Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4652. 1640 mei 19. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Restitutio Palatinae domus haud dubie omnibus curae esse debet, qui bene volunt Germaniae rebus. Ejus rei initium ab Anglia exspectandum est, unde responsi aliquid se exspectare dixit mihi princeps elector². Exspectat et mandata illustrissimus comes Licestrius³. Interim mihi quiescendum censeo, quanquam princeps elector morae hic inutilis pertaesus vellet per nos obtinere libertatem sine ullis vinculis. Ego vero Excellentiae vestrae sententiam sequor non esse e publica re principem captivitate sua offensum abire e Gallia, non illigatum nostris partibus. Itaque mandata e Suedia opperiri erit optimum.

Ex Britannia nihil adhuc pacati audio. Contra vero ad Scoticos motus accedere et⁴ multorum in Anglia aemulationem contra episcopos ita, ut et liber prodierit⁵ defendens parlamenta sine episcopis haberi posse, quem librum rex comburi jussit⁶. Hae favillae et quae accedunt ab Hispano⁷ flabella multum me sollicitum habent. Praeterea non video,

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 231. Gedrukt Epist., p. 620. Verschillen in orthografie en aperte onjuistheden in de copie Uppsala zijn niet gesignaleerd. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Karl Ludwig van de Palts.

3 Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels gezant te Parijs.

4 Verbeterd uit ‘ex’ naar de copie Uppsala; deze heeft echter abusievelijk: ‘aemulatione’ in plaats van ‘aemulationem’.

5 Information from the Estaits of the kingdome of Scotland, to the kingdome of England; R. Steele (ed.), Bibliogr. Royal Proclamations II, II no. 1711. Op 30 maart 1640 verscheen de koninklijke proclamatie met het bevel tot verbranding; ibid. II, I no. 1814. Nadien verscheen nog een Nederlandse vertaling; Knuttel, Cat. v. Pamfl. no. 4668. Begin mei was er sprake van een mogelijke vertaling in het Frans; vgl. Cal. State Pap. Dom. 1640, p. 104.

6 De copie heeft hier een onmogelijk ‘possit’.

7 In Engeland bevonden zich sinds kort de extraordinarii Spaanse ambassadeurs Antonio Sancho Dávila y Toledo, markies van Velada, en markies Virgilio Malvezzi.

[p. 274]

quid magni a nobis pro principe electore fieri possit, quamdiu in Suedia nondum prorogatum est tempus foederis cum Gallia⁸. Inde enim multa pendent alia.

Fuerat hic rumor Bannerii⁹ literis ad Suedicam militiam revocatos Vinarienses, sed ubi ipsas literas legi, vidi clementer scriptas, magno tamen animo ita, ut sperem inde nihil oriturum dissidii inter gentes, quas nunc cummaxime inter se consentire concordesque agere publice interest.

In literis illis Scoticis¹⁰ nihil magis regem Britanniae commovit quam quod inscriptae essent regi simpliciter non addito Galliae nomine. In parlamentario Angliae conventu non puto actum iri de rebus externis, quas rex Britanniae, juris sui valde anxius custos, suo arbitrio reservat.

Wolfium¹¹ puto redire ad stationem suam. In actionibus landgraviae omnibus video aliquid esse, quod cum foederibus antehac cum Suedia factis non satis consentiat, sed si Suedia Galliae¹² semet illigat novo foedere, ad id foedus addere se landgravia poterit. Sin autem Suediae vota magis in pacem propendent, ad eam utile erit Austriacae domus quam plurimos hostes fieri.

Multum gaudeo vanitatis deprehensum illum rumorem ex confictis Piccolominaei literis¹³. Mire enim ea fama aulam urbemque¹⁴ hanc commoverat. Quantum humanae conjecturae valent, melior Germaniae pars in nostrorum sociorumque erit potestate per tres fortissimos exercitus non ita distantes inter se, ut non, si qua in parte hostis appareat, conjungi inter se illi possint ad hostis exitium. Tum vero ingens in Italia clades Hispanorum in ejus remedium copias, ut puto, et illas Tirolenses et alias ex Hispania attrahet. Major fuit Harcurtii¹⁵ victoria quam qualem primi nuncii iique incertae auctoritatis attulerant; magnaque et vix audita antehac apparuit Gallorum constantia, qui saepe repulsi pertinaci proposito castra perruperunt, hostem quinque ferme millibus interfectis disjecerunt. Ea res quomodo gesta sit, docebit charta quam mitto¹⁶, multorum qui adfuere literis consentiens. Nunc novas ad se copias mitti orat Harcurtius obsidionem urbis Taurinorum animo agitans.

Rex a Carolimontio militem suum revocat nec videtur eas in partes bellum inferre serio voluisse, sed repertum hoc fallendo hosti, ut principis Arausionensis conatus, unde et Gallica consilia pendebant, melius succederent. Eos ventis nonnihil tardatos audimus. Flandri ex tanto navium paratu se peti putant.

Ex Bapalma egressi hostium prope quadringenti incidere in insidias Peronensium et Sanctiquintinianorum militum captivique ducti sunt Peronam.

Tum in Burgundico comitatu hostis Pauliniacum oppugnare volens dejectus¹⁷ est a Gallis, qui duas ibidem machinas ceperunt.

