Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

3142. 1637 juni 30. Van N. van Reigersberch⁵.

Mijn Heer,

Ick en weet niet, wat ick van de saecke van Caesar⁶ seggen sal dan dat het naerlopen, gestadig aenlopen ende reysen mij begint te verveelen; ende noch sijn

5 Hs. Amsterdam, UB., coll. RK., M 11 e. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Gedrukt Rogge, Br. Nic. v. Reigersb., p. 369; gedeelt. gedr. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 108. Tesamen met no. 3128 en het verloren gegane schrijven van 7 juli beantw. d. no. 3178.

6 Codenaam voor Rotterdam; het betreft de pogingen door Grotius en namens hem ondernomen om hem zijn achterstallige salaris als pensionaris van Rotterdam alsnog te doen uitbetalen.

[p. 387]

wij even nae. Voorleden saterdach siende, mij geen antwoorde wiert gesonden, ben ick wederom selffs bij hem gegaen ende daer commende verstont, noch geen bijeencomste was geweest nochte dach daertoe beraemt, doch is op mijn ernstych aenhouden besloten, dat nu dese lopende weecke sij met den anderen in gespreck sullen commen. Dat niet wederom het een off ander empeschement voor sal commen ofte werden gepretexeert, soude ick niet durven verseeckeren, alsoo ick, hoe meer instantie bij mij wert gedaen, meer scrupuleusheyt speure. Het loopt daer noch op, off sij om den wech van iustitie te mijden aennemen sullen willen met Iovinianus¹ in gespreck te commen, ofte de saecke verblijven, in conformiteyt van Felix'² order, aen twee te wedersijden te verkiesen. Met Iovinianus te handelen met premissie van hetgene hij als een vast fondament haer heeft geseyt, dat voren soude moeten gaen, is buyten apparentie, ende yet te verblijven als aen arbitratores³ sullen sij oock niet willen doen, ende Felix⁴ soude sonder last swaricheyt maecken minnelijcke compositeurs te kiesen, alsoo hij niet en weet, wat sij souden mogen arbitreren, overmits de somme soo hooch loopt. Ick en sal geen tijt noch devoir versuymen ende sien, wat voor Aug. wtrechten kan. Het comt qualijck, dat Nordianus⁵ binnen acht off thien dagen vergadert⁶; materie van nieuwe exceptiën. Indien men ons met slepen meent te contenteren, moet een anderen wech werden ingegaen; de questie is, waer het best vallen sal; bij Haldanus⁷ vreese ick, dat den ouden suyrdeesem hem vermengen soude.

Over drie dagen hebben wij hier gehadt brieven van den 19 Junij, doch de mijne sijn apparent mede gegaen den wech die die van den 5 ende 12 hebben genomen⁸, hetwelcke seer qualijck comt; bidde uEd., indien yet van importantie is, de moyte gelieve te nemen van andermael te schrijven, want ick op die in lange geen reeckenynge maecken mach. In vier off vijff dagen tijt sijn drie expresse van den coninck van Vranckrijck aen⁹ Gestillus¹⁰ gecommen ende hebben de twee leste wissel van tien hondert duysent guldens¹¹ gebracht, waerdoor ende de tijdynge dat de Francoyse is in Walslant¹² begint Cimon¹³ te leven. Veele patenten sijn alreede uyt, de reste sal volgen.

Het is al thien off twaelff dagen, dat sevenhondert wagens ende groot quanti-

1 Pseudoniem van Nicolaes van Reigersberch.

2 Pseudoniem van Grotius.

3 Grotius tekent hierbij aan: ‘arbiters, niet arbitrateurs’.

4 Wellicht foutief voor ‘Iovinianus’.

5 Codenaam voor Holland; Grotius heeft er ‘Hollant’ boven geschreven.

6 Het woord ‘vergadert’ staat in cijfer: 35.24.17.36.23.39.50.45.3. met de ontcijfering door Grotius erboven geschreven.

7 Codenaam voor Holland; Grotius heeft er ‘Hollant’ boven geschreven.

8 Grotius heeft in margine aangetekend: Spierinck.

9 Het woord ‘van’ staat in code, de woorden ‘den coninck ... aen’ in cijfer: 496.23.24.21. met de ontcijfering door Grotius erboven geschreven.

