Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5538. 1642 januari 4. Aan L. Camerarius.¹

Illustris domine,

Gaudeo in itinere esse ex Suedia nobilissimum filium² illustris Dominationis vestrae. Deus eum sospitem cum bonis nuntiis patri sistat. Torstensonii³ adventus et copiae Galliam in spem rerum magnarum erexere. De revocatis ab imperatore tuti itineris tabulis⁴ fuit et hic rumor, sed vanus.

Mazarinus cardinalis factus est;⁵ dubito an ei liberum sit futurum inservire Galliae. Etiam Machiavellus cardinalis factus est et abbas Peretta rogatu Hispani, princeps Atistinus commendante imperatore; Itali praeterea octo.

Quin federis cum Gallia facti omnia impleturi sint Suedi, dubitari non debet.⁶

Principi Roberto⁷

1 Tekst naar Epist., p. 701 no. 1547. Ook afschriften in copieboek Den Haag, ARA, Eerste afd., coll. Hugo de Groot, aanw. 1911 XXIII no. 3, p. 1 (met weglating van het postscriptum), in copieboek Stockholm, RA, Avskriftssaml. vol. 70, p. 315-316, in copieboek Linköping, Stifts- och Landsbiblioteket, Br. 23, 270, en voorts in copieboek Uppsala, UB, E 388a, 313. Ludwig Camerarius was op 22 januari 1573 in Neurenberg geboren. In 1598 trad hij in dienst van de keurvorsten van de Palts. Na het Boheems avontuur volgde hij de ‘Winterkoning’ Frederik V van de Palts in diens ballingschap. Hij vestigde zich in Den Haag (1623), waar hij de dubbele functie waarnam van raadgever van het huis van de Palts en vertegenwoordiger van Zweden in de Republiek. Van de laatstgenoemde functie werd hij in 1641 ontheven. Als gevolg van dit besluit verhuisde Camerarius naar Leiden. In het jaar van zijn overlijden († 4 oktober 1651) keerde hij terug in de Palts (F.H. Schubert, Ludwig Camerarius, Kallmünz 1955; Biographisches Lexikon zur Geschichte der böhmischen Länder I, p. 178; Schutte, Repertorium II, p. 488-491).

2 Joachim IV Camerarius (1603-1687) was in mei 1641 begonnen aan een reis naar Stockholm met het doel de financiële gevolgen van zijn vaders ontslag uit Zweedse dienst af te wikkelen (NDB III, p. 105).

3 Lennart Torstensson (1603-1651), de nieuwe bevelhebber van het Zweedse leger in Duitsland, had zich op 25 november bij zijn hoofdkwartier te Winsen aan de Aller gevoegd.

4 Inmiddels was op 25 december de afgifte van keizerlijke vrijgeleidebrieven ter vredesconferentie in het preliminair verdrag van Hamburg geregeld; vgl. no. 5531 (dl. XII).

5 Onderstaande berichten komen ook voor in Grotius' nieuwsbrieven dd. 4 januari 1642 (nos. 5536 en 5537).

6 ‘Quin federis ... non debet’ ontbreekt in de copie te Den Haag.

7 Rupert van de Palts (1619-1682), derde zoon van keurvorst Frederik V en Elisabeth Stuart, was in 1638 tijdens een expeditie in Westfalen krijgsgevangen gemaakt. Hij werd vastgehouden

[p. 9]

⁷ libertatem et reditum ad suos ex animo gratulor optoque toti domui clementiorem fortunam. Anglia propter dissidia intestina et Hibernicos illos motus, quos ego

7 in Linz, maar in oktober 1641 slaagde de Engelse diplomaat Sir Thomas Roe erin hem vrij te krijgen. Op doorreis naar Engeland had de prins op 10 december zijn moeder in Den Haag bezocht (DNB XLIX, p. 405-417).

[p. 9]

sedatu difficiles arbitror, parum habebit auctoritatis et iniquior ei erit quam antehac Hispanus ob Nassavicam affinitatem.⁸ Scotis⁹ facile erit conscribere decem millia militum, alere non item, praeterea Scoti nihil seorsim ab Anglis facere volent.¹⁰

Beckius suos in Lucemburgicum duxit. Lamboius ad Juliacenses terras tendere dicitur et avide exspectari ab electore Coloniensi. Hyems non plane otiosa transit, nam in Ruscinonensi tractu castra Gallorum adorti hostes reiecti sunt cum clade, et quinque naves longae venientes a Catalania vi tempestatum impactae in littus, quo se Rhodanus evolvit, partim periere, partim cum hominibus in Gallorum venere potestatem. Magni autem hic paratus fiunt classis et militis pro Catalania et in Catalania vestis et commeatus pro XXX millibus. Addunt quidam, quod non credo, regem illuc iturum. Monaeci portus turbat navigationem inter Hispaniam et Italiam.

