Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3687. 1638 juli 24. Aan A. Oxenstierna⁶.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Mitto exempla epistolarum, quas rex⁷ et Noyerius⁸ ad ducem sripsere

6 Hs. Stockholm, RA. Gedrukt Epist., p. 448; Oxenst. Skrifter 2, afd. II, p. 507. Gecit. in vert. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 168.

7 Lodewijk XIII.

8 François Sublet, seigneur de Noyers.

[p. 473]

Vinariensem¹, cum captivos illustres duos² huc mitti poscerent, per quas spondetur semper eos captivos fore in ducis potestate. Mitto et literas ducis ad Goetsium³, quibus dux significavit laborare se velle, ut cum Waertio commutetur mareschallus Hornius⁴, si idem caesarianis⁵ placeat. Locutus mecum est de hoc negotio Erlachius⁶ dixitque se hoc ipsum commendasse et regi et cardinali⁷, sed utrumque perstare in retinendo Waertio, quod ab eo plus mali metuant quam boni ex Hornio sperent.

Haec bene conveniunt cum iis, quae Chavigniacus⁸ antehac mihi dicenda misit⁹. Plane sic existimo, nisi in pactione de futuris indutiis et prorogatione temporis foederum Wismariensis et Hamburgensis¹⁰ haec conditio de mareschalli Hornii libertate inseritur, nihil amore nostri facturos Gallos.

Ejus rei argumentum habeo inter cetera ex Biisterveldio¹¹, quem omni modo impellere voluit pater Josephus¹², ut cum solo Vindice¹³ societatem faceret multa etiam privatim ad id promittendo. Sed cum is diceret diserta se mandata habere foedus faciendi cum omnibus, qui in armis sunt, etiam cum Lilio¹⁴, si velit, idque pro communi libertate & vi dejectorum restitutione, quod si tale foedus Lactuca¹⁵ respuat, patere adhuc principi suo¹⁶ reditum in gratiam Annibalis¹⁷. Eusebius¹⁸ vela vertens auctor ei fuit, ut quamprimum foederatos adiret literasque dedit ad illum principem et regis et suas satis tempori congruentes.

Inchoatum fuerat ab Arcesilao¹⁹ id negotium; nunc metuo, ne ejus vidua²⁰, si nos deserat, hoc quoque perturbet. Et in hoc ipso periculo amittendae societatis Hassicae²¹ miror Vindicis homines ita frigide agere neque multis meis hortatibus excitari potuisse, ut paulo minacius agerent.

Erlachius heri diu apud Waertium et Enckefortium fuit. Postea supervenit uxor mea, quae videndi captivos erat avida non minus quam Guebriani uxor²²,

1 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

2 Johan van Werth en Adriaen von Enkefort.

3 Johann, graaf van Götz.

4 Gustaf Karlsson Horn; hij bevond zich in Duitse krijgsgevangenschap.

5 Ferdinand III c.s.

6 Johann Ludwig von Erlach.

7 De Richelieu.

8 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny.

9 Vgl. no. 3479, p. 129 n. 2.

10 Zie no. 3479, p. 129 n. 2.

11 Johann Heinrich von Bisterfeld. De naam ‘Biisterveldio’ staat in de tekst in cijfer: 11.71.112.103.72.4.81.74.60.10.37.73.

12 François Leclerc du Tremblay -père Joseph-.

13 Schuilnaam voor Lodewijk XIII.

14 Codenaam voor Engeland.

15 Codenaam voor Frankrijk.

16 Georg Rákóczi, vorst van Zevenburgen.

17 Schuilnaam voor Ferdinand III.

18 Schuilnaam voor De Richelieu.

19 Schuilnaam voor Wilhelm V, landgraaf van Hessen-Kassel.

20 Amelia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin van Hessen-Kassel. Het woord ‘vidua’ staat in de tekst in cijfer: 48.79.44.79.(=69).80.

21 De naam ‘Hassicae’ staat in de tekst in cijfer: 57.29.(=27).1080.37.12.98.

22 Renée du Bec-Crespin.

[p. 474]

quae sub idem tempus illuc advenit. Multa Germanico sermone cum uxore mea locutus est Waertius valde dolens in Gallorum se esse manu. Bellum mansurum ad octo aut amplius annos dicebat, sed Suedorum cum Gallis conjunctionem diuturnam non futuram. Gallis magna instare mala interna externaque, Suediae nihil mali evenire posse. Cupidissimus erat mei videndi, sed ego suspiciones evito.

Abit Erlachius cum bona spe auxiliorum. Ea ubi dux acceperit, putat Tiroli¹ inferenda arma; In Demosthene² nihil fore, quod vim sistat. Haec ita dicuntur facile. Sed non semper respondet eventus.

Rex quid magni facere possit Ambiani, non satis video. In Fontarabiam ex S. Sebastiani portu Hispanico naviculae intrant saepissime. Nuper tamen aliquot captae sunt a Gallis, in quibus erat Dominicus Consalvus³, qui nuper in Anglia fuit, captaeque cum eo literae, quas ferebat a cardinali infante⁴.

