Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

3026. 1637 april 11. Van Willem de Groot⁶.

Frater optime,

Legi hac septimana Mileterii scripta⁷ etiam adversus Molinaeum⁸; nunc ad Daillaeum⁹ perveni, exinde Utenbogardo¹⁰ legenda tradam.

6 Hs. Den Haag, ARA. Eerste afd. coll. Hugo de Gr. Aanw. 1911 XXIII, no. 24. Eigenh. oorspr.

7 Théophile Brachet de la Milletière; vgl. nos. 2912 en 2965.

8 Pierre Dumoulin.

9 Jean Daillé.

10 Joannes Wtenbogaert.

[p. 215]

Recte judicas nunc esse tempus, dum Carentonenses de modo defensionis inter se tam acriter disputant defendendae et propagandae veritatis.

In iis, quae de gratia et praedestinatione disputat Mileterius, sunt quaedam non contemnenda et notatu digna, sententiam vero ejus de primatu papae probare minime possum ut nec illud Molinaei singulas ecclesias monarchico regimine constare concedentis; in negotio de eucharistia dicit aliquid, quod verum quidem est, sed cum institutione Christi et verbis patrum non quadrat; interim laudandus est conatus, quanquam infelici successu.

Apud nos ministri magis magisque magistratui insultare incipiant, imprimis vero Selandi, qui minas precibus miscere seque ut tumultuum averruncatores efferre scripto publice edito¹ non sunt veriti, in quo et hi versiculi, verioris forte sensus, quam vellemus,

Principium belli dederat populus furiosus
Finis ab irata plebe tumultus erit².

Obiit hac septimana Henricus Rosaeus³, malorum nostrorum ex parte auctor, cui si bonus quispiam et moderatior paulo vir succedat, forte aliqua hic conciliationis spes affulgeret.

Obiit et thesaurarius Gochius⁴, in cujus locum suffici petiere Cornelius Bavarus Dordracenus⁵, Brasserus noster⁶, Bellimontius pater⁷, Forestii duo⁸, Verharius⁹ et Volbergius¹⁰, et aliqui quidem eorum magno ambitu; nudiustertius in conventu Hollandiae ejus provintiae suffragium tredecim votis Brasserus meruit et egregie erant animati nostri, ut in conventu foederatorum rem conficerent. Sed qui illic regnum possident moras nectere videntur, quippe leges, quae thesaurario praescribendae sint, examinare et super ea re cum consiliariis status agere constituerunt, quod ipsis negari non potuit.

Interea apud Frisios a deputatis Ordinum exauctorantur magistratus, cui rei occasionem praebuit ea, quae inter curiam et civitates jam ante aliquot annos nata et nutrita fuit dissensio¹¹.

Apud Selandos quoque magnae sunt turbae, quae aliquando in nervum videntur erupturae: ita ubique fere dissidiis certatur magno cum reipublicae detrimento.

1 Remonstrantie, Van de Broederen ende Predicanten, ondert Classis van Walcheren sorterende, gedaen aen de ... Staten 's Landts ende Graeffelyckheydt van Zeelandt. Ghedruckt ... 1637; zie ook no. 3015, p. 199 n. 7.

2 De tekst luidt in de Remonstrantie abusievelijk: Principium belli dederat populus // Furiosus finis ab irata plebe tumulte serit.

3 De Haagse contra-remonstrantse predikant Henricus Rosaeus (1577-1637).

4 Johan van Goch; over zijn opvolging zie no. 3009, p. 191, nn. 1, 2, 3.

5 Cornelis van Beveren.

6 Govert Brasser. Zijn opvolger werd - in 1638 - de fiscaal van Holland, Nicolaes van Kinschot.

7 Simon van Beaumont, pensionaris van Rotterdam.

8 Joannes van Foreest, burgemeester van Hoorn en de rekenmeester Nanning van Foreest.

9 Cornelis Verhaar.

10 Thyman van Volbergen.

11 Voor de moeilijkheden in Friesland zie men Aitzema, Saken van Staet en Oorlogh II, p. 426-436.

[p. 216]

Multi sunt, qui Hermogenianum¹, quem nosti Brasseri² successorem destinant provectam Venuleii³ aetatem urgentes, ut negotium promoveant. Ille se improbe Neptunum⁴ accusare nolle testatur; tu quid censes?

Tu quamprimum quaeso eorum, quae in Galliis geruntur, certiores nos facias, ego vicissim officio meo non deero.

Vale, frater optime, cum uxore et liberis⁵.

Tibi obsequentissimus frater
Guilielmus Grotius.

1 Pseudoniem van Willem de Groot.

2 De naam staat in - moeilijk in druk weer te geven - code; voor voorbeelden van dit codeschrift zie men het facsimile van Willems brief dd. 28 december 1637, tegenover p. 822.

3 Bedoeld moet zijn de pensionaris Mr. Johan Camerlingh, die zijn ambt al sedert 1598 bekleedde.

4 Zie Publil. Syr. 264. Met Neptunus wordt hier op Frederik Hendrik gedoeld; vgl. ook no. 3362 aan Ludwig Camerarius dd. 28 november 1637.

5 Alleen Cornelia en Diederik verbleven bij hun ouders te Parijs.

Hagae, XI Aprilis pridie tui natalis aut, si mavis, postridie⁶ anni 1637.

6 Grotius was op 10 april 1583 op eerste paasdag geboren, hij vierde zijn verjaardag steeds op Pasen, ongeacht de datum. In 1637 viel het paasfeest op 12 april.

Adres: A Monsieur Monsieur Grotius, Ambassadeur de la Reine et couronne de Suède prez le Roy Trèschrestien A Paris.

In dorso schreef Grotius: 11 Aprilis 1637. W. de Groot.