Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 11

4457. 1640 januari 7. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Bene accepi literas Excellentiae vestrae datas 26 Decembris².

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 212. Gedrukt Epist., p. 589. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Ontbreekt.

[p. 6]

De principis electoris³ negotio nihildum certi judicare possum. Adiit eum Windebanckius⁴ literasque regis reginaeque Britanniarum⁵ ei tradidit obseratas⁶ sermonesque cum eo habuit Gallico sermone praesente Chavigniaco⁷. Ajunt Angli de foedere se non acturos, nisi libertatem habeat elector; et de armis, quae in Anglia parantur, magnus rumor Gallos nonnihil terret. Caeterum vereor, ut satis haec moveant eos, qui regnum hoc gubernant, quorum animi longa ac prodigiosa felicitate adversus metus omnes indurati videntur. Itaque aperte nunc rex Brisacum suam urbem vocat.

De Hassiae⁸ negotio eadem hic, quae scribit Excellentia vestra, intellexi, nisi quod de religione in pactis, quae nunc Galli offerunt, non tam res quam verba mutata sunt. Caeterum etiamsi alia omnia bene procederent, videtur mihi non male rebus suis consulere landgravia, cum Gallis se illigare cunctatur, nisi simul ipsa illigatos sibi et Suedos habeat. Quae in conventu ordinum Suediae decernentur⁹, multum nobis lucis adferent et, siqua est res, quae sollicitos reddere Gallos deberet, haec est.

Agi in Italia de induciis certum est: an coierint, nondum scio. De¹⁰ Salza quod conjeceram¹¹ verum intelligo arcanas fuisse pactiones, ut deditio in hoc tempus differretur¹². Est jam in hac urbe Mazarinus¹³, cardinali Riceliaco carissimus. Is et illas controversias inter Romam Galliamque ortas sedare conabitur et paci inter reges¹⁴ vias parare, homo et solers¹⁵ et felix.

Lotharingiae dux¹⁶ tentatur quidem, sed, quantum judico, nihil acturus est non consultis imperatore et Hispanicis.

Consilia quaedam in Gallia suscepta fuisse libertatis suae inimica Genevenses putant eaque res accedit ad alias, quae Helvetiis suspectam faciunt tam validam tamque propinquam Galli vicinitatem. Miseret me eorum, qui nec Galliae bene fidunt neque causas habent, cur magis fidant aliis popularibus suis, qui in Hispani sunt factione.

Credibilia sunt, quae de rege Daniae et D. Roo¹⁷ scribit Excellentia vestra. Caeterum ut Germaniae principes sive pontificii sive protestantes magni aliquid contra imperatorem moliantur ac sui formidine pacem ab ipso, qualem velint, exprimant¹⁸, vix sperandum videtur, ita et accisae eorum vires et prostrati sunt animi.

Bavarus¹⁹ cum Longavillano²⁰ certamen defugiens gratiam videtur retulisse pro servatis saepe terris suis Gallorum apud ducem Vinariensem²¹ auctoritate.

Dicitur Bannerius²² hostibus ad se valde impeditum iter fecisse locorum, quae interjacent, incendiis ac vastatione.

A parlamentario conventu Angliae, quem mense Aprili futurum audio, apparebit,

3 Karl Ludwig van de Palts.

4 Thomas Windebank, zoon van de Engelse staatssecretaris Sir Francis Windebank.

5 Karel I en Henriette Marie.

6 De copie Uppsala geeft ten onrechte ‘observandas’.

7 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny, Frans staatssecretaris van buitenlandse zaken.

