Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4638. 1640 mei 12. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Serenissimo electori² a me nihil deerit. Sed adversa, ut video, fortuna adhuc eum principem persequitur³. Gallia cunctante quicquam pro eo facere, nisi sociam videat Angliam, quae si hucusque in Palatino negotio quam scimus frigide se gessit, quid nunc est, quod nos de se sperare jubeat, cum incalescant interna dissidia captis literis Scotorum ad Galliae regem⁴, captis et qui signaverant⁵, Edimburgi autem arce obsessa, si non jam expugnata. Dicitur clerus Angliae liberaliter opem pecuniariam ad bellum Scoticum polliceri; nec mirum, cum ipsorum agatur res ardente jam pariete proximo⁶. Dura haec et his temporibus aliena. Nos autem quid possumus, nisi Deum precari, ut pacem ubi non est restituat, ubi est servet?

Chevreusia⁷ neminem minus amans quam maritum suum⁸, ut eum in itinere Angliam versus esse audivit, ipsa⁹ se in Flandriam transtulit. Nihil ergo habebit ibi quod agat Chevreusius, nisi ut quae agunt alii videat et huc nuntiet.

Non carebit motibus Angliae parlamentum, qui quo evasuri sint, exspectamus anxie.

Hassi adhuc sollicitantur ab iis, qui Norimbergae sunt. Inducias eorum cum imperatore puto exiisse 5 hujus Maii. Quod tamdiu cunctantur, cum Excellentia vestra miror

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 230. Gedrukt Epist., p. 618. Verschillen in orthografie en aperte onjuistheden in de copie Uppsala zijn niet gesignaleerd. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Karl Ludwig van de Palts.

3 De copie heeft i.p.v. ‘principem persequitur’ ten onrechte ‘principes persequuntur’.

4 Zie no. 4633, n. 18.

5 John Campbell, baron Loudoun; Charles Seaton, graaf van Dunfermline; William Douglas, drost van Teviotdale; Robert Barclay. De laatste drie waren, aangezien zij de brief niet hadden ondertekend, op 25 april vrijgelaten; vgl. Cal. State Pap. Ven. 1640-1642, p. 38 n., 41 n. ‘Captis’ verbeterd uit capti (Epist.) naar de lezing van de copie te Uppsala.

6 Vgl. Horatius Epist. 1, 18, 84: nam tua res agitur, paries cum proximus ardet.

7 Marie de Rohan, hertogin van Chevreuse.

8 Claude de Lorraine, hertog van Chevreuse.

9 De copie heeft ‘ipse’.

[p. 257]

eoque magis, quod hanc cunctationem dicuntur probare Galli, homines minime cunctabundi.

Intellexi et ego vocari a D. Bannerio¹⁰ Vinarienses, addunt quosdam jam ad eum transiisse. Haec ne nova sint dissidiorum inter socios semina, metuo.

Erlachius¹¹ sero videt, quid fecerit invisus Helvetiis, odiosus Germanis et tamen adhuc Gallis suspectus. Mirum in modum sollicitos habet Gallos annus hic, unus restans ad vitam foederis cum Suedia, nisi nova ei foederi inspiretur anima, de qua re haud dubie gravis, forte et tarda, erit in Suedia consultatio. Bannerii damnum huc quoque perlatum est cum ingenti incremento ex Piccolominaei¹² literis. Sed saepe jam falsi deprehensi sunt rumores, qui a Bruxellis et Colonia veniunt.

Longavillanus¹³ jam Cassellas venisse dicitur. De D. Bannerio, an eo venturus sit, dubito.

Dux Lunenburgicus¹⁴ causas quidem habet, cur se nobis adjungat. Ego vero ita mutabilibus ingeniis non credam nisi sub bono pignore.

Controversiae istae cum Dano componentur¹⁵; quod ut fiat cum minore Batavorum dispendio, eo tendunt paratus legationum et novarum societatum rumores.

Poloni non immerito Turcam¹⁶ metuunt; eo enim incubiturum credunt et Itali. Cum Dantiscanis quae convenerant, videntur neque rex¹⁷ neque conventus ordinum habituri rata. Itaque Spiringii¹⁸ rursum ad vectigalia colligenda naves parant. Princeps Casimirus¹⁹ haud dubium est, quin praeter captivitatem alia etiam, quae in Gallia ei evenerunt, durius interpretetur. Quo cum accedant Hispanica blandimenta, non obscurum est, quibus maxime faveat; caeterum ne iis nocere possit, quibus minus bene vult, et sua et regis et regni sponsione retinebitur.

