van Hessen-Darmstadt - nog steeds vast aan het handhaven van de status quo (CSP Ven. 1640-1642, p. 287; CSP Ven. 1642-1643, p. 4-5 en p. 9-12).

18 Het verdrag tussen de keizer en Turkije was op 19 maart 1642 te Szöny nabij Komáron verlengd.

19 Sultan Ibrahim ondernam in het voorjaar van 1642 een nieuwe poging de Zuidrussische stad Asow te veroveren.

20 De bevelhebber van het Beierse leger Joachim Christian, graaf van Wahl, scheidde zich op 6 maart van het keizerlijk leger van aartshertog Leopold Wilhelm af. Met groot oponthoud kwam in mei de verbinding met de keizerlijken van veldmaarschalk Melchior von Hatzfeldt und Gleichen tot stand (Foerster, Kurfürst Ferdinand von Köln, p. 207).

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, den 22 Martii 1642.