8 Amalie Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin-regentes van Hessen-Kassel.

9 De copie Uppsala heeft abusievelijk ‘secerneretur’.

10 Ontbreekt ten onrechte in de copie Uppsala.

11 Echter niet in een brief aan Ludwig Camerarius; wel in no. 4438 (dl, X) aan Axel Oxenstierna.

12 Copie Uppsala: differatur.

13 Jules Mazarin - Giulio Raimondo Mazzarini -, de latere kardinaal en opvolger van Richelieu.

14 Lodewijk XIII en Philips IV.

15 Copie Uppsala: homo est felix et sollers.

16 Karel IV, hertog van Lotharingen.

17 De Engelse diplomaat Thomas Roe.

18 Copie Uppsala abusievelijk: valent expriment.

19 Maximiliaan I, keurvorst van Beieren.

20 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

21 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar († 18 juli 1639).

22 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

[p. 7]

quae sint²³ Anglorum de rebus Scoticis judicia. Rex certe et archiepiscopatum S. Andreae et alios episcopatus vacantes contulit in eos, quos idoneos credidit putantque multi fortes fore Anglos in tuenda episcoporum dignitate.

In Anglia audio contra Batavos multa moveri vetera, etiam illud de Ambona²⁴. Sed tales aestus saepe cum tempore desaeviunt²⁵. Non peccaturos Batavos arbitror, si nova de honorum signis titulisque decreta silentii supparo obducant. Cum quidem ad medicum²⁶ venisset sanandae rediviae causa, quam Graeci²⁷ παρωνοχίαν vocant, medicus ex facie videns hydropicum esse dixit longe aliud illi curandum quam rediviam.

Suedorum regum morem, quo nomen suum primo ponunt loco, non cum Romanis tantum veteribus, sed et cum aliis saeculi nostri regibus congruere disco libenter.

Ego ad D. Spiringium²⁸ nullum judicium perscripsi, sed tantum historias quasdam mihi cognitas.

Excellentiam vestram quod attinet, sicut aetati multum jactatae ac jam devexae otium non invideo, ita nihil malim quam manere eam in negotiis Suedicis, si modo id ferat valetudo et quae debentur suis solvantur²⁹ temporibus, ut alia omni sollicitudine liber animus rebus magnis se intendat.

Dantiscanae civitati productum est tempus malorum abrupto ita³⁰ derepente conventu. Caeterum cum adversos habeat omnis ferme Poloniae animos neque ulla externa societate nitatur, non video ipsi exitum nisi transigendo³¹. Quod si fieret, posset etiam inter Daniae ac Poloniae reges sarciri concordia Suediae non optanda.

De D. Haga³² cum Excellentia vestra consentio non ipsius, sed patriae esse³³ dedecus, quod nullo in usu³⁴ est.

Comes Nassovius³⁵ a principe Arausionensi³⁶ huc missus a rege ad ipsum remittitur, ut pro rege baptismi testis sit.

Brisaci legati sunt a ducibus Vinariensibus³⁷ rerum privatarum causa. Exspectatur ibidem cum pecunia³⁸ Ossenvillius³⁹.

In Tiroli apparent mille pedites, bis mille equites Itali, pars exercitus contra Alsatiam

23 Copie Uppsala abusievelijk: sunt.

24 In 1623 was op Ambon een samenzwering ontdekt, waaraan enige Engelsen schuldig bevonden werden. De Engelse regering diende een protest in tegen hun terechtstelling en eiste schadevergoeding. De zaak bleef jaren hangende. Zie W.Ph. Coolhaas, ‘Aanteekeningen en opmerkingen over den zoogenaamden Ambonschen moord’ in Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederlandsch-Indië 101 (1942) p. 49-93. Zie ook dl. V en VI, Register i.v. ‘Ambon’.

25 Copie Uppsala abusievelijk: desediunt.

26 Copie Uppsala abusievelijk: quidem ad medium.

27 Copie Uppsala abusievelijk: Graecis.

28 Petter Spiring Silvercrona, resident en raad van financiën van Zweden in Den Haag.

29 Copie Uppsala abusievelijk: solventur.

30 Copie Uppsala abusievelijk: non forum abrupto iter.

31 Copie Uppsala abusievelijk: transjiciendo.

32 Cornelis Haga, voormalig Staats orator in Konstantinopel.

33 Dit woord ontbreekt in de copie Uppsala.

34 Copie Uppsala abusievelijk: uso.

35 Hendrik, graaf van Nassau-Siegen. Copie Uppsala abusievelijk: Nassoviua.

36 Frederik Hendrik. Copie Uppsala abusievelijk: Arousione.

37 Wilhelm, Albrecht en Ernst van Saksen-Weimar; de namen der gezanten behalve die van Heinrich Philipp aant. von Krossig zijn niet bekend.

