Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 10

[p. 544]

4266. 1639 augustus 27. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime domine,

Literas meas et recte isthuc pervenire et esse non ingratas laetus intelligo.

De sacramento a Vinariensi exercitu dicto reginae Suedicae² falsam fuisse famam monui antehac³. Sed dicitur dux⁴ constituisse, ut sub quatuor testamenti sui executoribus⁵ esset exercitus, donec a rege Galliae⁶ reginaque nostra aliquid propius esset constitutum. Id jam rex Galliae Longavillano⁷ illuc ad imperium misso videtur velle antevertere. Id quomodo accepturus sit exercitus gentis alterius, religionis alterius, pariter cum Excellentia vestra dubito.

Hohentwilum rursus in periculo est.

Causam itineris in Magnam Britanniam a D. electore⁸ suscepti multum probo egique de re ipsa cum D. comite Licestrio⁹, ut et de principis Roberti¹⁰ libertate ad utrumque negotium libenter collaturus, quidquid nostrae erit opis.

De Scoticae pacis firmitate, sicut bene sperare nos jubet comes Licestrius, ita non negat latere adhuc ulcera quaedam facile ruptura cicatricem. Quod malum avertat Deus.

Pro certo habeo, si res D. electoris suscipere rex avunculus¹¹ velit, libenter ad eam rem plurimum collaturos Anglos. Verum foedus illud inter Angliam Daniamque instauratum suspicari me cogit non esse ejus animi aulam Anglicam, ut in societatem armorum cum Suedis venire velit.

Res nostras in Livonia prosperas minus bonis alibi eventibus¹² obscurari video. Et non abest pejorum metus, cum per Italiam induciae haud dubie aucturae sint hostium per Germaniam vires.

De Bavari¹³ morte et hic rumores, sed incerti. Lunaeburgici¹⁴ exemplum nos decet principes Germaniae de publico statu securos sua privata curare; in quo praeterquam quod honesti nihil est, multum etiam est periculi.

Archiepiscopus Bremensis¹⁵ cum civitate controversias ultro quaerere videtur. Vectigalium dulcedine captos et Danum¹⁶ et Polonum¹⁷ sponte a lucro non

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 194; copie Hamburg, Staats- und Univ. Bibl., Supell. Ep. 108, f.^o 26-27. Gedrukt Epist., p. 556. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag. Hij had een buitenverblijf in Alphen.

2 Christina van Zweden.

3 No. 4258.

4 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

5 Johann Ludwig von Erlach, Wilhelm Otto von Nassau, Johann Bernhard von Oehm en Rheinhold von Rosen.

6 Lodewijk XIII.

7 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

8 Karl Ludwig van de Palts.

9 Robert Sidney, graaf van Leicester, extraordinarius Engels gezant te Parijs.

10 Ruprecht van de Palts. Sinds oktober 1638 bevond hij zich in keizerlijke gevangenschap.

11 Karel I van Engeland.

12 Dit woord ontbreekt in de copie te Uppsala.

13 Maximiliaan I.

14 Georg, hertog van Braunschweig-Lüneburg. Hij onderhandelde met Peter Melander, graaf van Holzapfel, over troepenwervingen.

15 Frederik III (1609-1670), aartsbisschop van Bremen.

16 Christiaan IV.

17 Wladislas IV (VII).

[p. 545]

destituros neque satis uspiam virium apparere, quo cogi possint coepta omittere, mihi certum videtur. Interea et illud Polonicum Prussicumque vectigal Suediae malum minatur et increscens in mari maximisque amnibus Danica potentia viciniam ejus semper Suedis suspectam suspectiorem faciet.

Geldrae oppidi obsidionem facile interpellare possent ad solum suapte natura humidum accedentes imbres, qui multi cadere etiam autumni initiis¹ in locis illis solent. Sed meliora, ut optare² debemus, ita et sperare licet³. Utinam et de Hassis. Verissimum est saepe Gallis evenire, quod in Phaedri est apologo:

decepta aviditas

et quem tenebat ore dimisit cibum,
nec quem petebat, eo potuit attingere⁴.

Sic factum, ut Rhaeti nunc Hispanorum se nutibus attemperent, ut vidua Sabaudica⁵ offensis populorum animis et dux puer⁶ in maximo sint periculo, sive bellum resurgat sive pax fiat, qualis ibi nunc haberi potest. Hinc tot⁷ illa ad Rhenum damna ut numerari vix queant. Et tamen post tot datas poenas in eosdem errores relabitur misera mortalitas manetque peccandi non consuetudo tantum, sed et amor. Quae nos culpamus, culparunt majores, culpabunt posteri. Pontificis nuntii⁸ strenue laborant, ut pacem inter suos conficiant.

De Transilvano⁹ nihil hic intelligimus. Sed Turcae in Venetos bellum pro certo habetur. Ipsum sultanum¹⁰ credi aut mortuum aut cum periculo aegrotum¹¹ iidem Veneti volunt. Id alii ab ipsis vulgari putant, quo facilius socios reperiant ad bellum tam grave.

Millereius¹² ad Rentiacum est. Castilionaei¹³ et Piccolominaei¹⁴ - cui ducatum Amalfitanum in Apulia dari fama est - exercitus amni separantur.