10 Codenaam voor Staten-Generaal; Grotius heeft erboven geschreven: Staten-Gen.

11 Het woord ‘wissel’ staat in cijfer: 4.6.2.33.75.7., het woord ‘van’ in code, de woorden ‘tien hondert duysent guldens’ weer in cijfer: 593. 608. 609. 60.64.102.58.24.73.62. De ontcijfering heeft Grotius erboven geschreven.

12 De woorden ‘dat’ en ‘de’ staan in code, de woorden ‘Francoyse is in Walslant’ in cijfer: 314. 56.2. 31.72(= 73?). 64.76.62.63.28.83.73.3. De ontcijfering is er door Grotius boven geschreven.

13 Codewoord voor Staten-Generaal; Grotius heeft er ‘St. Gen.’ boven geschreven.

[p. 388]

teyt scepen is gereet. De waertgelders ende burgers sijn mede al in de garnisoenen, behalven die wt Noorthollant, vanwaer geene sijn te wachten, soo, gelijck sij schrijven, omdat de Staten buyten order en forme sijn beschreven, als omdat sij daer geen finantie toe en hebben.

In de pointen van beschrijvinge sijn veel nieuwe pointen van belastynge gebracht, doch de oude vallen veele seer swaer, bijzonder daerbij commende de sobere neerynge ende groote verliesen ter zee. Den viant treckt sijn principale macht in Vlaenderen, daer hij de zeecusten seer beseth. In Artois geeft hij het plattelant ten besten, bewaert de steden ende, naer men van daer schrijft, soo schijnt niet, dat de Fransoisen van meenynge sijn daer lange huys te houden, soo branden ende blaecken sij, waerwt moet volgen, dat alle nootdruft haer sal ontbreecken. Chasteau Cambresis hebben sij verovert, maer naedat een halve mane voor Landresy hadden ingenomen, sijn met verlies van eenych volck gerepousseert.

Hermesteyn is bij de keyserse¹ becommen ende bij den lantgrave² Vecht ontrent Emderlant. De lichtyngen van Ransou³ succederen niet ten besten, alsoo het volck bijeen sijnde verloopt, doordien op de betalynge niet en wert gepast, waerdoor Vranckerijck veel gelts verspilt sonder ander vrucht als groot discredyt bij alle chrijchsoversten ende ontdeckynge van sijn eygen swackheyt; quade praeparaten tot een handelynge, daer nochtans seer toe wert gearbeyt, oock met middelen bequamer om die te verachteren als te voorderen.

Een edelman⁴, bij den conynck⁵ affgesonden om te Ceulen bij den legaet⁶ te protesteren, dat niet den conynck van Vranckerijck maer die van Spaengiën⁷ oorsaecke is, waerdoor de bijeencomste, bij den paus⁸ te Ceulen geleyt, wert vertraecht, ende dat overmits de pasporten voor de geallieerde van Vranckerijck niet en werden gesonden, is hier. Al inventiën om te doen geloven, dat separatelijck niet soucken te handelen, daer bij veele seer aen wert getwijfelt.

Brieven van Bilderbeecke⁹ seggen ons, dat den keyser die van Ceulen heeft verwittycht in het seecker te sijn geadviseert, dat de Fransoisen het ooge hebben op die stat, ende tot beschermynge van deselve sent Picolimini¹⁰ met veel volckx vermanende, dat sij mede souden sorgen, ende werden bij die van Ceulen 4000 mannen aengenomen; dat Gallas¹¹, eenyge regimenten te Brissac hebbende doen passeren met belofte van die, als sij over Rhijn souden sijn, gelt te geven ende, sijn woort niet houdende, deselve niet voort heeft connen doen marcheren, ende nietiegenstaende eenyge opgehangen waren, wederom heeft moeten repasseren

1 De troepen van Ferdinand III.

2 Wilhelm V, landgraaf van Hessen-Kassel.

3 Josias, graaf van Rantzau; zie over hem VI, p. 327 no, 13.

4 Louis Escalin, sieur de La Garde.

5 Lodewijk XIII van Frankrijk.

6 Martio, kardinaal Ginetti, pauselijk afgevaardigde ter Keulse vredesconferentie.

7 Philips IV.

8 Urbanus VIII.

9 Henrick van Bilderbeek, agent van de Staten te Keulen.

10 Ottavio d'Arragona, prins van Piccolomini, hertog van Amalfi, bevelhebber in het keizerlijke leger.

11 Matthias, graaf Gallas, keizerlijk bevelhebber.

[p. 389]

Wt Engelant wacht men hier den palsgrave¹, die apparent sal soucken sijne saecken hier vast te stellen, alsoo, naer ick ben onderricht, den conynck² onder de conditiën, daermede hij, indien in September het Palatinaet niet is gerestitueert, belooft in wapenen te commen, mede is besproocken, indien Venetië(n), Denemarcken ende desen staet willen beloven het oorloge tot den Pals is gerecouvreert te continueren.

