Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

[p. 155]

2990. 1637 [maart] 12. Aan N. van Reigersberch¹.

Mijnheer,

Ick ontfang soo datelijck de uwen van den 17 february² daer anderen veele jonger brieven hebben. Om die cortelijck te overloopen: monsieur³ is hier, denct nergens nae als om sijn plaisir te nemen. Wat den graef van Soissons⁴ sal doen, is onseecker. Den coning⁵ heeft in 't parlement doen registreren, dat hij hem pardonneert - gelijck oock seit aen monsieur gepardonneert te hebben - mids dat hij binnen een maent sich stelle in debvoir. Men spreect, soo hij luistert, hem connestable te maecken, soo niet, hem sijn goet ende staten te benemen ende de qualiteit van grand maistre te geven aen den soon⁶ van den prins. Men weet noch niet off hij de propositie, die Hilarion⁷ hem doet, sal aennemen off met 's coninx consent vertrecken in Italië off Hollant.

Van 't getal, dat den coning geseit werd te hebben, ontbreeckt veel aen het effectivement. Eenige regimenten sijn quaelijck van 300 man.

Hertogh Bernhard⁸ hoopt 20^m man te hebben. Ick wensche het waer mach vallen ende sal sijne Forst. Gen. mijne jongste soon⁹ medegeven als edelman, alsoo ick mercke sulcx aengenaem te sijn. 't Is oorboir, dat hij nae de Hollandsche crijgh oock de Duitsche sie ende die tale voor 't eerste leere. Blijve evenwel geobligeert aen deghenen die hem haer faveur hebben gepresenteert.

De Milaensche gesanten van Spaignie¹⁰, oock Fugger¹¹ ende Curtius¹² van de keiserschen maecken haer gereed tegen Paeschen, ende de paspoorten van den keiser¹³ voor de Franche¹⁴ ende andere gesanten sijn soo men die begeert hadde. In die van den cardinael-infant¹⁵ ontbreeckt de naem van de Staten-Generael.

Van Ermestein heeft men hier geen goede moet. De geruchten van dat aen de Sweden aparte handeling werd gepresenteert, hebben hier goed gedaen soodat wij

1 Hs. Amsterdam, UB., coll. RK., R 4 g. Antw. op een brief van 17 februari, die ontbreekt. Ondanks de datering door Grotius op 12 februari en Van Reigersberchs dorsale notitie moet de brief van een latere maand, hoogstwaarschijnlijk van maart zijn en wel, daar 1^o Grotius' schrijven een antwoord is op een brief van Van Reigersberch dd. 17 februari; 2^o Grotius de verovering op 24 februari van het fort Talantiguin (Talatanguin) vermeldt en 3^o over de dood van keizer Ferdinand II spreekt, die op 15 februari had plaats gehad en waarvan het nieuws eerst tegen half maart de Franse hoofdstad bereikte. (Zie no. 2987 dd. 12 maart aan L. Camerarius).

2 Ontbreekt.

3 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

4 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

5 Lodewijk XIII.

6 Louis II de Bourbon, 4de prins van Condé (1621-1686), zoon van Henri de Bourbon, prins van Condé.

7 De capucijn Hilarion.

8 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

9 Diederik de Groot.

10 Francisco de Mello en Antonio Ronquillo, kanselier van Milaan.

11 Johann Ernst Fugger.

12 Ferdinand Siegmund Kurz.

13 Bedoeld zal nog zijn Ferdinand II; het bericht van zijn dood had Parijs nog slechts in de vorm van geruchten bereikt.

14 Voor hun namen zie men no. 2924, p. 26 n. 1.

15 Don Fernando, kardinaal-infant van Spanje.

[p. 156]

ons over d'heer Aysma¹ niet en hebben te beclagen. Echter heb ick de heeren alhier door last verseeckert, dat wij niet en willen sluiten dan in 't gemeen. Wij sullen sien, wat den marquys van Brandenburg² tot Statijn sal seggen ende dan met onse vrunden spreecken. Aysma³ mocht wel bij⁴ den keiser⁵ blijven. Soo hij met Calaber⁶ niet vast en gaet, soo is hij los.

De Engelschen willen schepen geven tot vijftien voor den palsgraef⁷ ende particulieren toelaeten hem met schepen bij te staen mits nemende lettres de marque du roy de France. Presenteren noch eenige andere cleine dingen, die men niet en weet, off Vrancrijck soo hooch sal achten, dat sij daerom haer sal willen obligeren van sonder Engelant niet te handelen. Daerop werdt op gedelibereert. Hoe 't Sweden verstaen sal, weet ick oock niet: maer wel dat Vrancrijck vrij wat meer verwacht hadde.

Soo dat waer is, dat uE. schrijft van den grooten Mogor⁸ 't is eene goede tijding voor de Hollandsche Oostindische Compagnie. Wat met graef Maurits'⁹ comste in Brasyl sal ommegaen, sullen wij hier verlangen te weten.

De stucken van mijnheer den prins¹⁰ verwacht ick met devotie. Ick dancke uE. van 't advys nopende 't schrijven aen Humult¹¹. Ick sal uE. nieuw jargon verwachten.