Seditiones sunt multis in locis: Rhotomagi aedes publicanorum dirutae, quaestoris spoliatae, caedes utrinque facta¹⁵.

Rex ad se multum militis vocat, ut quoque venerit plebem compescat. Praetoriani octo millia faciunt. Accedunt e Burgundia quatuor millia, e Delphinatu totidem, sex e Languedocia. Augetur et principis Condaei¹⁶ exercitus, quia et hostes ibi increscunt receptis Ripisaltis, comitatis Ruscinonensis loco; tum vero ad Coliuram portum, qui non longe est a Perpiniano, novem naves longae advenere multo cum milite Hispano ac Neopolitano et a Barcinone machinis.

1 De copie te Uppsala geeft ‘autumnum initii’.

2 De copie te Uppsala heeft ‘adoptare’ in plaats van ‘ut optare’.

3 De copie te Uppsala heeft ‘liceat’.

4 Phaedrus, Fabulae I 4, 5-7.

5 Christine de France, hertogin van Savoye.

6 Carlo Emanuele II.

7 De copie te Uppsala geeft abusievelijk ‘dat’.

8 Giorgio Bolognetti en Ranuccio Scotti; vgl. o.m. no. 4222.

9 Georg Rákóczi, vorst van Zevenburgen.

10 Murád (Amurath IV), sultan der Ottomanen.

11 De copie te Uppsala heeft ‘aegrotare’.

12 Charles de La Porte, hertog van La Meilleraye, maarschalk van Frankrijk.

13 Gaspard de Coligny, hertog van Châtillon, maarschalk van Frankrijk.

14 Ottavio Piccolomini, hertog van Amalfi.

15 Bedoeld wordt de opstand van de Nu-Pieds.

16 Henri de Bourbon, prins van Condé.

[p. 546]

Castella in Atrebatibus modica, Estrevium, Carquiniacum, Rajum cepere Galli, per quae tutiora fiunt Landresia, Guisa, Capella¹.

Archiepiscopus Burdegalensis² felicior fuit quam antehac. Exscensu in Gallaecia ad Laredam facto disjecit cohortes, id est regimenta hostium duo, cepit castellum galeonemque unam, combussit alteram. Captis ibi centum machinis rediit Brestam. His prosperis obstat cladis aliquid ab Halerio³ acceptum ad Moienam. Bavarus ad Scaphusium⁴ munimentum facit: Sarmentus ad Ioigniam dolentibus nec impedientibus tamen Bernatibus.

Caesariani cum Bavaricis ad XII millia esse prope Erigam dicuntur. Caesi eorum ducenti in Nigro Nemore a Rosa⁵. Vinariensium alii magna moliri in Wissenburgum, Landaviam, Spiram, Wormatiam, eventu incerto. Est et rumor detrectatum ab eis Longavillani imperium ideoque hunc in Italiam remitti nutantibus induciis, quod praefecti Nicaeae arcis⁶ et Villaefrancae⁷ ad principum Sabaudorum⁸ partes se applicasse dicantur, quasi id per inducias liceat.

Regem Angliae oneribus quibusdam demtis gratiam sibi Anglorum parasse manentibus Scotorum offensis audimus.

Etiam Marpurgum a Coningsmarckio⁹ captum hic creditur et Stadlevinga¹⁰ constat aant. classem auriferam et argentiferam venisse in Hispaniam. Eam autem, quae in Corunna erat¹¹, inde vela fecisse Flandriam versus. Laredae nihil retinuere Galli.

Iam nunc certo cognosco Fleishemium¹², qui ab exercitu Vinariensi venerat, bene acceptum in aula; regem perstare in proposito ac spe potiundi capitis¹³ novaque mandata ab eo missa ea de re ad Longavillanum.

Deus Excellentiam vestram domumque ejus servet¹⁴.

Excellentiae vestrae ad cuncta observantiae officia perpetuo devinctus
H. Grotius.

1 De copie te Uppsala geeft ‘Castella’.

2 Henri II d'Escoubleau de Sourdis, aartsbisschop van Bordeaux.

3 François de L'Hospital, sieur du Hallier.

4 Uit ‘Milhusium’ verbeterd naar copie Hamburg.

5 Rheinhold von Rosen.

6 De Sales.

7 Niet geïdentificeerd.

8 Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano, en kardinaal Maurizio van Savoye.

9 Hans Christoph, graaf von Königsmark.

10 De copie te Uppsala geeft ‘Studervinga’.

11 De copie te Uppsala geeft abusievelijk ‘iverat’.

12 Hans Philipp von Flersheim; zie de Gazette de France, no. 115, dd. 24 augustus 1639.

13 Verbeterd uit ‘cupitis’ naar de copie te Hamburg.

14 De copie te Uppsala geeft ‘foveat’.

Lutetiae, 17/27¹⁵ Augusti 1639.

15 De copie te Uppsala dateert de brief op 18/28; de datering van de uitgave der Epist. past beter in de wekelijkse reeks.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot, Ord. Foeder. Belgii.

Boven aan de brief in de copie te Uppsala: R. Alfenae 3 7bris st. n. A.^o 1639.