Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5556. 1642 januari 13. Van P. Spiring Silvercrona.¹

Mijnheere,

Alhoewel voor eenige dagen het geroep alhier geweest is dat de Wijmarsche² armee den Rijn soude gepasseert hebben, soo en heeft men dogh weiders daer niet van vernomen. Ondertuschen gewint den vijant tijt om sich te verstercken, gelijck men dan voor seecker is houdende dat hij 25000 man, dogh meestendeel landvolck, bij malcanderen heeft, waerdoor men besorgt dat de gemelde armee in d'eerste aencompste over den Rijn een harde rencontre sal moeten wtstaen.

Nu onlangs is een gedeputeerde van den churfurst van Ceulen³ alhier aengecomen met commissie de heeren Staten-Generael te vermaenen om de Wijmarsche geen hulp nogh bijstand te doen, maer de gepleegde neutralitijt met het Rijck vorders te soecken observeren; aen dewelcke sijne Hoogheit nae erdeilde audiëntie tegemoet heeft gevoert, hoe partijdigh den churfurst van Ceulen geduirende de belagering van de stadt Mastricht sich getoont hadde; dat hij niet alleen den grave van Papenheim een vrijen pas hadde vergunt, sondern oock tot groot naedeel van desen staet met provisie geassisteert.⁴ Welck discours den gedeputeerden wat perplex heeft gemaackt ende is sonder vertoeven ad referendum weder nae huis verraist. Of hij sal wedercomen, staet te verwachten. Ondertuschen heeft men alhier aen Vranckrijck de begeerde assistentie van artillerie, amonitie ende andere crijgsbehoeften wt den frontierplaetsen bewilligt, oock geresolveert die tot secours begeerde 4000 man voor 'n tijtlang in leeninge - hoewel se Vranckrijck gerne saege afgedanckt om in eigene bestallung te hebben - te laeten volgen.⁵

Van onse hooftarmee en heeft men ditmael niet. Den heer veltmarschalck ligt weder aen 't podagra.⁶ Van opbreecken werdt niet vermelt. Met de preliminaren vredenstractaten⁷ is het

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 13, 103. Niet ondertek. De brief is van de hand van Spirings secretaris Pieter Pels (de zoon van Pauwels Pels, zie no. 5546).

2 Het Frans-Weimarse leger van Guébriant trok op 12 januari bij Wesel over de Rijn. Een dag later volgden de Hessische bondgenoten.

3 Keurvorst-aartsbisschop Ferdinand van Beieren (†1650) had op 20 december zijn bezorgdheid te kennen gegeven aan Frederik Hendrik en de Staten-Generaal (Foerster, Kurfürst Ferdinand von Köln, p. 202).

4 Gottfried Heinrich, graaf zu Pappenheim (1594-1632), had in 1632 geprobeerd met een snelle troepenbeweging over ‘neutraal’ terrein Frederik Hendrik te verrassen voor de poorten van Maastricht (ADB XXV, p. 144-161).

5 Het betreft hier de inwilliging van een Frans verzoek om Staatse materiële steun aan de zojuist gestarte campagne van Guébriant; gelijktijdig was goedkeuring verleend aan de detachering van een deel van de Franse compagnieën in Staatse legerdienst.

6 Lennart Torstensson, de nieuwe bevelhebber van het Zweedse leger in Duitsland, werd bij voortduring geplaagd door deze ziekte.

7 Grotius was ook door Georg Keller, secretaris van de Zweedse ambassadeur in Hamburg, Johan Adler Salvius, op de hoogte gesteld van de inhoud van het preliminair verdrag dat op 15/25 december 1641 te Hamburg was gesloten. Hetzelfde geldt voor het nieuws betreffende de reis van Gerhard Rumelian Leuchtmar von Kalcheim naar Stettin om aldaar het Zweeds-Brandenburgs wapenstilstandsverdrag te ratificeren, alsmede de stand van zaken in het legerkamp van Torsten Stålhandske; vgl. no. 5531, dd. 31 december 1641 (dl. XII).

[p. 34]

eindelick daerhenen gecomen, dat daervan het slot den 25 passato gemaeckt ende den dagh tot de intredinge der universale tractaten op den 25 Martii toecomende geset is. Mede wirden de salvi conductus in corten te Hamburg verwacht ende souden alsdan de guarnisoenen wt Osnabrug ende Munster afgevoert werden. Wt Pommeren heeft men dat te Custrin de Brandenburgsche afgesondene, den heer Leuchtmar, was aengelangt om 't armistitium te voltrecken. Stalhans ligt nogh in 't Sternbergsche land still.

Wt Weenen van den 25 passato schrijft men dat de declaratiën van de gesanten van den hertog van Beyeren wtgecomen waren, dat haer heere presenteert alle 'tgeene hij in de Onderpaltz in possessie heeft, te consigneren in handen van den keiser om daermede nae beliefte te disponeren, met conditie dat d'andere geïnteresseerde als Spaegnie, Mentz etc. van gelijcken doen; waermede den ambassadeur van Engelant⁸ niet tevreden is, persisterende op de totale restitutie des Paltz, oock churfurstlijcke dignitijt.

Verblijve, mijnheere,

u. Exc.^tie dienstwilligste.

8 Ambassadeur Sir Thomas Roe verdedigde in Wenen de belangen van het huis van de Palts; zie voor het verloop van de onderhandelingen met de vertegenwoordigers van hertog Maximiliaan I van Beieren, E. Blesch, Restitution der Pfalz und Beziehungen Karl Ludwigs zu England, diss. Heidelberg 1891, p. 31-39.

Haage, 13 Ianuarii 1642.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 22 Ian.

In dorso staat met andere, latere hand: Raakt Keulen en Hollandt.