Talantiguin, een fort bij den Spaignaerden gemaect niet verre van Fontarabië, 't welck het gescheit is tusschen het Fransche ende Spaensche gebiet, is den 24 febr. bij den Fransoysen overrompelt ende gedestrueert. In Sardeigne hebben de Fransoisen oock ingenomen ende gedestrueert la tour de Oristan ende eenige vaendelen aldaer becomen ende sijn sonder iet grooter geëffectueert te hebben wedergekeert. 't Gerucht van dat sij Calari souden hebben becomen, werdt niet waer bevonden.

Soo den keiser doot is¹², gelijck men hier seit, sullen nieuwe difficulteiten haer openbaren, alsoo eenige den coning van Hungaren¹³ voor roomsch coning niet en sullen willen erkennen.

Den coning stelt te Rouaen twee raedsheeren af, suspendeert van de bedieninge seven om schrick te maecken van iet te seggen tegen de bevelen. Ende in Engelant hebben de principale camers van justitie verclaert, dat den coning van Engelant¹⁴ voor noodsaeckelijcke oorsaecken lasten mach opstellen sonder het parlement. Soo gaet alles nae de absolute heerschappie overal.

1 Foppe van Aitzema.

2 Sigismund, markgraaf van Brandenburg.

3 De naam ‘Aysma’ staat in de tekst in cijfer: 23.14.2.16.48.

4 Het woord ‘bij’ staat in cijfer: 22.43.

5 Het woord ‘keiser’ staat in de tekst in code: 290.

6 Schuilnaam voor Frederik Hendrik.

7 Karl Ludwig van de Palts.

8 Shah Dzjehan (1592-1666). Mogor is een verschrijving voor Mogol. aant.

9 Johan Maurits van Nassau.

10 Frederik Hendrik.

11 Schuilnaam voor Petter Spiring Silvercrona.

12 Ferdinand II was gestorven op 15 februari 1637.

13 Ferdinand III. Hij was op 22 december 1636 te Regensburg tot Rooms koning gekozen en de 30ste d.a.v. gekroond.

14 Karel I.

[p. 157]

Binnen Plaisance sal den hertogh van Toscane¹ guarnison hebben, maer het selve sal onderhouden werden met gelt van Spaignië. De Valtoline werdt aen twee zijden geattaqueert.

Ick ben verwondert uit neef Peter Rei(g)ersberg² te verstaen, dat de meeste schepen, die dit jaer in 't rijck van Napels tegen Vrancrijck gedient hebben, sijn uit Hollant houdende haer off sij genomen waeren, inderdaet met gelt daertoe gecocht³.

De Fransoysen alhier verstaen, soo Vrancrijck om Sweden te contenteren - gelijck sij seggen te willen doen - sich vijant verclaert tegen den keiser, die dit jaer Vrancrijck in Bourgognie heeft geattaqueert, dat de Staten-Generael uit crachte van het tiende artyckel van het tractaet schuldigh sullen sijn van gelijcke te doen.

De protestatie van den palsgraef⁴ heb ick gelesen. Hij doet voorsichtich dat hij van sijn vaders actiën swijgende insisteert op de natuir van het leen ende 't recht van 't bloet.

De Fransoisen arbeiden om de questie tusschen de Engelschen ende de Staten-Generael nopende de zee in slaep te wiegen.

UE. gelieve geen brieven meer te senden aen die hier sijn van Cimons⁵ wegen, alsoo sij opgehouden werden. Dat moet af sijn. Sent a(e)n Ian Surendonc⁶ à la rue de S.^t Martin ende bestaen divers. 't Waer goed dat d'heer Spierinck⁷ oock ieman(t) te Calis had, daeraen men de brieven bestelde.

Te Parijs, den 2/12 febr. (sic) 1637.

Niet alleen en werden de brieven hier bij de ambassadeurs ofte haere agenten opgehouden, om de verschte tijdingen te hebben, maer oock Glarges⁸, die te Calis is, send aen S.^r Euskercke⁹ de brieven die aen Olivier¹⁰ senden, omdat hij weet, dat wij hem gebruicken. Soodat ick dicmael veertien dagen tijding laeter heb dan een ander. Hiertegen moeten remediën bedacht werden. De schepen, die uit Hollant comen, brengen haere brieven meest aen Glarges. Wilt hierop letten ende met mijnheer Spierinck ende anderen spreecken, opdat ick mijnen dienst wel magh uitvoeren, 't welck mijn meeste lust is.

1 Ferdinando de Medici, groothertog van Toscane.

2 Pieter van Reigersberch; zie over hem VI, p. 47 n. 3.

3 Het betreft hier Hollandse schepen die in de Middellandse Zee diensten verrichtten ten behoeve van de Spaanse vloot te Napels. De Staten-Generaal werden hierover geïnformeerd door Josua van Sonnevelt, Staats agent te Venetië en door Hercule Girard, baron van Charnacé, de Franse ordinarius gezant in Den Haag.

4 Zie no. 2982, p. 136 n. 8.

5 Codewoord voor Staten-Generaal.

6 Correspondentie-adres.

7 Petter Spiring Silvercrona.

8 Cornelis de Montigny de Glarges, agent van de Staten-Generaal te Calais.

9 Johan van Euskercke, gezantschapssecretaris van de Republiek te Parijs.

10 Henry Olivier, correspondentie-adres.

Adres: Mijn Heer Mijn Heer Reigersberg, raedt in den Hoogen Raide in Hollant In Den Hage.

In dorso schreef Van Reigersberch: Broeder de Groot, den 12 feb. 1637 wt Paris.