Dux Longovillanus⁵ quominus Salinas obsidere possit, a duce Carolo⁶, qui se Vesontionem ac Salinas interposuit, prohibetur. Capto castello uno aut altero levis famae videtur in alia comitatus Burgundici oppida vertere animum. Additur ei S. Chaumontius⁷ cum sex millibus. Videbimus, an opera ejus in bello quam in legatione futura sit utilior.

Quidam militum Longavillani in silvestribus locis ab hoste caesi sunt, et avecti, qui ad castra itabant, commeatus.

Bleterani grassatur pestis. Sed hostium, qui Dola egressi erant, ut molas circum oppidum S. Johannis de Launo urerent, repulsi nullam operae pretium fecere.

Duodecim Gallicae naves, quas jam ad Fontarabiam esse oportebat, adhuc Rupellae haerent et Pictonico agro milites epibatas exspectant. Ante finem Augusti vix est, ut in Oceano Galliae Hispaniaeque confinium alluente esse possint.

Castilionaeus⁸ omnium, quae ad S. Audomari urebem peccata sunt, reus in Hollandiam jubetur ire. Uxori⁹ imperatum, ut ex urbe in agros iret. Eorum, qui sinistris illum rumoribus aspersere, praecipuus est Halerius¹⁰.

Venit ad me his diebus Berlisius¹¹, comitis Bruloni¹² collega. Iterum multa mihi dixit de dolore regis ob periculum nuper meum sane maximum¹³. Datum Franciae cancellario¹⁴ negotium, ut inquiri faciat, et severe in eos, qui deliquerint, animadverti. Ego tam longe me ab ultionis cupiditate abesse dixi, ut si quid illis

1 De naam ‘Tiroli’ staat in de tekst in cijfer: 68.79.66.59.7.71.113.266.

2 Codenaam voor Beieren.

3 Domingo de Gonsalvo; zie no. 3685, p. 470 n. 5.

4 Don Fernando.

5 Henri d'Orleans, hertog van Longueville.

6 Karel IV, hertog van Lotharingen.

7 Melchior Mitte de Miolans, markies van Saint-Chaumont.

8 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

9 Anne de Polignac.

10 François de l'Hospital, sieur du Hallier.

11 Nicolas Faure, sieur de Berlize, introducteur des ambassadeurs.

12 Anne, graaf van Brulon, introducteur des ambassadeurs.

13 Vgl. no. 3677 p. 457.

14 Pierre Séguier.

[p. 475]

immineat gravius, regem pro illis sim deprecaturus. Neque tamen abs re fore, si quantum haec res regi displiceat, testimonium exstet aliquod, tum ut ego sim tutior tum ut alii legati, neque in Gallia exemplum fiat violandi morem tot inter gentes, tot per saecula sancte servatum. Nihil tamen fieri audio.

Ut sanarentur veteres quae sunt offensae inter D. Crusium¹ et Schmalzium², laboravimus benignis verbis ego et uxor eosque pariter mensae nostrae adhibuimus. Sed incommode evenit his diebus, ut cum apud Heufdium³ pransi incaluissent vino venissentque ad nos, verborum asperitas inter eos ita creverit, ut Schmalzius diceret D. Crusium esse hominem stolidissimum, Gallice le plus grand maraut de la terre, id ipsum repetens aliquoties atque etiam gestu manus D. Crusio minaretur; quod ille nobilitate ingenita ferre non valens alapam impegit Schmalzio. Forbesius⁴ autem tribunus, qui forte aderat, ita iratus fuit Schmalzio, ut, nisi uxor mea obstitisset, magnum ei illaturus fuerit malum. Ego aberam multumque doleo primum accidisse haec, deinde domi meae.

Deus, Excellentissime et Illustrissime Domine, reginae⁵, regno, Tuaeque Sublimitati adsit.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Johan Jespersson Kruus.

2 Peter Abel Schmalz.

3 Johan Hoeufft, bankier te Parijs.

4 Vermoedelijk Arvid Forbus (1598-1665).

5 Christina van Zweden.

Lutetiae, 14/24 Julii 1638.

Auriga meus mortuus est ex duobus globis, quales e pistolettis ejici solent, qui ambo in corpore ejus reperti sunt. Ii globi vix digiti unius aut alterius intervallo caput meum transierant a tergo in carrucam immissi.

Venit ad me iterum Berlisius dicitque Franciae cancellarium morbo impeditum hactenus nunc serio vacare velle inquisitioni in vim mihi meisque illatam.

In chartula typis edita, quam mitto, reperiet Sublimitas Tua causas capti principis Casimiri⁶ non improbabiles⁷.

6 Jan II Kasimir van Polen.

7 De woorden ‘Venit ad ... improbabiles’ ontbreken in de uitgave der Epist.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.