Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3783. 1638 oktober 2. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime Domine,

Gratias habeo maximas Excellentiae vestrae pro faustis votis, quae sunt in literis 20 Septembris². Ego paulatim non valetudinem tantum, sed et ἐυεξίαν recupero Dei benignitate.

Heri regem³ vidi, reginam puerperam⁴, delphinum⁵ bene valentes omnes. Peregi gratulationis officium.

Praeterea regi multis argumentis commendavi res ducis Vinariensis⁶, qui omnium prope ducum in his locis solus cum magnis virtutibus etiam fortunam habet obsequentem. Rex ipse, cum dicerem magnas in eum copias mitti, dicebat intellectum sibi, quasdam venire et a Gallassio⁷. Cordi sibi fore rem dixit et missurum se auxilia.

Cum etiam pecunia extraordinaria opus dicerem ad peragendum Brisaci obsidium et supplenda equorum morbis absumptorum damna, rex praesentes necessitates nonnihil excusavit. Instabo et apud regis ministros.

Non puto hoc tempore cardinali⁸ placere, ut huc veniat regina mater⁹, sed magis ut in Batavis maneat accepto dimenso. De Hispanis puto querendi causas esse reginae matri; de rege Hispaniae¹⁰ non item, qui ei cum in mense Augusto digressa sit, ad Septembrem usque liberalitatis suae pensiones persolvit. Dicitur Delphis malle vivere extra turbam quam in conspectu procerum Hagae.

Ad Fontarabiam acceptum vulnus et rei et famae gravissimum Galli verbis attenuant. Scripsi de ea re et Casteleto antehac¹¹ quae non repeto ut nec de felice Gallorum pugna navali prope Genuam.

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a. ep. 149. Gedrukt Epist. p. 467. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Ontbreekt.

3 Lodewijk XIII.

4 Anna van Oostenrijk.

5 Lodewijk XIV, geboren op 5 september 1638.

6 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

7 Matthias, graaf Gallas

8 De Richelieu.

9 Maria de Medici.

10 Philips IV.

11 Nos. 3767 en 3774.

[p. 601]

Verum est, quod dicit excellentia vestra, si quid Galli duces protestantes infeliciter gesserint, pro crimine esse fortunam vivis, mortes¹ in lucro haberi; si bene rem gesserint, periculum ex invidia neque eo minus gloriam in alios verti.

Dux Vinariensis tum alia loca, etiam Keysersbergam, Amerswegam, Kentzingam bene custodit, tum captis idoneis ad Brisacum locis immunit se; sed et vicecomitis Turenae² miles paene omnis diffugit, et ipsius morbis vulneribusque distinetur. At hostes haud dubie magnas colligunt copias, cum quibus vult se conjungere dux Carolus³ multo commeatu Thamum comportato, quem Brisaco inferre cupiat. Rosa⁴ quosdam hostium cecidit equites. Gotzius⁵ ad Eslingam est. Rotenhamius⁶ in captivitate mortuus scribitur.

Ad Constantiam novi dilectus fiunt daturque ab episcopis opera, ut Ratisbona reconcilietur Bavaro⁷. Legati Wirtembergici⁸ bonis cum responsis dimissi Vienna dicuntur.

Batavis advenis suasoribus et adjutoribus fossa ducitur per solum Bernatium in spem derivandi Lemanni lacus in Iverdunum lacum ad juvanda commercia variis de futuro eventu judiciis.

Exspectamus quae in Pomerania geruntur. De D. Roo⁹ velim verum esse. Galli nequid speciatim se ignaris inter Suedos Anglosque conveniat, metuunt et D. Davausius¹⁰ D. Salvium¹¹ ubicunque potest suspectum facit.

Ut elector Palatinus¹² valide juvetur, res ipsius et communis exigit neque id desino legatis Anglicis¹³ ostendere.

Verissimum est quod jampridem observat Excellentia vestra primorum in Batavis multos finitimis principibus et antistitibus multa gratificari easque amicitias privatim ipsis in fructu esse.

Credibile est imperatorem¹⁴ non difficilem fore in ratis habendis, quae cum Hassica vidua¹⁵ transigi coepere. Certe religionis libertatem quod attinet, ita existimavi semper e re esse domus Austriacae, ut in Germania duplex potius quam unum sit protestantium genus neque id nolle Pontifex¹⁶ debet.

Rex Poloniae¹⁷ jam esse Viennae hic dicitur.

1 De copie te Uppsala heeft de lezing ‘mortis’.

2 Henri de La Tour d'Auvergne, burggraaf van Turenne.

3 Karel IV, hertog van Lotharingen.

4 Rheinhold von Rosen.

5 Johann, graaf van Götz.

6 Georg Wilhelm von Rotenhahn.

7 Maximiliaan I van Beieren.

8 Dit doelt waarschijnlijk op de zending van Ludwig von Anweil, Wilhelm Krausen en Johann Ayhin.

9 De Engelse diplomaat Thomas Roe.

10 Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

11 Johan Adler Salvius, Zweeds gezant, residerende te Hamburg.

12 Karl Ludwig van de Palts.

13 John Scudamore en Robert Sidney, graaf van Leicester, resp. ordinarius en extra-ordinarius Engels gezant te Parijs.

14 Ferdinand III.

15 Amelia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin van Hessen-Kassel.

16 Urbanus VIII.

17 Wladislas VII (IV) van Polen.

[p. 602]

Hyems haec nihil aut hic aut apud vos magni promittit. Differenda in ver consilia.

Bene est, quod e mercibus lucrum belli Brasiliani minus prosperos eventus solabitur.

Et in tempore Hamburgum veniet Bisterfeldius¹. Non tantum quae Meerbotus² egit in Suedia facile resciscere potuit imperator, sed et quae hic egit Bisterfeldius. Ita palam ea de re dissertarunt Galli sermonum largi, ad hoc avidi secundae famae³ novarum societatum. Confirmandus erit omnibus modis princeps ille⁴.

Deus, Illustrissime Domine, Excellentiam vestram ejusque domum omnem sospitet ac prosperet.

Excellentiae Vestrae singulari cultu observantissimus
H. Grotius.

1 Johann Heinrich Bisterfeld, afgezant van Georg Rákóczi, vorst van Zevenburgen.

2 Heinrich Meerbot.

3 De uitgave der Epist. heeft: fruendae formae.

4 Georg Rákoczi, vorst van Zevenburgen.

Lutetiae, II Octobris novi Cal. anni MDCXXXVIII.

Hispani Pomaram obsident non procul a Casali. Rex aliquid copiarum in Italiam mittit.

Duo huc viri nobiles⁵ venere, alter a rege⁶, alter a regina⁷ Angliae cum gratulatricibus epistolis.

5 Sir William de St. Ravy en Henry Jermyn.

6 Karel I.

7 Henriette Marie.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

In de brief te Uppsala boven aan de brief in margine: A. 1638 Redd. Hagae d. 9 Oct. st. n.