Het schijnt in het hoff van Engelant groote ombrage wert genomen, dat de Spaense de haven van Gevelynge bequamer maecken; apparent dat sij oock niet garen souden sien, dat Vranckerijck off desen staet meerder voet in Vlaenderen cregen.

Ick sal verlangen, dat uEd. advis overgecommen sal sijn om te horen, hoe het behaecht. Ons Neeff³ schijnt, dat hem aen die saecke seer veel laet sijn gelegen, hebbende bij diverse advysen van drie, vier ende meer te gelijcke meest alle de notabelste advocaten daerop gehoort. Ick hope, hij smaeck in Golilas'⁴ werck sal vinden, van dewelcke mij noch desen dach is geseyt, dat hij altijt met respect spreeckt.

Uwen outsten⁵ behoort daer hij is niet ledych te blijven ende dient uEd. ernstych daerop te letten, dat hij hem ergens toe begeve; het waer iammer, dat sulcken verstant qualijck werde besteet.

Het verlies van thien stra(e)tvaerders, bij de Spaense galeyen, die het ontseth van S.^t Honorat hadde gefailleert, in de gront geschoten ende genomen, smert veel seer, want het verlies seer groot is.

Brieven bij een caper in een prinse becommen seggen ons, dat de Bahy qualijck was versien van vivres ende ammonitie van oorloge, ende hoopt de Compangie die plaetse soude connen werden becommen.

Dus verde geschreven hebbende crijgen wij advisen van Antwerpen, dat de Fransoisen waren voor Landresi, dat prins Tomaso⁶ met sijn canon was geretireert in Bergen in Henegouw ende Balançon⁷ met eenyge troupes hem was gesonden tot secours; seven compangiën paerden waren van Boellaert saterdach over de brugge voor Antwerpen naer Vlaenderen gepasseert, soodat het Franse leger alteratie begint te geven aen de sijde van den viant ende hier hoope, dat sij eyndelynge sullen voor den dach commen. Men is meer als 14 dagen hier claer geweest, alles heeft tot noch toe aen Vrancke(r]ijck gehapert. De ordres sijn dese morgen op alle dese advisen gegeven. Binnen acht dagen sullen wij claerder sien, indien men daer voort gaet; blijve van mijn voorgaende opinie.

Gisteren is vrij leger gepubliceert voor Schenckenschans ende daerontrent.

De resolutie bij die van Noorthollant geschreven seggen sij staetsgewijse te hebben genomen.

Ick sal seer verlangen naer uEd. brieven. Met het eerst van Augustus gaen

1 Karl Ludwig, zoon van Frederik V van de Palts en van Elisabeth Stuart, zuster van de Engelse koning.

2 Karel I van Engeland.

3 Frederik Hendrik. Voor deze aanduiding van de prins zie men J. Fox, Hugo de Groot en de Gravin van Hohenlohe-Langenburg in Nederl. Archievenbl. 1962, 1^o afl., p. 40.

4 Pseudoniem van Grotius.

5 Cornelis de Groot; hij bevond zich in Duitsland.

6 Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano; zie over hem VI, p. 310 n. 1.

7 Claude de Rye, de la Palud, baron van Balançon (1576-1648).

[p. 390]

ick bij Dignerus¹, daer ick hope te vinden die tegens die tijt bestelt werden ondertusschen door handen van Cimons man².

Bidde om mijn ordinaris gebiedenisse.

Desen 30 Iunij 1637.

De dispositie van mijnheer den prins³ is noch soo vast niet als wel waer te wenschen. Desen morgen heeft noch medicine gebruyckt.

1 Codenaam voor Zeeland.

2 Johan van Euskercke; vgl. no. 3104, p. 332 en n. 8 aldaar.

3 Frederik Hendrik.

Adres: Mevrouw Mevrouw De Groot tot Paris.

In dorso schreef Grotius: 30 Iunij 1637. N. Reigersberg.

En boven aan de brief: Rec. 19 Julij.