Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

[p. 108]

5618. 1642 februari 24. Van W. de Groot.¹

Frater optime,

Narravit mihi Elzevirius iam a se imprimi refutationem tuorum Annotatorum in Cassandrum a viro apprime docto et, ut ipse loquebatur, moderato conscriptam, et quidem hoc pacto ut singulis Annotatorum tuorum capitibus singulares subiiciantur Animadversiones. Sperat Elzevirius id opus tribus aut ad summum quattuor septimanis proditurum et vigintiquinque circiter quaterniones impleturum promisitque mihi inter primos exemplar, quod ut quamprimum accipias curabo. Auctoris nomen ex aliis intellexi. Est enim ipse Rivetus, quemadmodum familiares eius asseverant, et ego, quatenus e verbis Elzevirii coniecturam facere possum, non dubito.²

Prodierunt hic nuper opuscula Triglandii in quarto, cum titulo valde prodigioso,³ qui in hoc sculptus erat ut editioni in folio praeponeretur, quod tamen factum non est. Is titulus prae se fert Triglandii scribentis speciem et Religionis ab una et Mauritii armati ab altera parte astantium, ex adverso vero Episcopii aliorumque et imprimis Utenbogardi, altera manu aquam, altera ignem gestantis, et domini Oldenbarneveldii ignem ventilantis effigiem aliaque eius generis probra. Eum titulum editioni eorundem opusculorum in quarto quidam typographus praeposuit cum explicatione mysteriorum inibi contentorum, cui opposuit hanc suam declarationem Triglandius. Eamque hac quam vides epistola refutavit ignotus quispiam, quam in hoc mitto ut ridiculae disputationis momenta tempore antequadragesimali⁴ ridendi tibi praebeant materiam. Amstelodamo nullas accepi litteras, quare iam quod scribam non habeo.

Cladem ad Perpinianum video in Gallicis novis incrustari. Hibernorum quae mittis postulata et hic vidimus.⁵ Hic omnes favent puritanis et vix quisquam reperiri potest, qui non male iudicet de Hibernorum causa et actionibus. Interim res Angliae pessimo sunt loco, nobilium in parlamento consessus scissus in partes duas, quarum altera, triginta tres scilicet primarii nobiles, plebis petitionibus subscribit,⁶ ut omnia regni oppida munita et castella tradantur in

1 Hs. Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 231. Eigenh. oorspr. Antw. op no. 5603, beantw. d. no. 5633.

2 Abraham en Bonaventura Elzevier, drukkers te Leiden 1622-1652 (D.W. Davies, The world of the Elseviers 1580-1712, p. 53-75). Zij brachten in 1642 een editie uit van Hugonis Grotii in Consultationem Cassandri Annotata. Cum necessariis animadversionibus Andreae Riveti ... (A. Willems, Les Elzevier, Brussel 1880, p. 133-134 no. 538, en BG no. 1172).

3 Jacobus Trigland (1583-1654), hoogleraar in de theologie te Leiden 1634-1654, streng bestrijder van de remonstrantse leer (op de afbeelding gepersonifieerd door de theologen Simon Episcopius en Johannes Wtenbogaert) (NNBW VI, kol. 1282-1284). Zijn verzamelde strijdschriften ‘Opuscula’ waren in 1640 te Amsterdam verschenen in een quarto-uitgave. Een aantal exemplaren van deze editie voert de hier beschreven gegraveerde titelpagina gevolgd door een voorbericht tot verklaring van de gravure van een zekere H.C.G. (Knuttel, Cat. v. pamfl. no. 4699; Atlas van Stolk no. 1849). Tegen deze toevoeging van H.C.G. schreef Trigland een ‘Waerschouwinge J. Triglandii tegen eenen valschen titel van sijne Opuscula’, gedateerd ‘Haest in Leyden den 27 Januarii 1642’. Dit ‘haastwerk’ werd weer door een Dordrechtenaar beantwoord met een ‘Haest in Dordrecht den 5 Februarii 1642’; zie Wulp, Catalogus Isaac Meulman I, p. 367 no. 2523, en p. 379 nos. 2603 en 2604, en Rogge, Bibliotheek der contra-remonstrantse en gereformeerde geschriften, stuk II, afd. I, p. 42.