A castris hostium ad Hohentwilam abductus eques variis sermonibus materiam praebet, aliis existimantibus deseri obsidionem et contentum fore hostem clausos tenere aditus exitusque, aliis contra manere obsidionem in spem defuturae obsessis aquae et ligni; equitem autem alio dimissum quod eius in castris exiguus sit usus. Legatus Gallicus,¹¹ dando pecunias annuas Helvetiis et comitatui Burgundiae inducias in sex menses, obtinuit permissum scribendi militem apud Helvetios protestantes, nisi quod Tigurini adhuc dubitant.

Creduntur hic Batavi in navali illo praelio ad Sancti Vincentii promontorium¹² foede¹³ deserti a Portugallis. Americana autem classis in vasto illo Oceano primum repertu, deinde, si reperiatur, oppugnatu est satis difficilis; tum vero accepta clades suspectam faciet Batavis Portugallorum societatem.

Pontifex contra Hispanum nihil molietur. Parmensis autem ad conditiones veniet.¹⁴

Marescalli Hornii liberandi negotium tum responsum Bavari exspectat, tum Snolskii reditum ab Erfordia, ubi sunt captivi qui praeter Waertium reddi hostibus debent.¹⁵ De Asaco et de feminis ex sultano gravidis paria hic intelligimus.¹⁶ Dominus Gothofredus¹⁷ hic et in gratia est et in bonis rebus estque eius opera regno utilis.

8 De jonge prins van Oranje was door zijn huwelijk met Mary Stuart schoonzoon van koning Karel I geworden.

9 De copie te Den Haag geeft: ‘satis’.

10 Het Schotse Parlement had op 12/22 november 1641 de toezegging gedaan om 10.000 soldaten te leveren aan Karl Ludwig van de Palts (CSP Dom. 1641-1643, p. 165, p. 198-199).

11 Jacques Le Fèvre de Caumartin (†1667), Frans ambassadeur in Zwitserland, 1641-1648 (Rott, Hist. représ. dipl. V, p. 441-445).

12 De Staatse hulpvloot voor Portugal had begin november 1641, ter hoogte van Cabo de São Vicente, slag moeten leveren met een sterk Spaans eskader (T.H. Milo, in Varia historica aangeboden aan A.W. Byvanck, Assen 1954, p. 165-176).

13 ‘foede’ verbeterd uit ‘fuisse’. Deze lezing wordt in de copie te Den Haag aangetroffen.

14 Aan het pauselijke hof werd nog geaarzeld over het al of niet erkennen van Dom Miguel van Portugal, bisschop van Lamego, de speciale afgezant van de Portugese koning Jan IV. Gelijktijdig vroeg men zich af of de hertog van Parma in de zaak van het hertogdom van Castro zou toegeven aan de eisen van paus Urbanus VIII (Pastor, Gesch. Päpste XIII 2, p. 733-739 en p. 863-875).

15 De Zweedse veldmaarschalk Gustav Karlsson Horn (1592-1657) verbleef sinds 1634 in Beierse krijgsgevangenschap. In de loop van 1641 werd ernstig onderhandeld om hem uit te wisselen tegen de Beierse generaal Johan van Werth. Gedurende die onderhandelingen maakte Horn gebruik van de diensten van zijn secretaris Georg Hansson von Snoilsky (zie over laatstgenoemde, BLS N.F. X, p. 32-33).

16 Grotius doelt hier op de Turkse inspanningen om de Zuidrussische stad Asow te veroveren en op het in het westen nog niet doorgedrongen nieuws over de geboorte van een troonopvolger.

17 Théodore Godefroy (1580-1649), jurist en-evenals Camerarius-verzamelaar van historische documenten, werkte in deze tijd aan de voorbereiding van de Franse deelname aan de vredesonderhandelingen (DBF XVI, kol. 448-449).

[p. 10]

Deus illustri Dominationi vestrae det hunc annum et sequentes multos felices,

Ill. Dom. vestrae perpetuae observantiae debitor,
H. Grotius.

Lutetiae, 4 Ianuarii 1642.

Veneti cum Turca transigunt de Barensi¹⁸ controversia et Melandrum praeficiunt copiis suis. Hispani offerre dicuntur principi Thomae praefecturam Belgicam, cardinali Sabaudo archiepiscopatum Toletanum, si Nicaeam maritimam velint ipsis cedere. Obiit dux Salliacus [sic ], magnae quondam auctoritatis sub Henrico IV.

18 Lees: ‘Zarensi’.

Bovenaan de brief in de copie te Den Haag: D. Camerario.

Bovenaan de brief in de copie te Uppsala: Redd. 1/11 Ianuarii 1642.