38 Copie Uppsala abusievelijk: pecum.

39 Paul Le Prévost, baron van Oysonville (1607-1679).

[p. 8]

destinati. Sunt ibidem Rhaetorum legati⁴⁰ ad firmandam veterem amicitiam et foedera. Curiensis episcopus⁴¹ multum se opponere scribitur, ne qui exsules facti sunt per motus in Vallem Telinam redeant.

Discimus insuper Coningsmarckium⁴² esse ad Corbiam Germaniae; Glenii⁴³ militem partim in Ringavia partim Magontiaci, in superiore Palatinatu, Wurtenbergico, maximae parti hyberna in Franconia; Longavillano captam arcem Eberburgum, ibi multum ei frumenti vinique partum; Mosellae ripam validis hostium copiis teneri; Viennae omnes tentari artes⁴⁴, ut Turca⁴⁵ in alias partes bellum inferat.

Salza quin hoc tempore sit⁴⁶ dedita, non dubitatur. Longavillano mittuntur cohortes⁴⁷ quaedam in supplementum.

Rex per cancellarium⁴⁸ parlamento Rothomagensi, curiae subsidiorum et mensae finantiarum ibidem munere suo interdixit⁴⁹. Ius ibi redditur per cancellarium Franciae et delegatos. Multi ex Normannia in proximas insulas Anglici juris Iarnzeiam et Garniseiam⁵⁰ profugiunt.

A clero suo rex Galliae exigit III milliones. Edicta fiunt nova multa, cardinali Riceliaco offert⁵¹ Mazarinus a pontifice⁵² legationem in sex menses. Ipse longiorem vult, ut regis et pontificis vice pariter fungatur.

Deus Excellentiam vestram et omnes ei caros sospitet.

Excellentiae vestrae singulari observantia devinctissimus
H. Grotius.

40 Conradin von Castelberg, Meinrad Buol, Hans Heinrich Planta von Wildenberg, Johann Schorsch, Caspar Frisch, Ulrich von Portha, Ambrosius Planta von Wildenberg en Johann Sprecher von Bernegg. Zij onderhandelden met aartshertogin Claudia over de herziening van de Erfunie van 1518 en het Verdrag van Lindau van 1622 (vgl, dl. X, no. 4425); deze onderhandelingen resulteerden in het ‘Eventualvertrag’ van 23 februari 1640.

41 Johann VI Flugi von Aspermont.

42 Hans Christoph, graaf van Königsmark, Zweeds bevelhebber.

43 Gottfried Huyn, graaf van Geleen, keizerlijk bevelhebber; copie Uppsala abusievelijk: Cerbiani Germaniae Gleriae.

44 Copie Uppsala abusievelijk: ante.

45 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen († 9 februari 1640).

46 Dit woord ontbreekt in de copie Uppsala.

47 Copie Uppsala abusievelijk: colloctes.

48 Pierre Séguier.

49 Copie Uppsala abusievelijk: Ratomagensis Curiae subsidionem Mensae Finandiarum ibidem munere suo intellexit.

50 De copie te Uppsala spelt deze namen als ‘Jarnsciam’ en ‘Garnisciam’.

51 Copie Uppsala abusievelijk: offer.

52 Urbanus VIII; zie no. 4474, n. 13.

Die septimo anni 1640, quem felicem eis opto.

Adres: Ludovico Camerario, reginae regnique Sueciae consiliario et legato apud praepot. Ord. Foeder. Belgii.