Et Dani et Batavi nova foedera, novas societates rebus suis firmandis minantur mutuo. Controversia est pecuniaria, et simili de causa saepe antehac orti magni animorum

8 Het verdrag tussen Frankrijk en Zweden werd in juni 1641 verlengd; zie Du Mont, Corps Dipl. t. VI. I, p. 207-209. De uitgave der Epist. heeft ‘federi’.

9 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér. Grotius' copie van Banérs brief dd. 10 april 1640 nieuwe stijl aan Johann Bernhard von Oehm, Wilhelm Otto van Nassau-Siegen en Rheinhold von Rosen bevindt zich in Stockholm, RA. Gallica 10, Handl. tillh. Hugo Grotii beskickning 1639-1641.

10 Zie no. 4633, n. 18.

11 Hermann Wolff, Zweeds hofraad en gezant bij de landgravin-regentes van Hessen-Kassel, Amalie Elisabeth van Hanau-Münzenberg.

12 De copie heeft abusievelijk: ‘Galliave’.

13 Niet geïdentificeerd. aant.

14 De copie heeft abusievelijk ‘uterque’.

15 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt-Armagnac, ontzette op 28 april 1640 Casale (Montferrat).

16 Ontbreekt. Vgl. no. 4656, n. 3.

17 De copie heeft ‘disjectus’.

[p. 275]

motus brevi consederunt. Si tamen foedus coiri poterit inter Suedos et Batavos, gaudebo.

Res Germanicae melius ad vos quam ad nos perferuntur. Caeterum audimus ab imperatore expeti colloquium cum Bavaro¹⁸, qui nunc copias suas in Franconia habeat imminente eis Coningsmarckio¹⁹, rediisse autem Rosam²⁰ a Fulda; partem vero majorem Vinariensium ad Fridbergam esse; Lamboium²¹ autem cum millibus equitum duobus, peditum tribus, appropinquare ad Lutsenburgicum finem; Piccolominaei cohortes sive regimenta sex transire in Hispanicam militiam.

A Constantinopoli chiausius quidam²² Viennam, a Vienna legatus²³ Constantinopolim mittitur.

Engadini adhuc conqueruntur apud Rhaetos se iniqua interpretatione novorum pactorum ab Oenipontana²⁴ ut subditos tractari. Capucinos sibi obtrudi molestos hospites. Sex autem Helvetiorum pagi dicunt munitiones novas, quae Constantiae fiunt, juri suo adversari. Sed hae querelae a potentioribus haud multum curantur.

Pontifex Romae neque Hispano neque Gallo quicquam vult concedere. Hispanus etiam Franciscum Perrettum²⁵ ad purpuram commendans nihil proficit. Galliae legatus²⁶ hinc responsa exspectat, domum reverti an subsistere debeat. Hispani videntur occasiones quaerere, ut in suis regnis bullas pontificis pro bullis habeant. Quod si fiat, sequetur Gallia exemplum et apparebit nihil esse incertius potentia, quae non vi sua, sed ex hominum opinione stat.

Quanquam in Carolimontium Hispanus militem et bello necessaria introduxit, tamen obsidionem eam Galli repetere se aiunt. Castilionaeus²⁷ autem ad Abbatisvillam est. Hostes apparent inter Cameracum et Atrebatum urbem, duce, ni fallor, Cantelmo²⁸. Picardica regis Galliae cohors damnum accepit, cum Mosam trangressa esset. In Hesdinum et Dorlanum multum invectum est frumenti et rerum belli.

Medici a rege missi sunt ad viduam Sabaudicam²⁹ de oculis periclitantem. Harcurtius tria castella et suburbana ad Padum circa urbem Taurinorum cepit.

Deus haec aliaque omnia gubernet ad nominis sui gloriam.

Excellentiae vestrae perpetua observantia devinctissimus
H. Grotius.

18 Maximiliaan I, keurvorst van Beieren.

19 Hans Christoph, graaf van Königsmark, generaal in Zweedse dienst.

20 Rheinhold von Rosen, een van de directeuren van het leger van wijlen Bernhard van Saksen-Weimar.

21 Wilhelm, baron van Lamboy, keizerlijk bevelhebber.

22 Niet geïdentificeerd.

23 De keizerlijke internuntius Issdenczy (Iszdency).

24 Het ‘Eventualvertrag’, op 23 februari 1640 gesloten tussen aartshertogin Claudia en Graubünden.

25 Francesco Peretti, kardinaal Montalto in december 1641.

26 François-Annibal d'Estrées, markies van Coeuvres.

27 Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon, maarschalk van Frankrijk.

28 Andrea Cantelmo (1598-1645). Het opperbevel over het Spaanse leger in Artois en Henegouwen was opgedragen aan de Portugees Felipe da Silva (1589-1645), die zich in elk geval begin juni tussen Cambrai en Arras bevond; zie Courante uyt Italien ende Duytschland, &c. 1640, no. 8 dd. 25 februari en Gazette 1640, no. 74, p. 390 dd. 9 juni.

29 Christine de France, hertogin van Savoye.

Lutetiae, 19 Maii 1640.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: Red. 16/26 Maij 1640.