Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

3370. 1637 december 5. Aan L. Camerarius⁴.

Illustrissime Domine,

Ducis Vinariensis⁵ copiae plerunque agunt in valle, quae Montana dicitur: excurrunt in montes, qui dicuntur Franci sive liberi, et omnia episcopatui Basileensi circumjecta. Equorum inde ceperunt III millia, necessarium valde supplementum in tanto equorum interitu, qui ne nunc quidem cessat. Premit eum hinc Savelli⁶ sive Waertii⁷ miles equestribus excursibus, inde dux Lotharingus⁸ ex Burgundico comitatu medio amne, qui Dubius dicitur. Dux sicut non desiderat eos, qui commeatus ipsi faciant arctiores, ita subsidia vellet habere in propinquo

4 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 105. Gedrukt Epist., p. 383.

5 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

6 Federigo Savelli, hertog van Poggio Nativo.

7 Johan van Werth, ruiter-generaal in dienst van keizer Ferdinand III.

8 Karel IV, hertog van Lotharingen.

[p. 765]

adversus vim ingruentem. Ideoque velit et ducem Longavillanum¹, qui in eodem est Burgundiae comitatu, propius, non tamen ita ut nimis prope, ad se accedere et mitti ad se non voce tantum, quae facile in auras abit, sed et scripto promissa auxilia e cardinalis Valettae² et Castilionaei³ exercitu. In id jam laboramus. Sed haec perdito ponte ac castellis in hoc utilia esse possunt, ne exercitus ducis, qui ultra IV millia habere non creditur, totus contabescat. Caeterum movendi aliquid in Germania et animum restituendi gementibus spes omnis in ver differtur; et utinam ne in vernas abeat nebulas.

Hispani Sabaudi viduam⁴ palam infamant veneni dati et marito⁵ et potenti apud maritum comiti⁶ Verucae. Id quoque ad odiorum accedit⁷ alimenta.

Caesariani dixere Venetis quieturam per sese quidem Italiam, si per Gallos liceat, qui certe apud nobilitatem plebemque Sabaudicam mirum quam non sint favorabiles. Ea res cardinalis Sabaudi⁸, quanquam nultum quae agitat dissimulantis, spes concitat⁹.

Dux Lotharingus ad suas res meliore in loco collocandas Anglorum sibi quaerit gratias. Uxor Chevreusii ducis¹⁰ in aulam advenit Hispanicam.

Ab Helvetiis parum aequi sperandum est duci Vinariensi, adeo potens ibi est pontificis¹¹ et Hispani¹² factio. Legati conventus¹³ gravia ei denuntiant, nisi ipsorum abstineat agris.

Angli sperant, quod his diebus in Normannia rebus ipsorum apprehensis incaluit dissidium brevi desiturum, cum ad componendam eam controversiam mandata acceperint.

Literas vidi caesarianorum interceptas, quibus docemur ducem Georgium Lunaeburgensem¹⁴ non perfunctorie, sed magno studio amplexum res caesarianas.

D. Vosbergii¹⁵ gratus hic est adventus, quod prolaturus tempus pactionum Charnassaei¹⁶ ministerio factarum, in quibus multum res Galliae vertitur, venerit.

Manicampius¹⁷ non optime audit, quod a castellis ad Rhenum suae fidei commissis, quo tempore ea maxime periclitabantur, per morbi aut occasionem aut obtentum abscesserit.

1 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

2 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

3 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

4 Christine, zuster van Lodewijk XIII van Frankrijk.

5 Vittorio Amedeo.

6 Manfredo Scaglia, graaf van Verrua. Het woord ‘comiti’ ontbreekt in de uitgave der Epist.

7 De uitgave der Epist. heeft de lezing ‘accedet’.

8 Maurizio van Savoye.

9 De uitgave der Epist. heeft de lezing: incitat.

10 Marie de Rohan, echtgenote van Claude de Lorraine, hertog van Chevreuse.

11 Urbanus VIII.

12 Philips IV.

13 De landdag van Baden, gehouden van 16 tot 18 november 1638.

14 Georg, hertog van Braunschweig-Lüneburg.

15 Caspar van Vosbergen.

16 Hercule Girard, baron van Charnacé.

17 Achille de Longueval, baron van Manicamp.

[p. 766]

De Genua ab Hispanis abducenda nihil video spei. Arctius quam per foedera tenentur vinculis pecuniarum, quae apud illos pluris sunt libertate.

