Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 13

5536. 1642 januari 4. Aan N. van Reigersberch.¹

Mijnheer,

Hier heeft gerucht geloopen van de zieckte van den coning, maer zonder fundament, alzoo zijne Majesteit wel te pas zijnde is gecomen hier te Parijs, alwaer preparaten gemaect werden tot hulp van de Catelans te lande ende ter zee, gelijck oock in Catelagne tot provisie van vivres ende cleding, soo men zegt, voor dertichduizent man. In Roussillon hebben de Spaegnaerden op Zaterdagh, Zonnendagh ende Maenendagh voor Kerstmis voorleden verscheiden aenvallen gedaen op het Fransche quartier, maer zijn afgeslagen met schade.² Ende vijf galeyen comende uit Catelagne zijn door de wintersche tempeesten gedreven geweest op de Fransche custen ontrent den uitganck van de Rosne, waervan eenige zijn vergaen, eenige

1 Hs. Amsterdam, UB, coll. RK, H 24k. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Mogelijk tezamen met no. 5535. Copie, afkomstig uit de briefwisseling van Grotius met P. Spiring Silvercrona, aanwezig te Stockholm, RA, Extranea 25 en E 1014 (bijlage bij een brief van P. Spiring Silvercrona aan J. Oxenstierna dd. 4/14 januari 1642).

2 Doelwit van de Spaanse aanvallen van 21-23 december was de versterkte kustplaats Argelès-sur-Mer (Sanabre, La acción de Francia en Cataluña, p. 193).

[p. 6]

met het volck dat daerop was, gecomen in de Fransche handen. Monaco zal zeer onveil maecken de navigatie tuschen Spaegnie ende Italië.³ Den paus heeft verscheiden cardinalen gemaect, voor Vrancrijck Mazarini, voor den keizer den prince d'Est, voor Spaegnie den abt Peretti, voor Italië zes off zeven anderen;⁴ ende men gelooft dat de zaecke met Parma zal werden geaccommodeert.⁵

Van Hohentwiel zijn de opinië[n] verscheiden. De ruiterie is uit het keizerlijcke leger vertrocken, waeruit eenige meenen dat het belegh zal verandert werden in blocquering, anderen dat de ruiterie is weghgezonden als niet noodigh zijnde tot de belegering, maer dat de belegeraers eenige hoope hebben op gebreck van hout ende water binnen het casteel. Lamboi⁶ gaet nae Gulick, zeer verwacht bij den bisschop van Keulen. Beck⁷ blijft noch in Lutzenburg. Den coning om de Switzers die in zijne alliantie zijn te contenteren heeft aen het graefschap van Bourgogne geaccordeert een stilstant voor zes maenden om middelertijdt op de neutraliteit te handelen;⁸ ende betaelt hebbende de pensioenen aen de cantons, heeft tewegegebracht toelaeting van lichtinge te doen in dezelve, uitgenomen dat die van Zurich noch wat difficulteit maecken.⁹

Van Constantinoplen zijn hier mede soowel als op andere plaetzen advysen dat drie ofte vier vrouwen zwanger zijn van den Grooten Heer,¹⁰ 'twelck buiten twijffel den Turcken resoluter zal maecken als zij voor dezen waeren, vrezende inlandsche beroerte door de onzeeckerheit van de successie.

Tot Parijs, 4 Ianuarii 1642.

Den hertogh van Sully, die onder Heindrick de Vierde de finantiën van Vrancrijck heeft gegouverneert, is overleden.¹¹ Die van Venetië accorderen met de Turcken over het different van Zara¹² ende nemen Melander¹³ tot general van haere trouppen in Italië. De Spaegnaerden

3 Prins Onorato II Grimaldi van Monaco (1597-1662) steunde sinds het najaar de Franse partij (DBF XVI, kol. 1239-1240).

4 Op 16 december 1641 had paus Urbanus VIII 12 nieuwe kardinalen benoemd; onder hen bevonden zich Jules Mazarin, de voormalige nuntius te Keulen Francesco Maria Machiavelli, de abt Francesco Peretti Montalto en Rinaldo d'Este, broer van de hertog van Modena (Gauchat, Hierarchia catholica IV, p. 24-25).

5 Odoardo Farnese (1612-1646), hertog van Parma, was in het najaar van 1641 met paus Urbanus VIII in conflict gekomen over het aanbrengen van militaire versterkingen in het hertogdom van Castro (Pastor, Gesch. Päpste XIII 2, p. 863-875).

6 De keizerlijke legeraanvoerder Willem, baron van Lamboy (ca. 1600-1656), leidde op 6 januari zijn troepen bij Venlo over de Maas met de bedoeling de opmars van een gecombineerd Frans-Hessisch leger langs de Rijn te verhinderen (BNB XI, kol. 193-198; Foerster, Kurfürst Ferdinand von Köln, p. 203-206).

7 Johan van Beck (1588-1648), militair gouverneur van Luxemburg, had zojuist zijn campagne succesvol afgesloten met de herovering van Aire (BNB II, kol. 72-74).

8 De door koning Lodewijk XIII afgekondigde wapenstilstand voor de Franche Comté zou op 30 april 1642 moeten aflopen (Rott, Hist. représ. dipl. V, p. 443 en p. 451).

9 Van 9 tot 12 december 1641 was in Solothurn een landdag gehouden om te beraadslagen over de lichting van 6000 Zwitserse soldaten ten behoeve van het Franse leger.

10 Op 2 januari kregen sultan Ibrahim en Hadice Turhan een zoon, de latere Mehmed IV. Drie maanden later werd prins Süleyman geboren (Biographisches Lexikon zur Geschichte Südosteuropas III, p. 141-143 en IV, p. 231-232). Een derde zoon was op komst; zie no. 5641.

11 Na de dood van Hendrik IV had Maximilien de Béthune, hertog van Sully, zich uit het openbare leven teruggetrokken. Hij stierf op 22 december 1641 in zijn kasteel te Villebon bij Chartres. Het overlijden werd, tegelijkertijd met de hierna volgende berichten, gemeld in de Gazette 1642, no. 3, dd. 4 januari 1642.

12 Tegenwoordig Zadar aan de Joegoslavische kust.

13 Peter Melander (1589-1648), graaf zu Holzappel, was tot 1640 generaal in dienst van Hessen-Kassel, maar liep een jaar later over naar de keizerlijke partij (NDB IX, p. 571).

[p. 7]

presenteren aen den cardinael van Savoie het bisdom van Toledo ende aen den prince Thomas het gouvernement van Nederlant, mids dat Nizza gestelt werde in de Spaensche handen.¹⁴

14 Genoemde waardigheden waren vrijgekomen door het overlijden van de kardinaal-infante don Ferdinand van Oostenrijk († 9 november 1641); doch geen van beide prinsen van Savoye zou benoemd worden, net zo min als Nice zou overgaan in Spaanse handen.

In dorso schreef Reigersberch: Broeder de Groot, den 4 Ianu. 1642 uyt Paris.