Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3469. 1638 februari 26. Van M. Bernegger³.

Vir Maxime,

Non poterat hic diuturnus meus e contumacissimo morbo languor, ullo suaviore levari remedio quam sensi me recreatum allatis a D. Mullero⁴ literis tuis⁵ abunde fidem facientibus de singularis in me benevolentiae tuae constantia, qualem polliceri mihi non eram ausus, et quia nihil ea dignum in me situm agnosco, et vero quod crederem splendorem amplissimi, quod geris, muneris haud permissurum, ut ab orbis capitibus in partem curarum et ad maximi momenti negotia tractanda ascitus humilioribus deinceps ac mei similibus te cultoribus illustrissimi tui nominis indulgeas. Quod quia contra spem meam accidit, equidem ipse mihi non deëro, sed omnibus modis allaborabo, ne ultro oblato tanti viri tam honorifico mihi favore temere possim excidere.

Quo fine Tacitum hunc⁶ opera mea generique Freinshemii⁷ recens editum muneri mitto; gratiosum vel ideo uti spero futurum, quod in eo tuorum quoque studiorum partem usibus publicis applicatam conspicies, quod quidem factum adeo non excuso, ut imputem etiam si non tibi, qui virilibus curis intentus iuvenilium laborum gloriolam non captas, at certe reipublicae litterariae, quam crediderim ex ista parallelorum locorum collectione tua non multo minus quam ex iusto commentario profecturam.

3 Copie Hamburg, Staats- und Univ. Bibl., cod. Supell. ep. 32 (40)aant., f. 253. Gedeelt. gedrukt Grotii et Berneggeri Ep. mutuae, p. 60. Antw. op no. 3285 (dl. VIII). Matthias Bernegger (1582-1640), hoogleraar te Straatsburg, genoot bekendheid als filoloog en historicus.

4 Georg Müller, Zweedse hofraad en secretaris.

5 No. 3285 (dl. VIII).

6 Bernegger en Freinsheim hebben in 1638 een Tacitus editie doen uitkomen bij Zernerus, Straatsburg: C. Cornelius Tacitus accurante Matthia Berneggero, Ediderunt Haeredes Lazari Zerneri, Argentorati Anno MDCXXXVIII. Zij hadden toen al een grotere uitgave onder handen (zie no. 3627). Waarschijnlijk is die nooit van de grond gekomen; ik ken verder slechts de in 1640 te Straatsburg verschenen Ex C. Cornelii Taciti Germania et Agricola quaestiones miscellaneae, olim moderante M. Berneggero, adnotationibus auctas, edidit J. Freinsheim. [Strassburg] 1640.

7 Johann Freinsheim (1608-1660), filoloog en historicus, was in 1637 met Berneggers dochter Elisabeth gehuwd.

[p. 109]

Et quando video meos generique conatus in edendis Historicis, iudicii tui, quod pro eo ac par est, facimus longe maximi, calculo non improbari, erit id nobis incitamento, ut cum difficultate temporum et fortunae novercantis iniuria porro luctati coeptos pridem labores hoc acrius urgeamus, quomodo nunc Freinshemius noster in adornando Curtio¹ totus est. Is praelum nuper subire coepit; utprimum absolutus fuerit - quod intra curriculum anni, cum Deo, futurum speramus -, ut inter primos isthic vel primus potius exemplum habeas, curabitur.

Ceterum in chartis suis ostendit mihi D. Mullerus quae D. Dureaum² moliri scribis. Equidem faveo sanctissimo viri proposito, si quis alius; verumtamen, si quod sentio dicere fas est, id ipsum pio voto potius quam spe bona prosequor. Nam qui speres felicem in curando successum, si ab aegris ipsis remedia poscas? Quaeruntur? Quid enim? Numquid eos ipsos, quorum suffragia colligit, et quorum praecipuas in hoc negotio vult esse partes, ἡ πεϱὶ τὰς αἱϱέσεις φιλοτιμία, malum illud δυσαπότϱιπτον, ϰαὶ δυσέϰνιπτον ἐν τοῖς μάλιστα, ϰαὶ ψώϱας ἁπάσης δυσιατότεϱον plerosque penitus occupatos tenet? Appellavit vir optimus inter primos nostrates quoque ratus, si primariae urbis imperii theologos suis partibus adiungeret, se ceteros tanto faciliores experturum. Deus bone, quam fallitur! Eosdem enim propiore doctus usu tam a pacis consiliis abhorrere novi, ut vix alii maligniorem sanctis conatibus ipsius pedem opposituri videantur.

De eo, qui collegas³ duos - praeferoces sane iuvenes, et artis disputandi seu tricandi verius omnino τϱίβωνας -, aetate ac dignitate praecedit, meliora sane sperare me iussit D. Mullerus. Sed nuper adeo scriptum quoddam eius in calvinistas, quos vocant, prodiit sic acerbum, sic aculeatum, utut omnia alia prae se ferat, ut de hoc quoque spem omnem abiecerim. Non erit, si quid video, sed falsus sim! non erit his malis finis, nisi vel principes ac magistratus orbis christiani per pios simul ac sapientes politicos, inter quos tu principen locum obtineo, audita utraque parte caussae cognitionem suscipiant et consiliis viribusque sociatis cum imperio agant. Vel dies forsan ac tempus ipsum, optimus imaginosorum ac melancholicorum, quales isti sunt, affectuum medicus, praestet, quod ratio non potuit, vel denique calam(ita)tes hae publicae, quarum necdum finem prospicio, sanitatem animis adducant, quomodo nunc in iis Germaniae partibus, quae praecipuos rixatores et christianae pacis obices ediderunt, omnem de sacris altercandi pruriginem exstinctam videmus.

Sed tempora tua cum boni publici damno morari desino.

1 Quintus Curtius Rufus, Romeins schrijver van de Historiae Alexandri Magni regis Macedonum. Zie over dit onderwerp de brief dd. 2 juli 1638 van Freinsheim aan Vossius (G.J. Vossii Ep. II, p. 190). In 1640 publiceerde Freinsheim: Alexander Magnus duobus tomis repraesentatus, quorum hic historiam Q. Curtii Rufi cum supplementis ... complectitur, alter (I. Freinshemii) commentarios in Q. Curtii libros superstites exhibet. Edebat Io. Freinshemius. Prostant apud Heredes Lazari Zezneri, Argentorati MDCXL.

2 John Durie; zie over hem V, p. 134 n. 4.

3 Het is mij niet duidelijk, waarop deze passage doelt.

[p. 110]

Vale, summe virorum, et benevolentiam mihi tuam, quod facis, porro serva.

26 Febr. 1638.

Door Bernegger in margine toegevoegd: Vide Melanchthonis Epistolas a Manlio Basileae 1565 editas, p. 184, ubi optat, ut principes ipsi iudicium de controversiis, theologicis faciant.

Onder aan de brief: Herrn L. Georg. Müllern zu Basl überschikht.