4 In 1642 viel aswoensdag op 5 maart.

5 The generall remonstrance or declaration of the catholikes of Ireland van 23 oktober 1641. De tekst werd in februari zowel in het Frans als in het Nederlands vertaald (Knuttel, Cat. v. pamfl. no. 4866 en 4866a; Aitzema (f^o) II, p. 813). Zie voor de versie die Grotius zijn broer vermoedelijk heeft laten toekomen, no. 5595 n. 3.

6 Het Lagerhuis had begin februari de mening van de leden van het Hogerhuis gevraagd over het aanbieden van een petitie met daarin het verzoek de zorg over de militia en de verdedigingswerken van het land over te dragen aan door het Parlement aanbevolen personen (The Parliamentary History of England II (1625-1642), kol. 1071-1072; CSP Ven. 1640-1642, p. 288-295).

[p. 109]

manus eorum quos parlamentum ad id idoneos iudicabit,⁷ altera - triginta octo sunt itidem nobiles quos inter Arundelius⁸ - iis petitionibus, ut regiae maiestati nimis detrahentibus, adversatur.⁹ Quo tandem ea res eruptura sit videbimus. Interim regina cum filiabus¹⁰ huc ventura creditur et in dies expectatur.

Filius minor iam ad exercitum rediit. Centuria eius Kempae est praesidiaria.¹¹ Pro filio medio iterum intercedo, ut cum pace tua ei inire liceat matrimonium cum filia non indecora nec indecorae familiae et fortunae et a dotibus animi bene instructa, cui iam se despondit.¹²

Amstelodami editur Jacobo Laurentio ministro auctore liber cum titulo hoc: ‘Grotius papissans’.¹³ Unde, ut ex ungue leonem, reliqua facile diiudicabis. Vale,

tibi obsequentissimus frater,
Guilielmus Grotius.

7 Volgens Gardiner, History of England X, p. 160, stemden 32 Hogerhuisleden vóór de bovengenoemde petitie, ongeveer 10 stemmen meer dan verwacht.

8 Thomas Howard (1586-1646), graaf van Arundel, was in 1632 in Den Haag geweest met de bedoeling Elisabeth Stuart, koningin-weduwe van Bohemen, te overreden haar hof in Engeland te vestigen (DNB XXVIII, p. 73-76).

9 In margine schreef Grotius de cijfers 33 en 38.

10 Koningin Henriëtte Maria en haar oudste dochter Mary namen op 20 februari officieel afscheid van het hof. De andere dochter Elisabeth bleef in Engeland achter.

11 Dirk de Groot arriveerde te Kempen na de overgave van deze stad op 7 februari 1642.

12 Pieter de Groot. De naam van zijn verloofde is niet bekend; mogelijk was hij toen al heimelijk verloofd met de Delftse Charlotte van Santen († 24 september 1644); vgl. een brief van Willem de Groot aan zijn broer dd. 26 september 1644 (Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 24, 324).

13 In april maakte de Amsterdamse boekverkoper Hendrick Laurensz. bekend dat bij hem een geschrift van Jacob Laurentius, predikant te Amsterdam, was verschenen, getiteld Hugo Grotius papizans, hoc est notae ad quaedam loca in Hugonis Grotii Appendice de Antichristo; vgl. BG no. 1128 rem. 4 en B_sG no. 306.

Raptim. Hagae, XXIV Februarii 1642.

Adres: A monsieur/monsieur Grotius, ambassadeur de Suede, à Paris.

Bovenaan de brief schreef Grotius: Rec. 5 Martii.

En in dorso: 24 Febr. 1642 W. de Groot.