Cimacum non firmum, sed opportunum ponendis Hybernis oppidum cepere Galli: de eorum praesidio in Nicaeam inducto nihil dum certi habemus.

Modo est, quod literas accipio tuas datas XIII/XXIII IXbris¹, gratissimas, ut sunt tua omnia, sive suavitatem, sive utilitatem considero.

De Arlono nihil intelligo nec spes ulla ibi processuum ante primam hirundinem.

Ad alenda Portugalliae dissidia, si animum adjicere externi principes velint, non illis utendum foret ignavis hominibus nullo unquam forti facto cognitis, sed iis, qui in² ipso regno sunt, regio e sanguine, domi potentes ac gratiosi et ob id suspecti Castellanis, non tantum veteri inter accolas odio, sed et ob sensum privatarum injuriarum.

De Navarra Galli novos libros ediderunt³, sed dudum est quod

Sisyphus versat
Saxum sudans nitendo, neque proficit hilum⁴.

Induciarum, ut dicis, generalium negotium valde perplexum est. Cardinalis Sabaudus, quanquam verbis comibus viduam mulcet, clam magnas sibi parat clientelas; et vix fieri potest, ut non erumpat, ubi percoctum erit id factionis adversus Gallicam potentiam semen.

D. Joachimium⁵ ob virtutes facio maximi neque dubito, quin ejus prudentia bonis instructa mandatis multum conferre possit ad jungendos propius Britannos et Batavos, potentes mari, si viribus suis uti norint, populos.

Principi Arausionensi⁶ prosperam opto valetudinem et ipsius et rei communis causa. Non autem ita declivis ei est aetas, ut e quartana majus sit malum metuendum quam decisio de parte temporis magnis negotiis debiti.

De Domino Vosbergio, si quid intellexero, propius scribam.

Qui hic sunt juvenes landgravii⁷ bene sperant ac bene sperare nos jubent.

Illud de traducendis ad principem Palatinum⁸ copiis inexspectabile est, nisi se moveat Anglia; quod an factura sit, videbimus, ubi firmato Wismariensi foedere⁹ ad expendendas Lutetianas pactiones¹⁰ ventum erit.

De Bannerio¹¹ utinam reperiantur vera, quae rumoribus nuntiantur. haud inutilibus interim.

1 De brieven van Camerarius aan Grotius ontbreken.

2 Dit woordt ontbreekt in de copie te Uppsala.

3 Het is mij niet bekend welke boeken bedoeld worden.

4 Zie Cic., Tusc. Disp. I, 10.

5 Albert Joachimi, heer van Hoedekenskerke, Staats gezant in Engeland.

6 Frederik Hendrik.

7 Voor hun namen zie men no. 3063, p. 272 n. 8.

8 Karl Ludwig van de Palts.

9 Het verdrag van Wismar tussen Zweden en Frankrijk was op 30 maart 1636 gesloten. De Zweden hielden echter de ratificatie op tot het najaar 1637.

10 Zie no. 3166, p. 426 n. 4.

11 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

[p. 767]

Nihil pridem fecit Anglia fortius quam illud quod in Polonum legatum¹ constituit; neque dubito, quin a viro magni animi antistite Cantuariensi² manarit, ut suspicaris, id consilium.

Angli legati³ te semper, ut debent, faciunt plurimi. Neque ego ulla in parte omitto in id pro viribus niti.

De Dantisco, pace Persica, Poloni molitionibus apud Tauroschythas sunt omnia digna cognitu, quia ad res communes non leve habent momentum. Rumores hic seruntur, nescio an veri, Ragotschium⁴ irrupisse in Hungariam, Turcas in Podoliam. Ego, si quid certi didicero, non ero in significando piger. Tuam diligentiam et in me benevolentiam non opus est excitem.

Deus, Illustrissime Domine, tibi, nobilissimo filio atque ad te⁵ pertinentibus cunctis prosper adsit.

Tuae Excellentiae observantissimus ejusque addictissimus
H. Grotius.

1 Andreas Rey.

2 William Laud.

3 John Scudamore en Robert Sidney, graaf van Leicester, resp. ordinarius en extra-ordinarius Engels gezant in Parijs.

4 Georg I Rákóczi, vorst van Zevenburgen.

5 Dit woord ontbreekt in de copie te Uppsala.

Lutetiae, V Decemb. Novi cal. MDCXXXVII.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Consiliario et legato apud Praepot. Ord. Foueder, Belgii

Boven aan de brief in de copie te Uppsala in margine: M.A.