Batavorum conatus magni aliquid nobis promittunt. Sed imbres etiam hic obstitere²⁰. Itaque serius Carolimontium Millereius²¹ circumvenire coepit.

De Casali rumor hic fuit, etiam publice editus²², depulsos obsessores cum duum millium caede ab Harcurtio²³. Sed cum ex eo nemo ab ipso nuntius huc venerit, coepit primum dubitari, deinde et timeri. Nam a Venetis nihil sperandum est. Sed mihi res Italicae ad pactiones quasdam spectare videntur, quod et literae nonnullae indicant.

Cum pontifice res nondum composita est. Sed futurum creditur, ut rex legatum²⁴, nuntium²⁵ pontifex revocet.

In Rhaetis Engadini de pactis Oenipontanis²⁶ queruntur. Sed paucos reperiunt, qui

10 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

11 Johan Ludwig von Erlach.

12 Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi.

13 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

14 Georg, hertog van Braunschweig-Lüneburg.

15 Betreffende de geschillen tussen de Republiek en Denemarken zie men Aitzema, Saken v. St. en Oorl. II, p. 701.

16 Ibrahim, sultan der Ottomanen.

17 Wladislas IV (VII) van Polen.

18 Abraham, Arend, Dirck en Isaac Spiring.

19 Jan II Kazimierz; hij had zich na gevangenschap in Parijs rechtstreeks naar Brussel begeven.

20 De copie heeft abusievelijk ‘abstinere’.

21 Charles de La Porte, hertog van la Meilleraye, maarschalk van Frankrijk.

22 In de Gazette 1640, no. 59 dd. 12 mei wordt slechts een getal van 1200 gevangenen genoemd. Het bericht omtrent Casale werd in een extra-editie van de Gazette (no. 60 dd. 15 mei 1640) bevestigd. Zie ook Claretta, Storia della reggenza I, p. 634-640 en de brief van Louis Aubéry du Maurier, no. 4641.

23 Henri de Lorraine, graaf van Harcourt-Armagnac.

24 François-Annibal d'Estrées, markies van Coeuvres.

25 Ranuccio Scotti.

26 Het ‘Eventualvertrag’, op 23 februari 1640 gesloten tussen aartshertogin Claudia en Graubünden.

[p. 258]

dictis ipsorum moveantur. Ita occlusae omnium aures caera Hispanica. Et in Helvetiis pontificii ad omnes Hispanorum ac caesarianorum conatus²⁷ connivent, ad itinera, ad dilectus, ad munitiones Constantiae, quae cum foederibus ipsorum pugnare dicuntur, ad structuram novi castelli ad Rintalium in Helvetico solo. Ita sentient se tandem protestantes ab inimicorum copiis inclusos. Quae in Tiroli sunt copiae exspectare dicuntur Hatsfeldii²⁸ et Gildhasii²⁹ militem, cui se jungant. Illae autem, quae ad Constantiam sunt, nihil aliud quam agrum Brisgoiae et Alsatiae quantum possunt vastant spemque ei messis eripiunt.

Princeps Thomas³⁰ habere scribitur equitatum egregium ad decem millia, pedites bis mille. Contra Leganesius³¹ decem millia peditum, equites mille, nempe quod ad obsidiones faciendas major sit vis in pedite.

Audimus hic Erfordiae esse Bannerium; premi Lipsiam a nostris; pugnatum inter Saxones et Coningsmarckium³²; velle imperatorem melius sibi pareri a Bavaro³³, Rosam³⁴ Fuldae esse.

Hispani praeter ad Brasiliam etiam alia naufragia passi sunt in freto Gaditano et ad oram Barcinonensem.

Deus optimus maximus christianum orbem in statum meliorem reponat idemque Excellentiae vestrae semper faveat.

Excellentiae vestrae singulari observantia
devinctissimus
H. Grotius.

27 De copie heeft abusievelijk ‘conventus’.

28 Melchior von Hatzfeldt und Gleichen, veldmaarschalk in keizerlijke dienst.

29 Gilles de Haes, Vlaming in keizerlijke dienst.

30 Tommaso Francesco van Savoye.

31 Diego Mexía Felípez de Guzmán, markies van Leganés.

32 Hans Christoph, graaf van Königsmark, generaal in Zweedse dienst.

33 Maximiliaan I, keurvorst van Beieren.

34 Rheinhold von Rosen.

Lutetiae, 12 Maii 1640.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.